“Dựa vào nguồn lực bên trong là quyết định, chiến lược, cơ bản lâu dài và nguồn lực bên ngoài là quan trọng, đột phá”, “lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư” – đó không chỉ là cách tăng cường nguồn lực đầu tư cho phát triển kết cấu hạ tầng, công khai, minh bạch hóa quá trình phát triển để có được hệ thống cơ sở hạ tầng hoàn thiện, đồng bộ, hiện đại và vượt trội trong cả nước. Điều quan trọng hơn đến thời điểm này từ cách làm này ở Quảng Ninh nhìn thấy rõ ràng hơn sự thông suốt của dòng chảy nguồn lực xã hội sau khi những “điểm nghẽn” được khơi thông.

Luôn trong tâm thế đi trước một bước, từ năm 2013, tỉnh Quảng Ninh báo cáo Chính phủ cho nghiên cứu triển khai xây dựng cảng hàng không quốc tế Vân Đồn bằng nguồn vốn đầu tư ngoài ngân sách. Tính đến thời điểm đó đây là cảng hàng không quốc tế đầu tiên trong cả nước được thực hiện theo hình thức PPP.
“Trước khi đến Quảng Ninh chúng tôi đã có những dự án đầu tư rất chiến lược và trọng điểm ở các tỉnh, thành phố khác nhưng Quảng Ninh là tỉnh đầu tiên đưa ra phương án công – tư để làm cảng hàng không quốc tế tại Vân Đồn. Chúng tôi bắt ngay ý tưởng này và quyết tâm làm cảng hàng không quốc tế tư nhân đầu tiên ở Việt Nam cũng bởi bị cuốn ngay vào luồng tư duy đổi mới này, cùng chia sẻ tầm nhìn, chia sẻ giá trị” – Ông Phạm Hùng, Phó Tổng Giám đốc Sungroup chia sẻ.

Bằng nguồn vốn ngân sách và nguồn vốn ngoài ngân sách, cảng hàng không quốc tế Vân Đồn với tổng mức đầu tư hơn 7.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách tỉnh tham gia 500 tỷ đồng để GPMB đã cất cánh chuyến bay đầu tiên vào năm 2018, với quy mô của sân bay cấp 4E, có đường cất hạ cánh dài 3,6km, công suất 2,5 triệu lượt khách/năm, có thể đón được tất cả các loại máy bay hiện đại bậc nhất trên thế giới như Boeing 787, 777 và Airbus A350, A320. Từ khi đưa vào khai thác, Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn đã đón gần 4.000 chuyến bay cất, hạ cánh. Trong đó, có trên 500 chuyến bay quốc tế, trên 3.400 chuyến bay nội địa. Số lượng khách hàng đến và đi qua Cảng đạt trên 425.000 lượt khách, trong đó có gần 75.000 lượt khách quốc tế và trên 387.000 khách nội địa.
“Sau Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, chúng tôi tiếp tục tham gia thực hiện PPP đối với dự án đường cao tốc đoạn Tiên Yên – Móng Cái. Dự án hoàn thành sau 500 ngày, đêm thi công chứng tỏ quan điểm nói là làm của tỉnh Quảng Ninh, đó là “Hiệu quả của doanh nghiệp là thành công của tỉnh”. Tỉnh đã luôn đồng hành cùng nhà đầu tư trong suốt quá trình và sau này là vòng đời thực hiện dự án. Tỉnh không phân biệt nguồn vốn công hay tư, thực hiện kiểm điểm công việc thường xuyên, từ đó tạo ra sức mạnh tổng hợp. Minh bạch các lợi ích chính quyền, người dân và nhà đầu tư, giải quyết kịp thời, hiệu quả quyền lợi cho người dân, củng cố niềm tin trong nhân dân nên chúng tôi nhận được sự ủng hộ ngay từ đầu khi làm dự án...


Tính đến thời điểm này tỉnh Quảng Ninh có 7 dự án hạ tầng giao thông được triển khai thực hiện theo hình thức PPP. Đây đều là các dự án giao thông huyết mạch, hiện đại có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc khơi thông kết nối liên kết vùng, rút ngắn thời gian và khoảng cách về thời gian, không gian phát triển, khơi thông và thúc đẩy tiềm năng các khu vực động lực như Quảng Yên, Vân Đồn, Móng Cái… Là cơ sở để kích thích và thu hút các dự án đầu tư đến các khu công nghiệp, khu kinh tế và khu kinh tế cửa khẩu, đồng thời cũng là động lực để thúc đẩy tiềm năng khai thác cảng biển và cảng hàng không.
“Với tổng số vốn trên 43.000 tỷ đồng, 7 dự án hạ tầng giao thông được thực hiện theo hình thức PPP đã giúp tỉnh Quảng Ninh giảm được áp lực chi cho đầu tư các dự án công trình lớn và có điều kiện dành nguồn lực cho các nhiệm vụ chi đầu tư phát triển kinh tế, phát triển xã hội và đặc biệt là nguồn lực dành cho đảm bảo an sinh xã hội đáp ứng yêu cầu ngày càng tốt hơn của cộng đồng và của người dân. Và cũng chính từ việc hoàn thành thiết kế, xây dựng và vận hành các dự án PPP, khu vực tư nhân tạo ra một mô hình cấu trúc dịch vụ công với một hệ thống phân cấp hiệu quả hơn” - Giám đốc Sở kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Mạnh Cường cho biết.
Từ thực tiễn ở Quảng Ninh cho thấy, hiệu quả của việc thực hiện hình thức đối tác công – tư không chỉ góp phần rất quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông hiện đại cho một địa phương mà đây là minh chứng rõ ràng nhất về quan điểm Nhà nước – Nhà đầu tư đồng hành, làm thay đổi nhận thức của xã hội, đặc biệt giữa doanh nghiệp và các cấp ủy đảng, chính quyền tỉnh và nhân dân về đầu tư theo hình thức PPP. Đặc biệt sự tham gia của khối tư nhân trong PPP khẳng định việc thực hiện đồng bộ các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước và của tỉnh đã có hiệu quả, thỏa mãn lợi ích 3 bên (chính quyền, người dân, doanh nghiệp), cung cấp kịp thời các dịch vụ tốt hơn đáp ứng yêu cầu cho đối tượng thụ hưởng, thay vì khả năng phải chờ đợi nhiều năm sau.

“Điều này hoàn toàn phù hợp với giải pháp đang được Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo triển khai thực hiện, đó là: đổi mới tư duy trong phân bổ nguồn lực, lựa chọn công trình có tính lan tỏa cao và xây dựng cơ chế thu hút vốn đầu tư tư nhân là “chìa khoá” để sớm phát triển hệ thống hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội và cơ cấu lại nền kinh tế. Đa dạng hóa, huy động mọi nguồn lực để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông trong bối cảnh nhu cầu đầu tư lớn, ngân sách nhà nước hạn chế, đặc biệt các công trình có tính đột phá, liên kết vùng, có tính lan tỏa và các công trình ở các khu vực khó khăn. Trong đó: huy động vốn xã hội hóa lĩnh vực đường thủy nội địa, hàng hải, hàng không; đầu tư công lĩnh vực đường sắt; đầu tư PPP lĩnh vực đường bộ có sự tham gia hỗ trợ của ngân sách nhà nước bảo đảm tính khả thi các dự án; huy động vốn của địa phương thông qua chủ trương đẩy mạnh phân quyền, phân cấp các địa phương đầu tư, bảo trì các kết cấu hạ tầng giao thông, địa phương thực hiện dự án giải phóng mặt bằng để rút ngắn tiến độ thực hiện đầu tư các mục tiêu quy hoạch đề ra”. – Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể khẳng định.



Theo quy hoạch phát triển trong giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn 2050, hạ tầng giao thông được phát triển đồng bộ, tăng cường kết nối giữa vùng đô thị trung tâm Hạ Long với tiểu vùng khác trên cơ sở phát huy tối đa các nguồn lực, lợi thế của tỉnh; đặc biệt chú trọng đến sự kết nối với các tỉnh lân cận, với Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, cả nước và quốc tế. Ngoài các tuyến cao tốc đã hiện hữu, tỉnh kỳ vọng sẽ có thêm 2 tuyến đường cao tốc mới được đầu tư. Đó là: đường Cao tốc Nội Bài – Bắc Ninh - Hạ Long có điểm cuối tại cao tốc Hạ Long – Vân Đồn, đoạn qua địa bàn tỉnh Quảng Ninh dài khoảng 57km. Đường cao tốc Tiên Yên - Lạng Sơn - Cao Bằng (CT.10) điểm đầu tại đường cao tốc Vân Đồn – Móng Cái, Tiên Yên, đoạn qua địa bàn tỉnh Quảng Ninh dài khoảng 25km. Song cùng với đó tiếp tục nâng cấp, mở rộng các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, đường liên huyện, liên xã để tạo hệ thống giao thông tổng thể hiện đại và đồng bộ.
Vậy nguồn lực ở đâu để dòng chảy của “mạch máu kinh tế” tiếp tục được thực hiện? Theo tính toán của các chuyên gia, trên cơ sở mục tiêu tăng trưởng GRDP là 10% bình quân hằng năm trong giai đoạn 2021–2030, tỉnh Quảng Ninh dự kiến cần huy động tổng số vốn đầu tư toàn xã hội xấp xỉ 2.844 nghìn tỷ VNĐ trong toàn giai đoạn. Hiện tại, vốn đầu tư từ ngân sách của tỉnh Quảng Ninh chiếm 36% tổng vốn đầu tư toàn xã hội vào năm 2020 nhưng trong giai đoạn 2021-2030, tỉnh Quảng Ninh sẽ giảm tỉ trọng nguồn vốn từ ngân sách nhà nước (từ 36% năm 2020 xuống 19% trước năm 2030).

Như vậy nguồn lực đầu tư sẽ được tăng cường xã hội hóa, tập trung thu hút nguồn vốn ngoài ngân sách và đặc biệt là nguồn vốn FDI (cơ cấu từ 13% năm 2020 lên 23% trong giai đoạn trước 2030, vượt tỷ trọng vốn ngân sách). Việc tập trung vào vốn FDI là do định hướng phát triển của tỉnh dự kiến sẽ triển khai nhiều dự án lớn đòi hỏi năng lực cả về vốn và công nghệ như các dự án phát triển chế biến chế tạo ứng dụng công nghệ cao, điện LNG, điện gió, đô thị thông minh, các dự án du lịch... Việc thu hút các nhà đầu tư lớn nước ngoài và có năng lực công nghệ cao sẽ giúp nâng tầm giá trị đầu tư, đồng thời hỗ trợ chuyển giao công nghệ, chuyển giao tri thức, thu hút lao động chất lượng cao, đẩy mạnh tiếp cận quốc tế...


“Quảng Ninh sẽ tập trung thu hút nhiều nhà đầu tư tư nhân lớn ở trong và ngoài nước vào các dự án phát triển trọng điểm với tốc độ nhanh hơn và hiệu quả cao hơn nữa so với giai đoạn trước. Ưu tiên kêu gọi các tập đoàn kinh tế lớn có tiềm lực tài chính, các doanh nghiệp thuộc Top 500 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam (VNR 500) đầu tư vào các lĩnh vực mà tỉnh ưu tiên, khuyến khích. Phát triển cơ sở hạ tầng quan trọng đối với các nhà đầu tư theo tiêu chuẩn quốc tế như hạ tầng các KCN, hệ thống giao thông, hạ tầng đô thị, đặc biệt là những cơ sở hạ tầng có thể phát huy thế mạnh và lợi thế riêng có của Quảng Ninh như cảng biển, sân bay, đô thị ven biển...” – Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Cao Tường Huy cho biết.
Đến nay, Quảng Ninh đã cơ bản hoàn thành hệ thống hạ tầng khung chiến lược đồng bộ, hiện đại, đảm bảo liên thông tổng thể của thành phố trực thuộc Trung ương trong tương lai. Đồng thời đẩy nhanh đô thị hóa với sự định hình chức năng đô thị biển và hình thái tổ chức không gian lãnh thổ “một tâm, hai tuyến đa chiều, hai mũi đột phá, 3 vùng động lực” hướng tới xây dựng thành thành phố trực thuộc Trung ương và thúc đẩy liên kết nội vùng, liên kết vùng, phân công và hợp tác lãnh thổ, bảo đảm các tiềm năng, thế mạnh, lợi thế so sánh từng địa phương trong Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ được phát huy tối đa, bổ sung cho nhau mà ở đó Quảng Ninh có một vị trí, vai trò ngày càng quan trọng. Tỉnh đã báo cáo đề xuất các bộ, ngành trung ương, báo cáo Thủ tướng Chính phủ giao UBND tỉnh Quảng Ninh là cơ quan nhà nước có thẩm quyền triển khai đầu tư xây dựng một số dự án hạ tầng giao thông mới theo phương thức PPP, BOT...


“Từ thực tiễn Quảng Ninh, về chủ trương đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, Bộ GT-VT sẽ đề xuất Chính phủ có sự thay đổi, điều chỉnh. Đó là, quốc lộ, cao tốc của tỉnh nào thì giao cho địa phương đó đầu tư. Muốn làm được cao tốc thì địa phương phải bỏ tiền GPMB, Chính phủ sẽ hỗ trợ một phần xây lắp, tuỳ theo từng dự án thì có tỷ lệ phù hợp. Kinh phí duy tu, bảo trì cũng chuyển về cho địa phương thực hiện, Bộ GT-VT chỉ điều hành, quy hoạch chiến lược, quy hoạch đường cao tốc sau đó giao cho địa phương thực hiện...” – Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết.
Kiên trì phương châm chỉ dùng vốn đầu tư từ ngân sách để dẫn dắt, khai thác tối đa các nguốn vốn đầu tư ngoài ngân sách, của khu vực kinh tế tư nhân đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội, Quảng Ninh tiếp tục khơi thông nguồn lực xã hội. Tỉnh sẽ đảm bảo mục tiêu “win-win” (hai bên cùng có lợi) cho cả nhà nước, nhà đầu tư và thỏa mãn các điều kiện của các bên (nhà nước – người dân – doanh nghiệp), hài hòa và cùng chia sẻ các rủi ro nếu có.
Lan Hương - Mạnh Trường
Trình bày: Hùng Sơn