Nhìn lại những năm qua, Quảng Ninh luôn kiên trì kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế nhanh, bền vững với phát triển văn hóa, con người, xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc Quảng Ninh. Các công trình phúc lợi xã hội được đầu tư mạnh, trong đó có hệ thống thiết chế văn hóa thể thao được đầu tư đồng bộ, hiện đại, góp phần rút ngắn khoảng cách thụ hưởng đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Việc huy động các nguồn lực cho xây dựng, phát triển văn hoá, thể thao của tỉnh Quảng Ninh có bước đột phá.

Để có được những kết quả tốt đẹp đó chính là từ những chỉ đạo cụ thể, thiết thực, đúng đắn, thông qua ban hành nhiều Nghị quyết, Kế hoạch quan trọng để triển khai xây dựng đời sống văn hóa nâng cao đời sống cho nhân dân. Đặc biệt, từ khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 09/6/2014 về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”, năm 2018, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 11-NQ/TU ngày 9/3/2018 về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và UBND tỉnh ban hành Chương trình hành động số 105/CTr-UBND về triển khai thực hiện Nghị quyết.

Kế thừa và phát huy Nghị quyết 11-NQ/TU, năm 2023, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh tiếp tục xây dựng và ban hành Nghị quyết số 17-NQ/TU, ngày 30/10/2023 về "Xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững", trong đó đưa ra nhiệm vụ và giải pháp tiếp tục đầu tư và khai thác hiệu quả hệ thống thiết chế văn hóa thể thao và không gian công cộng phục vụ phát triển văn hóa chất lượng cao, hướng đến đẳng cấp quốc tế.

Quảng Ninh là địa phương đầu tiên trong Vùng đồng bằng sông Hồng được phê duyệt Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Quảng Ninh cũng tích hợp việc xây dựng các thiết chế văn hoá thể thao trong Quy hoạch tỉnh. Trong Quy hoạch tỉnh, Quảng Ninh tiếp tục xây dựng Nhà hát tỉnh, Trung tâm Văn hóa tỉnh với quy mô đẳng cấp quốc tế, hiện đại trở thành công trình văn hóa biểu tượng của tỉnh Quảng Ninh.

Từ những chủ trương đến cách làm đúng đắn và phù hợp, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao trong tỉnh cơ bản đã và đang dần được hoàn thiện về số lượng cũng như chất lượng hoạt động. Trên bình diện cấp tỉnh có Bảo tàng, Thư viện tỉnh, Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm, Khu liên hợp Thể thao Quảng Ninh, Cung Văn hóa Thanh thiếu nhi, Cung Văn hóa Lao động Việt Nhật. Các thiết chế văn hóa thể thao hiện đại, quy mô quốc gia, quốc tế được đầu tư từ ngân sách đã phát huy khai thác hiệu quả hoạt động phục vụ nhiều sự kiện quốc gia quốc tế và hơn 30 giải thể thao cấp tỉnh/năm. Hầu hết các công trình văn hóa thể thao ngoài phục vụ nhiệm vụ chính trị đã trở thành điểm đến, ngày càng thu hút đông đảo nhân dân và du khách đến với Quảng Ninh.

Đối với cấp huyện, 13/13 huyện, thị xã, thành phố có cơ sở vật chất Trung tâm Văn hoá, thể thao; có 13/13 thư viện. Cấp xã có 71/177 nhà văn hoá cấp xã, phường, thị trấn, cấp thôn có 1450/1452 thôn khu có nhà văn hóa thôn khu. Theo số liệu của Sở Văn hoá - Thể thao, 13/13 địa phương cấp huyện trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh tới nay đã cơ bản đều bố trí quỹ đất để xây dựng thiết chế văn hóa thể thao. 

Nhiều thiết chế văn hóa, thể thao đã được xây dựng trở thành điểm du lịch cộng đồng của địa phương, khai thác giá trị văn hóa tại thiết chế văn hóa và sinh thái tự nhiên để thu hút khách du lịch tham quan trải nghiệm như: Trung tâm Bảo tồn văn hóa dân tộc Dao xã Bằng Cả, Khu Văn hóa Thể thao dân tộc Tày huyện Tiên Yên. Hiện đang triển khai xây dựng Làng người Dao ở thôn Pò Hèn, xã Hải Sơn (Móng Cái), Làng người Tày ở bản Cáu, xã Lục Hồn và Làng người Sán Chỉ ở thôn Lục Ngù, xã Húc Động (Bình Liêu), làng người Sán Dìu ở thôn Voòng Tre, xã Bình Dân (Vân Đồn).

Cùng với hệ thống thiết chế văn hóa thể thao được đầu tư xây dựng từ nguồn ngân sách, Quảng Ninh luôn xác định: Xã hội hóa các hoạt động văn hóa là chủ trương lớn, phù hợp với quy luật vận động và phát triển của lĩnh vực xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, là chính sách lâu dài, là phương châm nhằm đạt tới hiệu quả xã hội ngày càng cao trong các hoạt động văn hóa.

Những năm qua, công tác xã hội hóa xây dựng và phát huy hiệu quả hoạt động các thiết chế văn hóa thể thao nói riêng của tỉnh đã thu được kết quả quan trọng, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của nhân dân. Các thiết chế văn hóa thể thao do các doanh nghiệp, tư nhân xây dựng ngày càng nhiều đã cơ bản đáp ứng được nhu cầu hưởng thụ của nhân dân.

Tỉnh đã chủ động mời gọi nhà đầu tư có tiềm lực trong và ngoài nước đầu tư dự án vào địa bàn. Đến nay, tỉnh Quảng Ninh đã thu hút nhiều nhà đầu tư chiến lược tìm hiểu, đầu tư vào địa bàn tỉnh như Amata (Thái Lan), Công ty Cổ phần Trung Đông (UEA), Texhong (Hong Kong - Trung Quốc), Vingroup, Sun Group, BIM Group, Tập đoàn Thủy sản Việt - Australia, Tập đoàn Thành Công...

Tỉnh cũng rất thành công trong thu hút nguồn lực từ các nhà đầu tư lớn để tập trung đầu tư hạ tầng du lịch và đô thị. Theo đó, hàng loạt các khu nghỉ dưỡng, khách sạn mang tính đẳng cấp quốc tế được đầu tư, như: Công viên Đại Dương của Tập đoàn Sun Group; khu nghỉ dưỡng biển cao cấp Vinpearl Hạ Long Bay Resort của Tập đoàn Vingroup; khu du lịch đảo Tuần Châu, cảng tầu Tuần Châu; các trung tâm thương mại Vincom, BigC, sân golf Ngôi sao Hạ Long... góp phần quan trọng thúc đẩy quá trình cơ cấu lại nền kinh tế, có đóng góp lớn cho sự phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là lĩnh vực du lịch.

Song song với cách làm trên, tỉnh tiếp tục khuyến khích các tầng lớp nhân dân đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa cơ sở, đồng thời vận dụng nguồn vốn hoạt động theo phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm” nhằm động viên sức người, sức của của các tầng lớp nhân dân, các tổ chức xã hội để xây dựng và phát triển văn hóa; huy động các nguồn tài trợ của các tổ chức và cá nhân bằng các chính sách, ghi công danh dự cho những cá nhân và tổ chức xã hội trong việc xã hội hóa.

Quảng Ninh đã ban hành nhiều cơ chế chính sách khơi thông nguồn lực xã hội hóa thiết chế văn hóa thể thao. Nghị quyết số 208/2015/NQ-HĐND, ngày 15/7/2015 của HĐND tỉnh về một số chính sách khuyến khích thúc đẩy xã hội hóa đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể dục thể thao, môi trường, giám định tư pháp trên địa bàn. Hay như Quyết định số 2433/2015/QĐ-UBND, ngày 20/8/2015 của UBND tỉnh về một số chính sách khuyến khích thúc đẩy xã hội hóa đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể dục thể thao, môi trường, giám định tư pháp trên địa bàn. Bên cạnh đó, các địa phương căn cứ tình hình thực tế cũng đã ban hành các văn bản nhằm thúc đẩy xã hội hóa xây dựng và phát huy hiệu quả hoạt động các thiết chế văn hóa thể thao.

Nhờ đó, công tác đầu tư xây dựng cơ sở vật chất thiết chế văn hóa thể thao từ nguồn lực xã hội hóa ngày càng gặt hái được nhiều quả ngọt. Tính từ năm 2016 đến nay, trên địa bàn tỉnh đã thu hút mạnh mẽ nhiều doanh nghiệp, nhà đầu tư và tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng, kinh doanh các thiết chế văn hóa thể thao quy mô lớn, với hơn 500 công trình, tổng kinh phí đầu tư trên 10.000 tỷ đồng. Tại địa bàn TP Hạ Long, các nhà đầu tư lớn đã xây dựng khu vui chơi văn hóa thể thao hiện đại, cao cấp, tạo điểm nhấn để thăm quan du lịch của tỉnh như: Sun World Hạ Long, Sân golf Tuần Châu... là điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế khi đến thăm quan.

Một số địa phương trên địa bàn tỉnh cũng đã thu hút được nhiều doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư khu văn hóa thể thao như: Đông Triều, Móng Cái, Quảng Yên, Cẩm Phả. Trong số này nổi lên điểm sáng Đông Triều với sân golf Đông Triều có 27 lỗ, diện tích 130,1ha, tổng mức đầu tư đầu tư khoảng 2.239 tỷ đồng. Cùng với đó là Công ty TNHH Hà Lan đầu tư khu văn hóa thể thao trên 250 tỷ đồng. Công ty CP đầu tư xây dựng và khai thác mỏ Tân Việt Bắc đầu tư trên 100 tỷ đồng xây nhà luyện tập và thi đấu đa năng, sân bóng đá, sân golf, bể bơi, trung tâm tổ chức sự kiện với sức chứa trên 3.000 người. Công ty CP Gốm Đất Việt xây dựng sân bóng đá mini, sân quần vợt. Công ty CP Tập đoàn Hoàng Hà đầu tư xây dựng Điểm du lịch Quảng Ninh Gate.

Hệ thống thiết chế văn hóa - thể thao trên địa bàn TX Đông Triều đã cơ bản đáp ứng nhu cầu giao lưu, sinh hoạt văn hóa thể thao, sinh hoạt cộng đồng góp phần nâng cao đời sống tinh thần trong cán bộ và nhân dân trên địa bàn thị xã. Bà Nguyễn Thị Tám, Phó Chủ tịch UBND xã Bình Khê, TX Đông Triều, cho biết: Kể từ khi Trung tâm Văn hóa thể thao xã được xây dựng, các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao phát triển mạnh mẽ. Bà con có chỗ để tập luyện và thi đấu bóng chuyền, sinh hoạt các câu lạc bộ dân ca, dân vũ rất sôi nổi.

Tập đoàn Công nghiệp Than- Khoáng sản Việt Nam có 165 công trình văn hóa thể thao như: Sân bóng đá mi ni cỏ nhân tạo, sân tennis, bể bơi, nhà luyện tập bóng bàn, cầu lông, nhà sinh hoạt công nhân, nhà văn hóa, phòng truyền thống của 38 công ty với kinh phí đầu tư hàng trăm tỷ đồng với cơ sở vật chất hiện đại, được đầu tư nâng cấp thường xuyên, có đội ngũ cán bộ công tác chuyên trách hướng dẫn các hoạt động vui chơi giải trí tại chỗ… Các công trình phục vụ công nhân mỏ đã hình thành một hệ thống thiết chế văn hóa khá hoàn chỉnh trong các đơn vị, doanh nghiệp, thu hút đông đảo người dân trong đó phần lớn là trẻ em tham gia trong các dịp hè, góp phần làm phong phú thêm hệ thống thiết chế văn hóa thể thao trên địa bàn tỉnh.

Trên địa bàn tỉnh hiện có 5 điểm chiếu phim, 30 sân tennis, 167 bể bơi, 133 sân bóng đá cỏ nhân tạo... do doanh nghiệp, tư nhân đầu tư xây dựng. Đối với thiết chế văn hóa thể thao ở cơ sở đã có một số trung tâm văn hóa thể thao cấp xã tiêu biểu kinh phí xây dựng từ nguồn xã hội hóa. Đặc biệt đã có 6 xã thuộc huyện Bình Liêu xã hội hóa khoảng 5 tỷ đồng cho mỗi công trình. Trung tâm Văn hóa phường Xuân Sơn (TX Đông Triều) xã hội hóa hơn 100 tỷ đồng để đầu tư xây dựng. Các nhà văn hóa thôn, khu trên địa bàn tỉnh cũng đã huy động nguồn lực từ nhân dân và các đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn hỗ trợ gần 100 tỷ đồng để đầu tư xây dựng.

Nhìn về tương lai phía trước, Quảng Ninh sẽ phát huy những gì đã làm được, đánh giá thực trạng, phân tích nguyên nhân, nhìn thẳng những tồn tại, vướng mắc, đề ra các giải pháp để hoàn thiện thể chế, chính sách, khơi thông nguồn lực đầu tư xây dựng, phát triển thiết chế văn hóa, thể thao, đáp ứng yêu cầu xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát huy giá trị văn hóa và con người Việt Nam theo mục tiêu của Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và tinh thần chỉ đạo của Đảng về phát triển văn hóa, con người Việt Nam.