7 nhóm người cần bổ sung sắt

Mặc dù hầu hết mọi người có thể nhận đủ sắt từ chế độ ăn uống cân bằng, nhưng có một số nhóm người có nguy cơ cao bị thiếu sắt và có thể cần bổ sung sắt.

1. Vai trò của sắt trong cơ thể

Sắt là một khoáng chất thiết yếu đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với sức khỏe. Sắt tham gia vào nhiều quá trình sinh học quan trọng, đảm bảo cơ thể hoạt động trơn tru và khỏe mạnh.

Dưới đây là vai trò của sắt trong cơ thể:

- Sản xuất hồng cầu và vận chuyển oxy: Đây là vai trò quan trọng nhất của sắt. Khoảng 70% lượng sắt trong cơ thể nằm trong hemoglobin (huyết sắc tố) của các tế bào hồng cầu. Hemoglobin có nhiệm vụ vận chuyển oxy từ phổi đến tất cả các mô và cơ quan trong cơ thể. Khi thiếu sắt, cơ thể không thể sản xuất đủ hemoglobin, dẫn đến thiếu máu thiếu sắt, gây mệt mỏi, khó thở, da xanh xao và tim đập nhanh.

- Dự trữ oxy cho cơ bắp: Sắt cũng là thành phần của myoglobin, một loại protein trong tế bào cơ có chức năng dự trữ oxy, giúp cơ bắp hoạt động bền bỉ và hiệu quả.

- Chuyển hóa năng lượng: Sắt tham gia vào chu trình sản xuất năng lượng ATP - nguồn năng lượng chính cho các hoạt động của tế bào. Thiếu sắt có thể làm giảm quá trình chuyển hóa năng lượng, gây mệt mỏi, suy giảm chức năng cơ quan.

- Hỗ trợ hệ miễn dịch: Sắt đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng và bệnh tật. Khi thiếu sắt, hệ miễn dịch suy yếu, dễ bị ốm hơn.

- Phát triển hệ thần kinh và chức năng não bộ: Sắt không chỉ vận chuyển oxy đến hệ thần kinh mà còn tham gia vào quá trình tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh quan trọng như dopamine, serotonin và noradrenalin. Điều này ảnh hưởng đến khả năng tập trung, trí nhớ và tâm trạng.

- Hỗ trợ thai kỳ khỏe mạnh: Đối với phụ nữ mang thai, sắt đặc biệt quan trọng vì nó cần thiết để tạo hồng cầu cho cả mẹ và thai nhi, duy trì lượng máu cần thiết cho sự trao đổi chất và oxy. Thiếu sắt khi mang thai có thể tăng nguy cơ sinh non, thai nhi nhẹ cân và chậm phát triển.

- Tổng hợp DNA: Sắt cũng là một yếu tố kiểm soát quá trình tổng hợp DNA.

2. Những nguy cơ khi cơ thể thiếu sắt

Thiếu sắt là tình trạng dinh dưỡng phổ biến nhất trên thế giới. Khi cơ thể không có đủ sắt, có thể dẫn đến thiếu máu thiếu sắt, với các triệu chứng như:

• Mệt mỏi, thiếu năng lượng
• Khó thở, tim đập nhanh
• Da xanh xao
• Đau đầu, chóng mặt
• Khó tập trung, giảm trí nhớ
• Rụng tóc, móng tay giòn dễ gãy
• Hội chứng chân không yên
• Giảm khả năng miễn dịch
• Thèm ăn những thứ không phải thức ăn, ví dụ như đất, đá, giấy, đá lạnh...

3. Những đối tượng có thể cần bổ sung sắt

3.1 Phụ nữ:

- Phụ nữ mang thai: Khi mang thai, nhu cầu sắt tăng đáng kể để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi và nhau thai, cũng như tăng lượng máu của người mẹ. Thiếu sắt khi mang thai có thể dẫn đến sinh non, nhẹ cân, và ảnh hưởng đến sự phát triển của em bé.

- Phụ nữ đang cho con bú: Mặc dù lượng sắt trong sữa mẹ không cao, nhưng cơ thể người mẹ vẫn cần sắt để phục hồi sau sinh và duy trì sức khỏe tổng thể.

- Phụ nữ có kinh nguyệt nặng hoặc rong kinh: Mất máu nhiều trong chu kỳ kinh nguyệt là nguyên nhân phổ biến gây thiếu sắt ở phụ nữ.

- Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (19-50 tuổi): Nhu cầu sắt của nhóm này cao hơn nam giới do mất máu hàng tháng.

Do vậy, đa phần phụ nữ cần bổ sung viên sắt, tỉ lệ này cao hơn nam giới rất nhiều.

3.2 Trẻ em:

- Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ (đặc biệt là trẻ sinh non hoặc nhẹ cân): Trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh non, có nguy cơ thiếu sắt cao do dự trữ sắt từ mẹ không đủ và nhu cầu phát triển nhanh.

- Trẻ em trong giai đoạn tăng trưởng nhanh: Giai đoạn dậy thì cũng là thời điểm trẻ cần nhiều sắt hơn.

- Trẻ biếng ăn, hấp thu kém, suy dinh dưỡng: Có thể không nhận đủ sắt từ chế độ ăn.

3.3 Người bị thiếu máu do thiếu sắt: Đây là trường hợp rõ ràng nhất cần bổ sung sắt. Các triệu chứng bao gồm mệt mỏi, khó thở, chóng mặt, da xanh xao, tim đập nhanh, móng tay giòn, và lưỡi rát.

3.4 Người hiến máu thường xuyên: Việc hiến máu định kỳ làm giảm lượng sắt dự trữ trong cơ thể, do đó cần bổ sung để bù đắp.

3.5 Người ăn chay hoặc thuần chay: Sắt từ thực vật (sắt non-heme) không được hấp thu tốt bằng sắt từ động vật (sắt heme). Do đó, người ăn chay cần đặc biệt chú ý đến lượng sắt nạp vào và có thể cần bổ sung.

3.6 Người mắc một số bệnh lý:

- Rối loạn tiêu hóa: Các tình trạng như bệnh Crohn, bệnh Celiac, viêm loét đại tràng hoặc phẫu thuật đường tiêu hóa có thể làm giảm khả năng hấp thu sắt.

- Suy thận (đặc biệt là người đang chạy thận nhân tạo): Có thể gặp vấn đề trong việc sản xuất hồng cầu và mất sắt trong quá trình lọc máu.

- Ung thư: Người bệnh ung thư có thể bị thiếu sắt do chảy máu, rối loạn hấp thu, hoặc tác dụng phụ của hóa trị/xạ trị.

- Suy tim: Thiếu sắt cũng thường gặp ở người bị suy tim.

- Người dùng thuốc kháng acid dài ngày: Một số loại thuốc kháng acid có thể ảnh hưởng đến hấp thu sắt.

3.7 Vận động viên thể thao cường độ cao: Đặc biệt là các vận động viên sức bền, có thể mất sắt qua mồ hôi và tăng nhu cầu do cường độ vận động cao.

Tuy nhiên, thừa sắt cũng có thể gây hại cho cơ thể. Khi thừa sắt sẽ tích tụ ở các cơ quan như gan, tim, tuyến tụy và khớp, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Do vậy, khi nào cần bổ sung sắt, liều lượng bao nhiêu là đủ, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn bổ sung đúng cách.