Vùng mỏ Cẩm Phả bây giờ đã mang diện mạo của đô thị hiện đại, năng động, phát triển. Những khu lán trại ngày xưa nay đã không còn. Đời sống của công nhân mỏ đã sung túc, đủ đầy, hạnh phúc hơn. Nhiều công trình hạ tầng quan trọng như: Đường bao biển Hạ Long – Cẩm Phả, khu nghỉ dưỡng suối khoáng nóng cao cấp Quang Hanh, khu đô thị Du lịch Dịch vụ Bái Tử Long... được xây dựng. Gắn bó cả đời người nơi đây, trong sự thay đổi không ngừng của thành phố mỏ này, có một thứ vẫn luôn tồn tại ở mỗi con người vùng mỏ đó chính là tinh thần “Kỷ luật và đồng tâm”. Trải qua những thăng trầm, khó khăn và thách thức, những con người vùng mỏ ở thế hệ nào vẫn luôn sát cánh, đồng tâm, mạnh mẽ đứng lên.

Tôi thấy vui, hạnh phúc, vì những đấu tranh, những hy sinh, mất mát của bao thế hệ thợ mỏ ngày ấy luôn luôn được những lớp thế hệ sau nhớ đến, biết ơn và nối tiếp truyền thống cha anh. Để từ đó, xây dựng TP Cẩm Phả phát triển.

Thực ra, những gì về ba ở Cẩm Phả, tôi cũng chỉ nghe kể lại. Ba tôi tập kết ra Bắc và được phân công về công tác ở Quảng Ninh từ năm 1954 đến năm 1965. Có thể tổ chức khi bố trí nhiệm vụ ấy vì ba tôi là dân miền biển, lại được đào tạo từ Trường Bá nghệ Sài Gòn (nay là Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng, TP Hồ Chí Minh) nên có chuyên môn kỹ thuật. Ba làm Giám đốc đầu tiên của Mỏ than Hòn Gai, sau làm Giám đốc Xí nghiệp Bến Cửa Ông (tiền thân của Công ty Tuyển than Cửa Ông ngày nay) rồi làm ở các mỏ Cọc Sáu, Đèo Nai của Khu mỏ Cẩm Phả. Năm 1959, Bác Hồ thăm mỏ Đèo Nai cũng là thời điểm ba tôi đang công tác ở đó. Tôi đã đi tìm tấm ảnh chụp chung của ba với Bác Hồ ở Thông tấn xã Việt Nam mà chưa thấy.

Ba tôi cũng đã kể, nhưng do thời gian chúng tôi ở bên ba cho đến lúc ông qua đời (năm 1978) không nhiều nên những câu chuyện về Vùng mỏ Cẩm Phả chúng tôi nghe không được liền mạch. Chủ yếu chúng tôi nghe qua đồng nghiệp của ba sau này. Thời đó, ba tôi sống và làm việc cùng với các cô, chú đoàn kết, gắn bó xây dựng Vùng mỏ từ công tác chuyên môn đến công tác quần chúng và công tác xây dựng Đảng. Chính nơi đây đã giúp ba tôi rèn luyện, học tập, phấn đấu và trưởng thành. Chính nơi đây, các cô chú và anh chị em Vùng mỏ đã cưu mang, giúp đỡ, động viên ba tôi sống, làm việc trong những năm tháng xa gia đình. Đến năm 1965, ba tôi được điều về Hà Nội làm Viện trưởng đầu tiên của Viện Thiết kế chế tạo máy.

Về Cẩm Phả, tôi đã đi các mỏ: Đèo Nai, Cọc Sáu, đến Tuyển than Cửa Ông... Qua các chuyến đi ấy, tôi hiểu thêm về vùng đất, con người Quảng Ninh, giúp tôi có kiến thức sâu rộng hơn về giai cấp công nhân, về tấm lòng và tình cảm của những người thợ mỏ. Và ngược lại, những điều lắng nghe và học tập từ thực tiễn sinh động ở Vùng mỏ cũng giúp tôi làm tốt chức trách của mình.

Sinh thời, ba vẫn nói rằng, khi nào đất nước hoà bình, Nam Bắc thống nhất một nhà, ba sẽ đưa má và 6 anh chị em chúng tôi về thăm Quảng Ninh, thăm Cẩm Phả. Vậy mà, ba chưa làm được điều đó thì đã qua đời. Chị em chúng tôi về thăm Quảng Ninh nhiều lần là để linh hồn ba ở nơi cao xanh được vui. Có lần, cậu em tôi vốn có năng khiếu thơ ca đã đọc một bài thơ về Vịnh Hạ Long mà tôi còn nhớ có câu đại ý rằng, có con rồng mẹ dẫn đàn rồng con xuống trần dạo chơi. Ba cũng vậy. Ba đã dẫn đường chỉ lối để cho chúng tôi về Quảng Ninh, kết nối sợi tơ duyên với Quảng Ninh để chúng tôi yêu Vùng mỏ như yêu những gì thân thuộc nhất của ba mình...

Phần lớn những đứa trẻ như tôi được sinh ra trong các gia đình có bố mẹ làm công nhân ngành Than. Bố là thợ lái máy xúc ở Công ty Than Cọc Sáu nên gia đình tôi sống ở ngay gần Công ty để thuận tiện cho việc đi làm của bố. Ngày đó, tôi thỉnh thoảng được theo bố lên khai trường. Là đơn vị khai thác lộ thiên, do đó, Than Cọc Sau khai thác than bằng phương pháp nổ mìn. Mỗi đợt nổ mìn đó là vô cùng hoành tráng, ấn tượng và thú vị đối với những đứa trẻ như tôi. Ký ức thời thơ ấu của tôi chỉ “gói ghém” gắn liền với những chiếc máy xúc, những khai trường khai thác và cả tiếng nổ mìn vang rền.

Cũng giống như bao gia đình, ngày ấy, cuộc sống của thợ mỏ còn nhiều khó khăn. Hầu hết gia đình công nhân mỏ đều có nghề phụ sau mỗi giờ lên mỏ như: Chăn nuôi lợn, trồng rau, nuôi gà... để có thêm thu nhập. Vì thế, những đứa trẻ như tôi lại tất bật phụ giúp bố mẹ mỗi buổi chiều tan học. Vì cuộc sống khó khăn nên ngày đó chiếc tivi, đài cát sét, chiếc xe đạp... là những đồ vật quý giá có khi bằng vài tháng lương của thợ mỏ. Cẩm Phả ngày ấy chỉ có những dãy nhà tập thể cho công nhân ngành Than, nhà vườn hoặc ngôi nhà mái bằng 2 tầng. Cả Cẩm Phả khi ấy chỉ có 1 khu nhà tập thể 3 tầng ở phường Cẩm Thành là cao nhất Cẩm Phả. Khu tập thể nằm cách trường THPT Cẩm Phả vài trăm mét, trên con dốc mà để tới trường những đứa học trò nhà ở các phường Cẩm Trung, Cẩm Thành, Cẩm Thủy... phải lấy hết sức đạp xe mới có thể vượt qua. Do đó, người dân Cẩm Phả hay gọi con dốc này là dốc 3 tầng. Vào những năm sau khi hòa bình được lập lại, người ta xây dựng 6 lô nhà tập thể 3 tầng để phân phối cho những gia đình công nhân mỏ ở. Trong đó, chủ yếu là của các đơn vị như: Đèo Nai, Vận Tải, Thống Nhất và Cơ khí Cẩm Phả được sắp xếp theo khu, một phần giành cho giáo viên. Kiến trúc của những lô nhà này được phỏng theo mô hình giống như những căn hộ chung cư của Liên Xô thời bấy giờ.

Với tôi, vùng mỏ này còn có mái trường THPT Cẩm Phả thân yêu và người thầy đáng kính đã truyền cảm hứng, thắp lửa và nuôi dưỡng niềm đam mê nghiên cứu hóa học. Nơi đây đã tạo nên nền móng quan trọng cho những thành công của tôi ngày hôm nay. Khi ấy, môn hóa học vốn là môn “đáng sợ” nhất đối với một cậu nhỏ vừa bước vào THPT như tôi. Thế nhưng, dưới mái trường THPT Cẩm Phả, tôi đã may mắn khi được thầy Đăng Lộc Thọ, nguyên hiệu trưởng nhà trường giảng dạy. Bằng cách của riêng mình, thầy đã truyền cảm hứng khiến tôi say mê, yêu thích, đam mê môn học này từ lúc nào không hay. Thầy có dành cho chúng tôi những buổi học hàng giờ đồng hồ, thậm chí tới 1-2h đêm. Nhờ sự dạy dỗ của thầy, tôi đã là học sinh đầu tiên của tỉnh đạt Huy chương Bạc tại cuộc thi Olympic Hóa học quốc tế năm 1998 tại Úc. Và cho đến ngày hôm nay, đây cũng là giải thưởng quốc tế duy nhất đối với học sinh THPT không chuyên. Cũng nhờ thầy và mái trường THPT Cẩm Phả mà hôm nay tôi lại đang tiếp tục truyền lửa đam mê bộ môn hóa học cho học trò của mình để các em có niềm yêu thích, chinh phục đỉnh cao tri thức, gặt hái những thành công trong các kỳ thi Olympic.

Ký ức của tôi với mảnh đất mỏ này giản dị vậy đấy. Đó là tất cả những gì chân thật nhất, ấn tượng nhất, hạnh phúc nhất mà tôi đã trải qua những ngày còn thơ bé. Nơi đây không chỉ nuôi dưỡng cảm xúc, tình yêu và tự hào về quê hương, mà còn là nơi khởi nguồn cho những thành công của tôi. Vùng đất này còn dạy cho tôi bài học về tình yêu cuộc sống, hăng say lao động, bản lĩnh của con người nơi đây đã ngấm vào trong tôi một cách giản dị bằng chính những tấm gương của người dân quê mình. Để từ đó thôi thúc tôi cần phải nỗ lực đóng góp thật nhiều vào sự phát triển của đất nước quê hương. Tôi luôn mong muốn rằng Cẩm Phả nói riêng và Quảng Ninh sẽ được quan tâm đầu tư hơn nữa về giáo dục để tương xứng với tiềm năng phát triển.