Lá đinh lăng được coi là 'sâm của người nghèo', vì sao?

Được mệnh danh là 'sâm của người nghèo', lá đinh lăng với giá thành phải chăng liệu có lợi ích cho sức khỏe như nhân sâm đắt tiền?

Bà P.K.L., 59 tuổi, ngụ ở quận Gò Vấp TP.HCM, cho hay ngày nhỏ bà sống ở một vùng quê miền Bắc. Trước cửa nhà bà trồng nhiều cây đinh lăng, cây cao gần bằng người.

Mẹ bà thường lấy lá đinh lăng ăn sống hoặc phơi khô nấu nước uống. Cả nhà bà L. ai cũng có sức khỏe tốt và coi cây đinh lăng như một cây sâm quý trong nhà. Giờ chuyển vào TP.HCM sống, bà vẫn trồng cây đinh lăng trên sân thượng để ăn sống hoặc uống nước như ngày nào.

Thay nhân sâm bằng một loại lá rẻ tiền

"Điểm nổi bật nhất của lá đinh lăng là giá rẻ, dễ dùng và an toàn. Trong khi nhân sâm có giá từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng/kg, thì đinh lăng chỉ vài chục ngàn đồng cho một bó lá tươi hoặc một gói lá khô. Đây là lý do vì sao người dân gọi đinh lăng là sâm của người nghèo", BS Ngô Thị Bạch Yến, trưởng đơn vị điều trị - chăm sóc da, khoa khám bệnh Bệnh viện Y học cổ truyền TP.HCM giải thích.

Theo bác sĩ Yến, trong kho tàng y học cổ truyền Việt Nam cây đinh lăng (Polyscias fruticosa) được ví như một vị thuốc quý, đặc biệt là phần lá, vốn được người dân sử dụng phổ biến như một loại "nhân sâm bình dân".

Không phải ngẫu nhiên mà đinh lăng được gọi là "sâm của người nghèo", nó là sự kết hợp giữa giá trị dược liệu cao và tính phổ biến, dễ tiếp cận.

Lá đinh lăng thuộc họ Araliaceae - cùng họ với nhân sâm (Panax ginseng). Cây được trồng rộng rãi khắp ba miền Việt Nam, dễ sinh trưởng mà không cần chăm sóc đặc biệt. Người dân thường hái lá tươi để nấu canh, làm thuốc, hoặc phơi khô để dùng dần.

Đặc điểm dễ trồng, rẻ tiền nhưng mang lại nhiều lợi ích khiến đinh lăng trở thành "người bạn" của y học dân gian, đặc biệt ở những vùng nông thôn nơi điều kiện chăm sóc y tế còn hạn chế.

Đinh lăng chứa saponin như nhân sâm

Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã khẳng định giá trị của đinh lăng. Nghiên cứu của Viện Dược liệu (Bộ Y tế Việt Nam) cho thấy trong rễ và lá đinh lăng có chứa saponin triterpenoid - nhóm hoạt chất sinh học quan trọng, tương tự như trong nhân sâm. Saponin có những tác dụng như tăng sức đề kháng, bồi bổ thần kinh, chống oxy hóa, cải thiện trí nhớ và chức năng gan.

Ngoài ra đinh lăng còn chứa 17 loại axit amin, trong đó có các axit amin thiết yếu như lysine, methionine, cysteine… Vitamin B1, B6, C, có lợi cho hệ thần kinh và hệ miễn dịch, flavonoid và alkaloid giúp chống viêm, kháng khuẩn.

Tạp chí Y học Thực nghiệm và Lâm sàng Việt Nam (2020) đã công bố kết quả thử nghiệm cho thấy chiết xuất từ lá đinh lăng có khả năng tăng cường trí nhớ và làm giảm lo âu trên mô hình chuột thí nghiệm.

Từ góc nhìn Đông - Tây y kết hợp, lá đinh lăng có các công dụng chính như bổ khí huyết, chống suy nhược. Có thể dùng cho người mới ốm dậy, phụ nữ sau sinh, người cao tuổi; giải độc, lợi tiểu, giúp thải độc gan, lợi mật, hỗ trợ điều trị mẩn ngứa, mề đay. Uống nước lá đinh lăng giúp ngủ sâu, giảm căng thẳng. Dùng lâu dài giúp nâng cao thể lực, chống mệt mỏi.

"Không cần phải tốn kém để tìm đến những loại thuốc bổ đắt tiền, lá đinh lăng - "sâm của người nghèo" - là minh chứng cho sự khéo léo và kinh nghiệm ngàn đời của người Việt trong việc dùng cây cỏ quanh mình để giữ gìn sức khỏe", bác sĩ Bạch Yến khẳng định.