Nửa đầu nhiệm kỳ 2020 - 2025, Quảng Ninh thực hiện Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIII, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV và Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp trong bối cảnh diễn ra nhiều sự kiện chính trị quan trọng của Đảng, của đất nước và của tỉnh (bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026; đại hội chi bộ trực thuộc đảng bộ cơ sở và bầu trưởng thôn, bản, khu phố nhiệm kỳ 2022 - 2025). Bên cạnh những yếu tố thuận lợi từ kết quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt chung của tỉnh, kết quả phát triển kinh tế xã hội toàn diện, toàn tỉnh và ngành tổ chức xây dựng Đảng cũng phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức trong hơn 02 năm đại dịch COVID - 19 ảnh hưởng sâu rộng, có những giai đoạn tiềm ẩn bùng phát, lây lan nhanh, nguy hiểm, khó lường. Là địa bàn tuyến đầu trong phòng, chống đại dịch, Quảng Ninh đã quyết liệt thực hiện “mục tiêu kép”, vừa phòng chống dịch vừa triển khai các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị tiếp tục được đẩy mạnh và đi vào chiều sâu.

Trong công tác xây dựng Đảng, nhiều nội dung được Trung ương chỉ đạo sơ kết, tổng kết; triển khai một cách hệ thống, đồng bộ nhiều nghị quyết, chỉ thị, kết luận, quy định, hướng dẫn mới về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, công tác xây dựng tổ chức đảng, đảng viên, tổ chức bộ máy, biên chế, công tác cán bộ; trong đó nhiều nội dung chưa có tiền lệ, nội dung khó. Kế thừa kết quả công tác xây dựng Đảng của nhiệm kỳ trước, phát huy truyền thống chủ động, tích cực, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm, các cấp ủy, tổ chức đảng, trong tỉnh đã bám sát nghị quyết, chỉ thị, quy định, hướng dẫn của Trung ương và của tỉnh để mạnh dạn đề xuất, xây dựng và triển khai các mô hình, cách làm hiệu quả, tiếp tục đổi mới phương pháp, lề lối làm việc, hoàn thành khối lượng lớn công việc với chất lượng ngày càng được nâng lên, góp phần quan trọng vào kết quả chung thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các cấp của tỉnh.

Sau khi Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XV và các nghị quyết, chỉ thị, kết luận, kế hoạch, chương trình hành động của Trung ương (khóa XIII), của Tỉnh ủy (khóa XV) được ban hành, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã quan tâm chỉ đạo triển khai, quán triệt, theo dõi, kiểm tra việc thực hiện Nghị quyết, các chỉ thị, kết luận đối với các nội dung về lĩnh vực tổ chức xây dựng Đảng. Cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Nghị quyết Đại hội XV Đảng bộ tỉnh, Quảng Ninh đặc biệt coi trọng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên; hiệu lực, hiệu quả quản lý của các cấp chính quyền; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là người đứng đầu có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Đồng thời, giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng từ tỉnh đến cơ sở; tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng và Nhân dân, chú trọng phát huy dân chủ, kỷ cương, khơi dậy truyền thống cách mạng, văn hóa, sự năng động và khát vọng đổi mới, sáng tạo, ý chí tự lực, tự cường của đội ngũ cán bộ, đảng viên và Nhân dân.

Trong đó, quyết liệt, triển khai nghiêm túc, hiệu quả Nghị quyết, Kết luận Hội nghị Trung ương 4 (khóa XI, XII, XIII) đồng bộ với các quy định của Trung ương về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên. Ban Thường vụ Tỉnh uỷ đã ban hành các chương trình hành động, chỉ thị cụ thể hoá các chủ trương, chỉ đạo của Trung ương về xây dựng, chỉnh đốn Đảng như: Chương trình hành động số 13-CTr/TU ngày 26/01/2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh thực hiện Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII về đẩy mạnh xây dựng chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”,“tự chuyển hoá”; Chương trình hành động số 19-CTr/TU ngày 30/9/2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 16/6/2022 về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới làm nền tảng cho nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của đảng bộ các cấp trên địa bàn;  Kế hoạch số 123-KH/TU ngày 10/01/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về quán triệt triển khai thực hiện Quy định 41-QĐ/TW ngày 3/11/2021 của Bộ Chính trị về miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ; Thông báo Kết luận số 716-TB/TU ngày 30/9/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về chủ trương bố trí công tác đối với cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ Tỉnh ủy quản lý sau khi bị kỷ luật để thực hiện Thông báo số 20-TB/TW ngày 08/9/2022 của Bộ Chính trị. Đồng thời, ban hành Chương trình hành động số 12-CTr/TU ngày 25/01/2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh thực hiện Kết luận số 14-KL/TW ngày 22/9/2021 của Bộ Chính trị về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung; Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 17/11/2022 Hội nghị Trung ương 6 khóa XIII về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với hệ thống chính trị trong giai đoạn mới.

Triển khai nghiêm túc các quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là lãnh đạo cấp ủy, người đứng đầu, đưa nội dung nêu gương vào tiêu chí đánh giá cán bộ, công chức, viên chức. Công tác kiểm điểm, đánh giá các tập thể, cá nhân đã quan tâm làm rõ khuyết điểm, chú trọng xây dựng giải pháp và lộ trình khắc phục; gắn với kiểm điểm tự phê bình, phê bình năm 2020: Toàn tỉnh có 35 tập thể lãnh đạo, quản lý được gợi ý kiểm điểm; 20 cá nhân lãnh đạo được gợi ý kiểm điểm. Năm 2021: Toàn tỉnh có 86 tập thể lãnh đạo, quản lý được gợi ý kiểm điểm; 61 cá nhân lãnh đạo, quản lý được gợi ý kiểm điểm. Năm 2022: Toàn tỉnh có 78 tập thể cấp ủy, tập thể lãnh đạo, quản lý được gợi ý kiểm điểm; 60 cá nhân cán bộ, đảng viên được gợi ý kiểm điểm. Trong kiểm điểm, đã đề cao việc “tự soi, tự sửa”, nhiều tập thể, cá nhân thẳng thắn nhận trách nhiệm, tích cực khắc phục hậu quả... Cán bộ, đảng viên có chuyển biến đáng kể, có ý thức hơn trong rèn luyện nâng cao bản lĩnh chính trị, tác phong, lối sống, tinh thần, thái độ phục vụ Nhân dân; tăng cường quan hệ gắn bó với Nhân dân thông qua tiếp xúc, đối thoại, sinh hoạt; cán bộ ở cơ sở được lựa chọn, sàng lọc, tạo dựng uy tín rộng rãi thông qua cơ chế “Dân tin, Đảng cử”...

Cùng với đó, tỉnh đã thành công trong xây dựng chính quyền liêm chính, phục vụ, thực sự “của dân, do dân, vì dân”, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Năm 2021, cơ quan tổ chức các cấp đã phối hợp với các cơ quan chức năng tham mưu chuẩn bị, tổ chức thành công cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026. Cuộc bầu cử đã thành công trên mọi phương diện, tỷ lệ cử tri đi bầu cao, đạt 99,95% (nhóm các tỉnh, thành phố cao nhất cả nước; cao nhất trong 4 kỳ bầu cử gần đây). Kết quả, đã bầu đúng, bầu một lần đủ số lượng các đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp 08 đại biểu Quốc hội, 66 đại biểu HĐND cấp tỉnh, 420 đại biểu HĐND cấp huyện, 3.740 đại biểu HĐND cấp xã. Cuộc bầu cử đã bảo đảm thành phần, cơ cấu đại biểu đúng với dự kiến, tỷ lệ đại biểu phụ nữ, người dân tộc thiểu số, trẻ tuổi, trình độ trên đại học cao hơn nhiệm kỳ trước; chất lượng đại biểu nâng lên, tỷ lệ trúng cử bình quân cao hơn rất nhiều so với các nhiệm kỳ gần đây, niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước được củng cố, nâng cao: Quốc hội tăng 8,94% so với nhiệm kỳ 2016 - 2021; tăng 12,27% so với nhiệm kỳ 2011 - 2016; HĐND tỉnh tăng 9,41% so với nhiệm kỳ 2016 - 2021; tăng 12,14% so với nhiệm kỳ 2011 - 2016.

Cùng với đó, tỉnh cũng tập trung rà soát, xây dựng, sửa đổi, bổ sung hoàn thiện các quy định, quy chế về lề lối, mối quan hệ làm việc; xây dựng chương trình công tác toàn khóa và hằng năm; xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ giữa cấp ủy đảng với chính quyền, MTTQ và các đoàn thể, vừa đảm bảo vai trò lãnh đạo, phát huy tính chủ động, sáng tạo của cấp ủy, chính quyền, trách nhiệm cá nhân và người đứng đầu trong thực hiện nhiệm vụ, đồng thời phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, vai trò giám sát, làm chủ của nhân dân thông qua MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội. Khắc phục tình trạng bao biện, làm thay hoặc buông lỏng lãnh đạo, quản lý, đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ và giữ gìn đoàn kết nội bộ. Nghiên cứu, xây dựng cơ chế kiểm soát quyền lực, nhất là đối với việc thực hiện thí điểm mô hình bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND cấp xã, cấp huyện.

Tháng 2/2023, trong cuộc làm việc với tỉnh Quảng Ninh, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai nhận định, từ đầu nhiệm kỳ đến nay tỉnh Quảng Ninh đã nghiêm túc trong việc quán triệt, cụ thể hóa các chủ trương, Nghị quyết của Trung ương, làm cơ sở để triển khai, đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Việc triển khai lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện công tác xây dựng Đảng, công tác cán bộ đảm bảo chặt chẽ, giữ nghiêm kỷ cương, kỷ luật gắn với khuyến khích đổi mới sáng tạo và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực... đã góp phần quan trọng để Quảng Ninh trở thành một trong những tỉnh đi đầu trong công cuộc đổi mới, sáng tạo của vùng đồng bằng Bắc Bộ - một cực tăng trưởng của khu vực phía Bắc.

Nhận định này của đồng chí Trưởng ban Tổ chức Trung ương đã được đúc kết qua nhiều chuyến thăm, nhiều cuộc làm việc với Quảng Ninh trong nửa nhiệm kỳ 2020-2025. Qua triển khai công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, bản lĩnh chính trị, sức chiến đấu, năng lực của các cấp uỷ, tổ chức Đảng của tỉnh ngày càng được nâng lên, đã thể hiện rõ bản lĩnh trước thử thách; nhanh nhạy nắm bắt thời cơ, vượt qua khó khăn, thách thức. Nhiều nội dung mới, khó, phức tạp hoặc chưa có tiền lệ, nhưng có lợi cho sự nghiệp chung, Quảng Ninh đã quyết liệt chỉ đạo thực hiện linh hoạt, hiệu quả, điển hình như: tinh giản bộ máy, biên chế; sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã; thu hút nguồn lực xây dựng kết cấu hạ tầng hiện đại… Đặc biệt, tỉnh đã bám sát, đánh giá đúng tình hình, có giải pháp thích hợp trong ứng phó các thách thức phức tạp, như phòng chống đại dịch COVID-19, giữ vững an ninh trật tự… Từng bước nâng cao bản lĩnh chính trị của cán bộ, đảng viên trước những vấn đề phức tạp trong thực tiễn.

Thực tế cho thấy, việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị tiếp tục được triển khai một cách chủ động. Các đơn vị tập trung sắp xếp kiện toàn tổ chức và các đầu mối bên trong của từng tổ chức theo hướng giảm đầu mối, giảm tối đa cấp trung gian. Toàn tỉnh giảm 150 phòng và tương đương trực thuộc sở, ban, ngành cấp tỉnh, phòng ban cấp huyện; giảm 102/881 đầu mối đơn vị sự nghiệp, đạt 11,57% (13 đơn vị sự nghiệp thuộc khối Đảng, 89 đơn vị thuộc khối chính quyền), hoàn thành mục tiêu giảm 10% đơn vị sự nghiệp công lập trước 1 năm so với chỉ đạo chung của Trung ương.

Các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh, cấp huyện chú trọng xây dựng, rà soát hoàn thiện quy định chức năng, nhiệm vụ, kiện toàn tổ chức bộ máy Mô hình Ban Tuyên giáo - Trung tâm chính trị cấp huyện theo Quy định số 208-QĐ/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng. Kiện toàn các chi cục, trung tâm Khuyến nông thuộc Sở Nông nghiệp và PTNT; đơn vị sự nghiệp thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh, Trung tâm thông tin trực thuộc Văn phòng UBND tỉnh. Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của 11 cơ quan, đơn vị thuộc UBND tỉnh; chuyển trạm y tế xã, phường, thị trấn từ trực thuộc UBND các huyện, thị xã, thành phố về Trung tâm Y tế huyện, thị xã, thành phố trực thuộc Sở Y tế quản lý. Sắp xếp tổ chức, nhiệm vụ của các cơ quan chức năng tham mưu về công tác đầu tư trên địa bàn tỉnh. Đánh giá mô hình Ban Quản lý Khu kinh tế Vân Đồn, Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh, Trung tâm Hành chính công cấp huyện và Trung tâm Truyền thông tỉnh. Các mô hình thí điểm về tổ chức bộ máy theo Nghị quyết số 18-NQ/TW và Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII thường xuyên được rà soát, đánh giá; đã tổ chức sơ kết một cách bài bản, nghiêm túc và khẩn trương triển khai chỉ đạo chung của Trung ương về tổ chức bộ máy tại Thông báo Kết luận số 16-TB/TW ngày 07/7/2022 của Bộ Chính trị, đã kiện toàn cơ cấu tổ chức, thành lập 13 Phòng Nội vụ, 13 Phòng Thanh tra cấp huyện và 02 Văn phòng HĐND và UBND huyện Tiên Yên, Cô Tô, đảm bảo quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy tiếp tục hoạt động ổn định, gắn với đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, cải tiến lề lối làm việc, cải cách hành chính, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là người đứng đầu và cán bộ lãnh đạo, quản lý.

Các đầu mối cấp xã chưa đạt 50% tiêu chuẩn theo quy định về quy mô dân số, diện tích tự nhiên và giảm số lượng thôn, tổ dân phố được sắp xếp lại. Hiện nay, tỉnh còn 13 đơn vị hành chính cấp huyện và 177 đơn vị hành chính cấp xã, 1.452 thôn, bản, khu phố (giảm 115 thôn, bản, khu phố). Trong quá trình sắp xếp, đã cơ cấu, bố trí, sắp xếp lại đội ngũ cán bộ phù hợp với tiêu chuẩn vị trí việc làm, lựa chọn những người có năng lực, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Sau sắp xếp, các địa phương hoạt động ổn định, nền nếp, đoàn kết, thống nhất; đơn vị hành chính mới tăng quy mô về diện tích tự nhiên và dân số, thuận lợi cho việc hoạch định các định hướng phát triển kinh tế - xã hội, tập trung nguồn lực, thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước tại địa phương.

Quyết liệt tinh giản biên chế, gắn với từng bước cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Thực hiện tuyển dụng viên chức bằng hình thức hợp đồng có thời hạn; dành chỉ tiêu để tuyển dụng được một số nhân lực chất lượng cao.  Năm 2021, toàn tỉnh đã giảm 887/4.744 (18,7%) biên chế công chức; giảm 2.280/26.770 (8,5%) biên chế viên chức so với số giao năm 2015. Thực hiện giao biên chế cấp xã, giao  số người làm việc không chuyên trách và khoán quỹ hỗ trợ ở thôn, bản, khu phố. Giảm 466 cán bộ, công chức cấp xã (10,51%); giảm mạnh số lượng người hưởng lương hoặc phụ cấp từ ngân sách (giảm 1.524/3.890 (39,18%) người hoạt động không chuyên trách cấp xã; giảm 1.543 người hoạt động không chuyên trách thôn, bản, khu phố (33,33%) so với số giao năm 2015).

Tỉnh tiếp tục triển khai nghiêm túc các chỉ đạo của Trung ương về tinh giản biên chế, năm 2022, tích cực tham mưu cụ thể hóa các văn bản chỉ đạo mới; xây dựng kế hoạch sử dụng biên chế từng năm, lộ trình tinh giản biên chế giai đoạn 2022 - 2026 nhằm quyết liệt thực hiện tinh giản biên chế theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng ngay từ những năm đầu, đảm bảo giai đoạn 2021 - 2026 tinh giản ít nhất 5% biên chế cán bộ, công chức và ít nhất 10% biên chế viên chức hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Thực hiện giao biên chế cho các địa phương, cơ quan, đơn vị đảm bảo gắn với nhiệm vụ đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả làm việc, thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, không cào bằng; triển khai tổ chức tuyển dụng công chức, viên chức tập trung toàn tỉnh đối với tổng số 5.117 công chức, viên chức.

Mặc dù nhiều nhiệm vụ mới, khó, ít kinh nghiệm tiền lệ, nhưng với quyết tâm chính trị, cách làm và bước đi phù hợp, bộ máy của hệ thống chính trị của Quảng Ninh tiếp tục được sắp xếp tinh gọn, hợp lý, trong điều kiện biên chế được tinh giản nhưng vẫn duy trì hiệu suất công việc, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Trong nửa đầu nhiệm kỳ, giai đoạn diễn ra nhiều sự kiện chính trị quan trọng của Đảng, của đất nước, của tỉnh, trong điều kiện đội ngũ cán bộ mỏng do thực hiện tinh giản biên chế, sắp xếp lại tổ chức bộ máy theo yêu cầu chung của Trung ương; đội ngũ cán bộ chủ chốt vừa thiếu, vừa biến động ở một số địa phương, đơn vị; Quảng Ninh đã phát huy tính chủ động, tích cực, khẩn trương triển khai ngay từ đầu nhiệm kỳ và đẩy mạnh toàn diện, liên tục, đồng bộ các nhiệm vụ công tác tổ chức xây dựng Đảng đề ra tại Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIII, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV với nỗ lực, quyết tâm lớn và đạt được nhiều kết quả. Qua đó, góp phần nâng cao hiệu quả công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị vững mạnh từ cơ sở, cùng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân, tạo động lực quan trọng triển khai đạt kết quả toàn diện về phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh trong toàn hệ thống chính trị.