- Xin ông cho biết về vai trò của tỉnh Quảng Ninh trong mối quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Trung Quốc?

+ Nói ngắn gọn thì câu trả lời sẽ là “vai trò rất quan trọng”. Để làm rõ thêm câu trả lời này, chúng ta phải xem xét từ vị trí địa lý đặc thù, Quảng Ninh là địa phương có vị trí địa lý vô cùng đặc biệt và riêng có mà không địa phương nào trong nước có được. Thủ tướng Phạm Văn Đồng từng ví Quảng Ninh là “Việt Nam thu nhỏ”. Tọa lạc ở Đông Bắc Việt Nam, bên cạnh những yếu tố về lịch sử truyền thống, kinh tế, văn hóa, xã hội tương đồng với các địa phương khác trong cả nước, Quảng Ninh là địa phương có cả rừng, biển, hải đảo, có Vịnh Hạ Long và Bái Tử Long xinh đẹp, trong đó Vịnh Hạ Long vinh dự được UNESCO vinh danh là di sản thiên nhiên của thế giới. Quảng Ninh có Khu di tích, danh thắng Yên tử nơi Đức Vua - Phật Hoàng Trần Nhân Tông khai sáng thiền phái Trúc Lâm...

Quảng Ninh giàu tiềm năng để phát triển đồng đều nhiều ngành kinh tế mũi nhọn. Đặc biệt, Quảng Ninh là tỉnh duy nhất có cả đường biên giới trên đất liền cũng như trên biển cùng hệ thống cửa khẩu quốc tế với nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa; là địa phương hội tụ hai hành lang một vành đai kinh tế, là cửa ngõ quan trọng kết nối Trung Quốc với các nước Đông Nam Á và Nam Á. Cùng với đó, những năm gần đây Quảng Ninh đã xây dựng và phát triển mạnh mẽ hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại với hệ thống đường cao tốc, sân bay, bến cảng quốc tế kết nối trong và ngoài nước và đặc biệt là với nước bạn.

Với thế mạnh như vậy, từ sau khi mở cửa biên giới đến nay, Quảng Ninh đã phát huy tốt vai trò vô cùng quan trọng của mình, là một cực trong tam giác tăng trưởng và là tỉnh biên giới luôn tiên phong và có tốc độ bứt phá mạnh mẽ trong hợp tác phát triển thương mại biên giới, du lịch, đầu tư với các địa phương của Trung Quốc đặc biệt là khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây. Bằng những cách làm sáng tạo, hiệu quả, Quảng Ninh được các bộ, ngành đánh giá là hình mẫu trong quan hệ đối ngoại trong các địa phương biên giới phía Bắc. Đến nay, tỉnh Quảng Ninh đã thiết lập, duy trì và phát triển quan hệ hợp tác hữu nghị với nhiều địa phương của Trung Quốc như Quảng Tây, Quảng Đông, Vân Nam, Hải Nam, Trùng Khánh, Triết Giang, Phúc Kiến, Cát Lâm.

- Ông tâm đắc về điều gì trong cách tiếp cận, cách làm riêng có của Quảng Ninh trong công tác đối ngoại để góp phần nâng tầm quan hệ Việt Nam - Trung Quốc?

+ Với đặc thù của tỉnh biên giới, lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh đã có tầm nhìn xa và rộng. Lãnh đạo tỉnh các thời kỳ đã coi trọng việc kiện toàn, củng cố cơ quan làm công tác đối ngoại. UBND tỉnh đã chỉ đạo thành lập Sở Ngoại vụ từ năm 2005 để đảm bảo bộ máy và cán bộ có năng lực tham mưu trong mọi hoạt động đối ngoại của tỉnh. Tỉnh luôn thống nhất với quan điểm là làm tốt các hoạt động đối ngoại (địa phương) với địa phương láng giềng là Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc) chính là góp phần thực hiện tốt công tác đối ngoại của quốc gia, coi đây là ưu tiên trong các ưu tiên.

Cách làm của tỉnh Quảng Ninh cũng rất chủ động, ví dụ như năm 2015, Quảng Ninh và Quảng Tây là hai địa phương đồng sáng kiến hình thành Cơ chế hợp tác Gặp gỡ đầu xuân giữa Tỉnh uỷ các địa phương Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang (Việt Nam) và Khu uỷ Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây. Dấu mốc ngày 5/11/2015, Hội nghị được tổ chức lần đầu tiên tại Nam Ninh, Quảng Tây, đánh dấu mốc hình thành cơ chế hợp tác cấp ủy đảng đầu tiên giữa các địa phương của hai nước, đến nay được Trung ương hai nước đánh giá là hình mẫu hợp tác cấp địa phương. Đến năm 2017, tỉnh Quảng Ninh đăng cai tổ chức Hội nghị lần thứ 2 Gặp gỡ đầu xuân, cũng đánh dấu mốc các Tỉnh, Khu thống nhất kết hợp tổ chức Gặp gỡ đầu xuân và Hội nghị Uỷ ban công tác liên hợp vào cùng một thời điểm hàng năm, đây là bước tiến quan trọng trong hợp tác giữa các tỉnh biên giới phía Bắc Việt Nam với Quảng Tây nói chung và giữa tỉnh Quảng Ninh với Quảng Tây nói riêng.

Thông qua cơ chế hội đàm rà soát việc thực hiện các văn bản pháp lý về biên giới trên đất liền, trên biển, về hoạt động của Ủy ban Công tác liên hợp về các bản ghi nhớ hợp tác hữu nghị, thương mại, đầu tư, văn hóa, giáo dục, giao lưu nhân dân, phòng ngừa dịch bệnh... đã góp phần làm cho mối quan hệ từ cấp Tỉnh - Khu đến địa phương cấp huyện, thậm chí cấp xã và sở, ngành hai bên ngày càng gắn bó, bền chặt, đi vào thực chất. Mọi hoạt động hợp tác hai bên diễn ra nhịp nhàng, thuận tiện, lãnh đạo hai bên thường xuyên qua lại hội đàm, thăm hỏi, khẳng định vị thế và hình mẫu của tỉnh trong công tác đối ngoại địa phương biên giới.