
Kể từ khi ra đời đến nay, lực lượng vũ trang (LLVT) Quảng Ninh đã vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ cùng với nhân dân các dân tộc trong tỉnh hợp sức củng cố chính quyền, đoàn kết đánh bại các cuộc chiến tranh phá hoại, bảo vệ vững chắc Vùng mỏ. Từ đó, đồng lòng vừa sẵn sàng chiến đấu và bảo vệ quê hương, vừa lao động sản xuất khôi phục, phát triển kinh tế - xã hội; từng bước xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh giàu đẹp, văn minh, hiện đại.

Ngày 3/2/1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, các tổ chức vũ trang và bán vũ trang ra đời trên các địa bàn của Bắc Bộ với các đội tự vệ, cho đến các chiến khu. Lực lượng vũ trang ngày càng lớn mạnh, là nòng cốt của phong trào khởi nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng. Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, trong những năm 1939-1945, được sự chỉ đạo của Xứ uỷ Bắc Kỳ, trực tiếp là các chi bộ đảng ở các địa phương, phong trào cách mạng ở Đặc khu Hòn Gai, tỉnh Quảng Yên và tỉnh Hải Ninh phát triển mạnh mẽ.

Binh đoàn Than làm lễ xuất quân năm 1967. Ảnh tư liệu
Binh đoàn Than làm lễ xuất quân năm 1967. Ảnh tư liệu
Sau tổng khởi nghĩa tháng 8/1945 chính quyền ở ba tỉnh: Quảng Yên, Hòn Gai, Hải Ninh vừa được thành lập đã phải đối phó quyết liệt với bọn đế quốc và tay sai. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng bộ tỉnh Quảng Yên, Hòn Gai, Hải Ninh đã phát huy sức mạnh của chính quyền nhân dân, dựa vào khí thế cách mạng của công nhân và đồng bào các dân tộc đã vượt qua nhiều thử thách to lớn, giữ vững và củng cố được chính quyền, tổ chức xây dựng LLVT vững mạnh về mọi mặt.
Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, ngay sau ngày toàn quốc kháng chiến (1946), đến đầu năm 1947 phong trào toàn dân đánh giặc trên địa bàn tỉnh Quảng Yên, Hải Ninh và Đặc khu Hồng Gai phát triển sâu rộng. LLVT được tổ chức rộng khắp, chiến đấu anh dũng. Từ tháng 5 đến tháng 10/1947, Tỉnh đội Dân quân Liên tỉnh Quảng - Hồng và Tỉnh đội Dân quân Hải Ninh lần lượt được thành lập (tiền thân của Bộ CHQS tỉnh ngày nay). Hệ thống cơ quan quân sự địa phương từ cấp tỉnh đến cấp huyện, xã trên địa bàn Liên tỉnh Quảng - Hồng và tỉnh Hải Ninh (địa bàn tỉnh Quảng Ninh ngày nay) được kiện toàn đầy đủ, thống nhất, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ của cuộc kháng chiến.
Trong cuộc chiến đấu hào hùng chống lại thực dân Pháp và Mỹ xâm lược, quân và dân Quảng Ninh mà trước đây là tỉnh Hải Ninh, Quảng Yên và Đặc khu Hồng Gai, cửa ngõ vào Bắc Bộ, nơi có vùng mỏ lớn nhất nước ta đã trở thành chiến trường nóng bỏng, đọ sức quyết liệt với địch. Trong 9 năm kháng chiến chống Pháp, quân và dân tỉnh Quảng Yên, Hải Ninh và Đặc khu Hòn Gai đã đánh 3.459 trận; diệt, làm bị thương hơn 22.100 tên; bắt sống 2.851 tên và tiếp nhận địch ra hàng là 22.885 tên; thu 8.172 súng các loại.

Trận địa của Tiểu đoàn pháo cao xạ 217 bên bờ vịnh Hạ Long. Ảnh tư liệu.
Trận địa của Tiểu đoàn pháo cao xạ 217 bên bờ vịnh Hạ Long. Ảnh tư liệu.
Bất chấp Hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954, đế quốc Mỹ đã dựng lên chính quyền bù nhìn Ngô Đình Diệm và trực tiếp đưa quân tham chiếm vào miền Nam, tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược thực dân kiểu mới với quy mô lớn nhất, dài ngày nhất, ác liệt và dã man nhất kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ II.
Trước vận mệnh của đất nước, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, LLVT và nhân dân các dân tộc Quảng Ninh vững vàng cùng quân và dân cả nước bước vào cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc trước kẻ thù hùng mạnh nhất thế giới cả về kinh tế lẫn quân sự. LLVT cùng nhân dân vừa ra sức đẩy mạnh sản xuất phát triển kinh tế, văn hoá - xã hội, vừa tích cực chi viện sức người, sức của cho đồng bào miền Nam đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, vừa chăm lo xây dựng, phát triển LLVT, củng cố quốc phòng, góp phần đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ, bảo vệ vững chắc vùng công nghiệp Mỏ.

Lực lượng dân quân tự vệ tham gia chiến đấu trận 5/8/1964. Ảnh tư liệu.
Lực lượng dân quân tự vệ tham gia chiến đấu trận 5/8/1964. Ảnh tư liệu.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, quân và dân Quảng Ninh đánh 2.340 trận, bắn rơi 200 máy bay các loại, tiêu diệt và bắt sống nhiều giặc lái Mỹ. Trong đó, tên giặc lái Mỹ bị LLVT và nhân dân Quảng Ninh bắt sống đầu tiên trên miền Bắc vào ngày 5/8/1964 tại Đảo Hòn Cóc, Vịnh Hạ Long (thuộc thị xã Hồng Gai, tỉnh Quảng Ninh) đó là tên Trung uý phi công Mỹ E.An-vơ-rét (Everette Alvarez). Trong thời kỳ củng cố vùng Đông Bắc, ta đã khám phá, bắt gọn 11 vụ gián điệp biệt kích; những năm đầu thập kỷ sáu mươi, bắt gọn 5 toán biệt kích, gián điệp Mỹ - Diệm và 2 toán biệt kích Mỹ - đặc vụ Tưởng gồm 71 tên.

Các lực lượng hải quân, pháo phòng không, dân quân, tự vệ Cảng Hòn Gai, công an nhân dân vũ trang Quảng Ninh... trong trận chiến hào hùng ngày 5/8/1964 bên sông Cửa Lục. Ảnh tư liệu
Các lực lượng hải quân, pháo phòng không, dân quân, tự vệ Cảng Hòn Gai, công an nhân dân vũ trang Quảng Ninh... trong trận chiến hào hùng ngày 5/8/1964 bên sông Cửa Lục. Ảnh tư liệu
LLVT tỉnh cùng với nhân dân các dân tộc trong tỉnh đã xây đắp nên truyền thống “Đoàn kết, sáng tạo, bất khuất, kiên trung, chiến thắng”. Với những thành tích trong chiến đấu, nhân dân và LLVT Quảng Ninh đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý. Tháng 12/1979, LLVT tỉnh Quảng Ninh vinh dự được phong tặng danh hiệu “Anh hùng LLVT nhân dân”.

Đại đội trưởng Đặng Bá Hát và đồng đội trên trận địa. Ảnh tư liệu của Công ty Tuyển than Hòn Gai.
Đại đội trưởng Đặng Bá Hát và đồng đội trên trận địa. Ảnh tư liệu của Công ty Tuyển than Hòn Gai.

Trận địa đồi Điếm Canh trên đảo Ngọc Vừng bắn rơi chiếc máy bay Mỹ thứ 200 trên bầu trời Quảng Ninh bằng súng 12,7mm.
Trận địa đồi Điếm Canh trên đảo Ngọc Vừng bắn rơi chiếc máy bay Mỹ thứ 200 trên bầu trời Quảng Ninh bằng súng 12,7mm.

Khẩu đội pháo cao xạ đóng trên đồi cao ở thị xã Hồng Gai đã bắn rơi máy bay Mỹ trong trận đầu 5-8-1964. (Ảnh Tư liệu tại Bảo tàng Quân đội Nhân dân Việt Nam).
Khẩu đội pháo cao xạ đóng trên đồi cao ở thị xã Hồng Gai đã bắn rơi máy bay Mỹ trong trận đầu 5-8-1964. (Ảnh Tư liệu tại Bảo tàng Quân đội Nhân dân Việt Nam).

Hang sơ tán của Hải quan Cửa Ông trong những năm chiến tranh 1965 – 1972.
Hang sơ tán của Hải quan Cửa Ông trong những năm chiến tranh 1965 – 1972.

Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Đặc khu và của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, LLVT Quảng Ninh luôn quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối cách mạng xã hội chủ nghĩa, đường lối xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng LLVT nhân dân, hình thành thế trận ngày càng hoàn chỉnh, phòng thủ vững chắc và sẵn sàng đánh thắng mọi hành động xâm lược của kẻ thù. Mối quan hệ quân - dân ngày càng gắn bó - “Tỉnh với Đặc khu là một; Đặc khu với tỉnh là một”, đã cổ vũ phong trào thi đua “Luyện giỏi, làm giàu, đánh thắng” nhằm góp phần xây dựng tỉnh Quảng Ninh ổn định về chính trị, mạnh về kinh tế, trở thành lũy thép kiên cường bảo vệ vùng Đông Bắc của Tổ quốc.

LLVT tham gia giúp dân khắc phục hậu quả sau trận mưa lũ lịch sử.
LLVT tham gia giúp dân khắc phục hậu quả sau trận mưa lũ lịch sử.
Trước yêu cầu sự nghiệp đổi mới xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ cách mạng, thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị, ngày 14/8/1987, Đảng ủy Quân sự Trung ương ra Nghị quyết số 154/NQ-ĐUQSTW, quyết định hợp nhất Đặc khu với Quân khu 3 giữ nguyên tên gọi Quân khu 3 và tái thành lập Bộ CHQS tỉnh Quảng Ninh trực thuộc Quân khu 3. Ngay từ những ngày đầu mới được tái thành lập, LLVT Quảng Ninh đã tích cực, chủ động vượt qua mọi khó khăn, thử thách, hoàn thành thắng lợi toàn diện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Bộ CHQS tỉnh đã tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo củng cố, tăng cường tiềm lực và sức mạnh quốc phòng, điều chỉnh lực lượng, thế trận, xây dựng khu vực phòng thủ, kết hợp chặt chẽ giữa kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế, an ninh và đối ngoại, tạo sức mạnh tổng hợp to lớn, giữ vững ANCT, TTATXH, làm thất bại mọi âm mưu thủ đoạn trong chiến lược “diễn biến hoà bình” bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, luôn sẵn sàng ứng phó có hiệu quả với các tình huống phức tạp xảy ra. Đồng thời từng bước xây dựng, củng cố thế trận quốc phòng toàn dân (QPTD) gắn với thế trận an ninh nhân dân (ANND) vững chắc và tương xứng với vị trí chiến lược quan trọng của tỉnh và yêu cầu của chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Cán bộ, chiến sĩ Ban CHQS huyện Bình Liêu tuyên truyền, vận động người dân vùng dân tộc thiểu số xã Hoành Mô thực hiện nếp sống văn minh.
Cán bộ, chiến sĩ Ban CHQS huyện Bình Liêu tuyên truyền, vận động người dân vùng dân tộc thiểu số xã Hoành Mô thực hiện nếp sống văn minh.
Thường xuyên xây dựng cơ sở chính trị, xây dựng “thế trận lòng dân” vững mạnh ở cơ sở, nhất là những vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Tham gia củng cố tổ chức Đảng, chính quyền và các đoàn thể vững mạnh, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân, củng cố vững chắc khối đại đoàn kết toàn dân, củng cố xây dựng phòng thủ từ tỉnh, huyện, thị xã, thành phố ngày càng vững chắc và có chiều sâu. Trong đó chú trọng đầu tư xây dựng thế trận phòng thủ và tiềm lực kinh tế, chính trị, củng cố các căn cứ chiến đấu, căn cứ hậu phương, xây dựng công trình quốc phòng, hình thành thế trận phòng thủ liên hoàn, vững chắc ở từng địa phương và trên toàn địa bàn tỉnh.
Từng bước nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác bồi dưỡng kiến thức QP-AN, giáo dục quốc phòng gắn với giáo dục truyền thống, bồi đắp lòng yêu nước, yêu chế độ XHCN cho tất cả các đối tượng, trước hết là cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành; đồng thời, tuyên truyền sâu rộng trong toàn dân những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, làm cho mọi người tự giác, tích cực tham gia vào sự nghiệp củng cố quốc phòng ở địa phương. Quảng Ninh là tỉnh đi đầu trong công tác bồi dưỡng kiến thức QP-AN, cho nhiều đối tượng đặc thù, sát thực tiễn địa phương. Thực hiện có nền nếp, hiệu quả, nâng cao trách nhiệm, hiệu quả quản lý Nhà nước về Quốc phòng của chính quyền từ tỉnh đến cơ sở, góp phần xây dựng nền QPTD ngày càng vững chắc.

Lực lượng dân quân tự vệ TP Cẩm Phả tham gia thi bắn đạn thật.
Lực lượng dân quân tự vệ TP Cẩm Phả tham gia thi bắn đạn thật.
Cùng với đó, cơ quan quân sự các cấp thực hiện nghiêm việc xây dựng LLVT tỉnh theo hướng tinh gọn, có số lượng phù hợp và nâng cao chất lượng. Hàng năm ưu tiên đầu tư cao nhất cho nhiệm vụ chính trị trung tâm là huấn luyện chiến đấu, giáo dục chính trị đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Trong huấn luyện, quán triệt và thực hiện tốt phương châm huấn luyện sát với đặc điểm tình hình và yêu cầu nhiệm vụ của từng đơn vị, phù hợp với kế hoạch tác chiến trong khu vực phòng thủ của tỉnh, huyện, thị xã, thành phố. Xây dựng lực lượng dân quân tự vệ theo hướng “Vững mạnh, rộng khắp”, theo phương châm “Dân bàn, dân cử, dân chăm lo”. Quảng Ninh là tỉnh duy nhất của Quân khu 3 được Bộ Quốc phòng và Quân khu chọn xây dựng làm mô hình điểm cho toàn quốc cả về 4 loại hình dân quân tự vệ gồm: Tiểu đội dân quân thường trực biên giới, Trung đội dân quân biển, lực lượng tự vệ trong doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp Nhà nước.
Ban CHQS huyện, thị xã, thành phố tổ chức 265 xã, phường, thị trấn diễn tập chiến đấu phòng thủ đạt kết quả tốt, an toàn tuyệt đối. Thông qua diễn tập đã góp phần nâng cao nhận thức và năng lực lãnh đạo của cấp ủy, sự quản lý điều hành của chính quyền các cấp; trình độ tham mưu và tổ chức chỉ huy, hiệp đồng, khả năng sẵn sàng chiến đấu của LLVT, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Điểm sáng, nét mới là đã ứng dụng công nghệ thông tin vào phục vụ nhiệm vụ diễn tập, có nhiều nội dung mới được Bộ Quốc phòng và Bộ Tư lệnh Quân khu đánh giá cao.

Cán bộ, chiến sĩ Ban CHQS TP Móng Cái chuẩn bị cơ sở vật chất phục vụ diễn tập KVPT thành phố năm 2023.
Cán bộ, chiến sĩ Ban CHQS TP Móng Cái chuẩn bị cơ sở vật chất phục vụ diễn tập KVPT thành phố năm 2023.
Triển khai thực hiện hiệu quả phong trào thi đua Quyết thắng gắn với thực hiện Cuộc vận động Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ”; phong trào thi đua “LLVT Quảng Ninh chung sức xây dựng nông thôn mới” và thực hiện hiệu quả các chương trình phối hợp công tác dân vận, LLVT tỉnh đã phối hợp, huy động lực lượng thường trực, dự bị động viên, dân quân tự vệ tham gia hàng vạn ngày công; giúp nhân dân làm đường bê tông, đường cấp phối, kênh mương nội đồng; tặng giống vốn, công cụ sản xuất, giúp cải tạo nhà ở; tuyên truyền, vận động các hộ dân hiến đất làm đường. Hỗ trợ y tế, giáo dục, bảo vệ môi trường, tuyên truyền phổ biến pháp luật, xây dựng đời sống văn hóa mới; hỗ trợ xây dựng nhà tình nghĩa, nhà đồng đội; nâng cấp cơ sở vật chất trường học; hỗ trợ xây dựng các công trình thắp sáng đường quê. Huy động hàng ngàn ngày công giúp các địa phương xây dựng công trình phúc lợi xã hội, giúp nhân dân phát triển kinh tế…
Đặc biệt, khi đại dịch Covid-19 bùng phát, LLVT tỉnh đã phát huy tốt vai trò xung kích, trực tiếp trên tuyến đầu chống dịch. Không quản ngại ngày đêm vất vả, LLVT tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị tiếp nhận, vận chuyển hàng nghìn công dân từ các quốc gia, vùng lãnh thổ về Việt Nam qua Cảng Hàng không quốc tế Vân Đồn đến các địa phương trong nước. Huy động trên 3.000 lượt cán bộ thường trực, dân quân tự vệ tham gia chốt chặn, kiểm tra, kiểm soát phòng chống dịch trên tuyến biên giới và nội địa; phối hợp thành lập các tổ quản lý đường mòn, lối mở, các chốt kiểm soát dịch; tổ chức tiếp nhận, cách ly tập trung trên 3.000 công dân tại Trung đoàn 244 bảo đảm an toàn, được cấp ủy, chính quyền và nhân dân ghi nhận, đánh giá cao.

Cán bộ, chiến sĩ LLVT tỉnh tham gia kiểm tra sức khỏe cho công dân cách ly tập trung tại Trung đoàn 244.
Cán bộ, chiến sĩ LLVT tỉnh tham gia kiểm tra sức khỏe cho công dân cách ly tập trung tại Trung đoàn 244.
Bộ CHQS tỉnh nhiều năm liên tục dẫn đầu khối thi đua LLVT 9 tỉnh, thành phố; được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Ba (2016), Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì (2017); được Chính phủ tặng Bằng khen (2016, 2017, 2020), Cờ thi đua (2016, 2017, 2019, 2021); năm 2022, được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Nhất và nhiều phần thưởng cao quý khác.
Kế thừa truyền thống vẻ vang của các thế hệ cha ông, giữ gìn và phát huy phẩm chất cao quý “Bộ đội Cụ Hồ”, truyền thống “Kỷ luật và Đồng tâm” của giai cấp công nhân Vùng mỏ, LLVT Quảng Ninh không ngừng xây dựng lực lượng chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; góp phần bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Cùng với nhân dân toàn tỉnh góp phần xây dựng phát triển Quảng Ninh là tỉnh kiểu mẫu giàu đẹp, văn minh, hiện đại; là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước.
Ngày đăng: 26/8/2023
Thực hiện: NGÔ DỊU
Trình bày: ĐỖ QUANG