Với vị thế cực tăng trưởng nhờ các trụ cột kinh tế độc đáo là du lịch biển, đảo và khai thác than, nhưng trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và cạnh tranh khu vực, Hạ Long cũng đang đối mặt với hàng loạt thách thức lớn, như: Biến đổi khí hậu và nguy cơ cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên; nguồn thu ngân sách giảm, nhất là các nguồn thu từ đất, gây khó khăn cho việc đầu tư phát triển; mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế và bảo vệ di sản, đặc biệt là cân bằng giữa công nghiệp hóa và bảo tồn giá trị Vịnh Hạ Long; tốc độ đô thị hóa nhanh, làm gia tăng nguy cơ ngập lụt và phá vỡ cảnh quan tự nhiên…

Những thách thức này đòi hỏi Hạ Long phải có những chiến lược đột phá để tận dụng lợi thế và chuyển đổi những khó khăn thành cơ hội. Nhất là khi Hạ Long có thế mạnh về di sản thiên nhiên, đóng vai trò là thành phố đối ngoại của cả nước, nhưng nhiều năm qua Hạ Long cũng không ít lần đối diện với những khó khăn, sức ép từ dư luận trong vấn đề điều chỉnh không gian quy hoạch Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long. Thực tiễn cho thấy nếu không có những quyết sách đột phá về phát triển hạ tầng thì không thể có những công trình mới, hiện đại và đáp ứng nhu cầu hiện đại hóa, đô thị hóa.

Theo TS Hà Huy Ngọc, Viện Kinh tế Việt Nam: Trong giai đoạn mới, TP Hạ Long phải là địa phương đi đầu trong chuyển đổi xanh toàn diện, thịnh vượng, an toàn, bền vững, là hình mẫu tiêu biểu về chuyển đổi xanh của quốc gia và toàn cầu. Chính quyền cần kiến tạo cơ chế, chính sách tốt nhất, nguồn lực tốt nhất để doanh nghiệp và người dân thực hiện các dự án, mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ. Từ đó đưa các dự án tiên phong, quy mô lớn đóng vai trò dẫn dắt như ngọn hải đăng góp phần hiện thực hoá chiến lược, kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn tăng trưởng xanh ở cấp địa phương, như hydrogen, thu hồi khí thải các bon, dự án điện gió, điện rác, xử lý rác thải tập trung quy mô liên tỉnh theo hướng tuần hoàn, khu công nghiệp sinh thái…

Không chỉ phát triển kinh tế xanh, theo nhiều chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu cả nước  cho rằng, để tạo lập nền tảng cho tăng trưởng kinh tế theo hướng bền vững, TP Hạ Long phải coi chuyển đổi "kép" là con đường tất yếu và trụ cột xuyên suốt trong việc định hình các chiến lược, kế hoạch, chính sách, phát triển ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. tức là phải đẩy mạnh cả kinh tế số và kinh tế di sản.

GS.TS Trần Thọ Đạt, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân, khẳng định: Hạ Long có nhiều tiềm năng và cơ hội để trở thành một thành phố du lịch thông minh, hình mẫu về phát triển kinh tế số và chuyển đổi xanh tại Việt Nam, dẫn đầu trong xu hướng phát triển bền vững tại Việt Nam. Vì vậy thành phố cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, gia tăng giá trị kinh tế xanh của di sản, phát triển công nghiệp văn hóa theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, sáng tạo, xanh và có tính cạnh tranh cao, lấy bảo tồn các giá trị của di sản làm nền tảng, làm động lực phát triển, lấy phát triển văn hóa, xây dựng văn minh sinh thái, tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường làm trọng điểm.

Từ lợi thế và những điểm nghẽn hiện có, để có thể khẳng định được vị trí là một cực tăng trưởng của khu vực phía Bắc, trung tâm phát triển năng động, toàn diện, trung tâm du lịch quốc tế, trung tâm kinh tế biển, cửa ngõ của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước, thì việc phải đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế di sản được xem là một hướng đi đúng, góp phần khẳng định và nâng cao giá trị thương hiệu địa phương, giúp Hạ Long chuẩn bị tâm thế vững vàng, tự tin để bước vào kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Ông Vũ Quyết Tiến, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy Hạ Long, chia sẻ: Ngày 26/12/2024 thành phố phối hợp với Viện Kinh tế (Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam) tổ chức Hội thảo khoa học: “Thúc đẩy kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế di sản TP Hạ Long trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”. Thành phố đã tổng kết những vấn đề trọng tâm để bổ sung vào công tác lãnh đạo, chỉ đạo, đặc biệt là tiếp thu, bổ sung đưa vào mục tiêu và định hướng quan trọng trong Văn kiện Đại hội Đảng bộ thành phố nhiệm kỳ 2025-2030 và các đề án, kế hoạch, chương trình hành động trọng tâm của thành phố để ưu tiên triển khai thực hiện, tạo ra sự phát triển đột phá dựa trên các động lực, phương thức sản xuất mới là kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế di sản.

Theo đó, kinh tế xanh, trong năm 2025 thành phố đặt mục tiêu xây dựng Hạ Long thành thành phố du lịch xanh đầu tiên của Việt Nam. Đồng thời thành phố đề xuất trung ương và tỉnh cho phép Hạ Long thí điểm thực hiện cơ chế “địa phương tự quyết, tự làm, tự chịu trách nhiệm” để thúc đẩy và phát huy sức mạnh tự chủ, sáng tạo trong khuôn khổ Quy hoạch chung đã được phê duyệt. Trong kinh tế số, thành phố sẽ quản lý môi trường thông minh nhờ ứng dụng công nghệ AI vào tất cả các lĩnh vực, nhất là chuyển đổi số trong quản lý giao thông và tàu thuyền; tích hợp công nghệ số vào quản lý tiêu thụ năng lượng trong các khu vực đô thị và du lịch, có kế hoạch ưu tiên các nguồn năng lượng tái tạo; ứng dụng các hệ thống hỗ trợ ra quyết định và quản lý thông minh trong việc cấp phép, giám sát các dự án để đảm bảo tuân thủ quy định bảo vệ môi trường.

Về kinh tế di sản, thành phố sẽ luôn quán triệt chủ trương coi Vịnh Hạ Long là Kỳ quan thiên nhiên, Di sản Vịnh Hạ Long là tài sản của nhân loại. Từ đó xác định Hạ Long là tọa độ phát triển ưu tiên tầm quốc gia, đẳng cấp quốc tế để biến giá trị cốt lõi của Di sản thành giá trị gia tăng thông qua việc phát triển hệ thống dịch vụ trên cơ sở Di sản sẵn có bằng cách bảo tồn, khai thác, phát huy giá trị Di sản.

Cùng các địa phương khác trong tỉnh, Hạ Long đang bước vào một mùa xuân mới với tinh thần tràn đầy quyết tâm và khát vọng bứt phá. Thành phố sẽ tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, tạo thành sức mạnh tổng hợp để vượt qua mọi khó khăn, thử thách, vững vàng trên bước đường đi đến mục tiêu đã định để xây dựng Hạ Long trở thành một thành phố “kiểu mẫu, giàu - đẹp, văn minh, nghĩa tình”; trở thành đô thị dịch vụ, du lịch văn minh, thân thiện, trung tâm dịch vụ - du lịch đẳng cấp quốc tế; thành phố Di sản, thành phố của hoa và lễ hội; vững bước cùng đất nước tiến bước vào kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.