Xác định công tác phát triển, quản lý, rèn luyện đội ngũ đảng viên là nguồn cán bộ các cấp, là gốc rễ, tế bào để xây dựng Đảng vững mạnh, suốt 15 năm qua, Tỉnh ủy Quảng Ninh đã lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng thường xuyên quan tâm, đẩy mạnh công tác phát triển đảng viên bảo đảm cả về số lượng, chất lượng, thường xuyên rà soát, sàng lọc để đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng. Nhờ đó, hầu hết đội ngũ đảng viên đều luôn phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng, đặt lợi ích của Tổ quốc, của Đảng, của nhân dân, giai cấp công nhân và của cả dân tộc lên trên lợi ích cá nhân; chấp hành nghiêm Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đại đa số hoàn thành tốt nhiệm vụ, có đạo đức, lối sống lành mạnh, gắn bó mật thiết với nhân dân; phục tùng tổ chức, kỷ luật của Đảng, giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: Đảng là gồm các đảng viên mà tổ chức nên. Mọi công việc Đảng đều do đảng viên làm. Mọi nghị quyết Đảng đều do đảng viên chấp hành. Trong sự nghiệp cách mạng của Đảng, dù vệ quốc hay dựng xây đất nước trong thời kỳ mới, cán bộ, đảng viên là cội nguồn sức mạnh của Đảng. Uy tín, sức mạnh của Đảng thể hiện rõ ở số lượng, chất lượng đội ngũ đảng viên và các tổ chức đảng. Vì vậy, Đảng luôn xác định xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu của từng thời kỳ cách mạng là một trong những vấn đề quan trọng hàng đầu.

Thực hiện lời căn dặn đó của Bác, trải qua các giai đoạn lịch sử, nhất là 15 năm thực hiện thi hành điều lệ Đảng, các cấp ủy, tổ chức đảng của tỉnh thực hiện các nội dung về công tác kết nạp đảng viên, quản lý đảng viên, khen thưởng đảng viên theo đúng Điều lệ Đảng, các quy định, hướng dẫn thi hành Điều lệ Đảng. Hằng năm, các cơ quan tham mưu, giúp việc Tỉnh ủy và các cấp ủy trực thuộc tỉnh tích cực tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng nghiệp vụ về công tác xây dựng tổ chức, đảng viên.

Với quyết tâm củng cố chất lượng đảng viên, cấp ủy ở các địa phương, đơn vị đã cụ thể hóa bằng các chỉ thị, nghị quyết, chương trình, kế hoạch, quá trình triển khai thực hiện bài bản.

Tiên Yên là huyện miền núi, ven biển, nằm ở vị trí trung tâm của khu vực miền Đông tỉnh Quảng Ninh, huyện có 11 xã, thị trấn (10 xã, 1 thị trấn) và 76 thôn, khu phố. Đảng bộ huyện Tiên Yên hiện có 29 chi, đảng bộ cơ sở, 192 chi bộ trực thuộc đảng bộ cơ sở. 9 tháng năm 2024, Đảng bộ huyện kết nạp thêm 110 đảng viên mới, nâng tổng số đảng viên toàn huyện lên 3.053 đảng viên.

Đồng chí Hoàng Mạnh Hưng, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Tiên Yên, cho biết: Trong những năm qua, công tác xây dựng Đảng và thi hành Điều lệ Đảng luôn được Đảng bộ huyện quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo; chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị từ huyện đến cơ sở ngày càng được nâng lên. Đội ngũ cán bộ, đảng viên ở cơ sở được tăng thêm về số lượng và chất lượng; trình độ, kiến thức các mặt được nâng lên. Từ năm 2011 đến tháng 1/2024, Ban Thường vụ Huyện ủy đã ban hành 2 chỉ thị về tăng cường công tác phát triển đảng và 1 Nghị quyết, trong đó có nhiệm vụ về phát triển đảng viên. Toàn huyện đã kết nạp được 1.231 đảng viên (tỷ lệ hằng năm bình quân đạt 4,45%; chỉ tiêu của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện nhiệm kỳ 2020 - 2025 là 3,5%), không có đảng viên kết nạp lại; hơn 1.250 quần chúng ưu tú được cử đi học lớp bồi dưỡng kết nạp Đảng. Tỷ lệ đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên bình quân đạt trên 80%.

Không chỉ Đảng bộ huyện Tiên Yên, nhiệm vụ nâng cao chất lượng đảng viên đã và đang được cấp ủy, tổ chức đảng trong toàn tỉnh chú trọng, quan tâm thực hiện. Theo đó, từ năm 2011 đến tháng 6/2023, toàn Đảng bộ tỉnh đã kết nạp được 44.803 đảng viên. Nếu như đội ngũ đảng viên toàn tỉnh đầu năm 2011 là 73.683 đảng viên, thì đến tháng 6/2023 là trên 107.900 đảng viên (chiếm 8% dân số toàn tỉnh).

Tiêu biểu như Đảng bộ TP Cẩm Phả hiện có 42 chi, đảng bộ cơ sở, 391 chi bộ trực thuộc đảng bộ cơ sở, với 10.745 đảng viên, cùng với gần 9.000 đảng viên của các đơn vị ngành Than sinh hoạt theo Quy định số 213-QĐ/TW ngày 02/01/2020 của Bộ Chính trị. Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Cẩm Phả Nguyễn Thị Kim Phượng cho biết: Để tạo nguồn phát triển đảng viên, Ban Thường vụ Thành ủy Cẩm Phả thường xuyên tổ chức phổ biến quy định, hướng dẫn của Trung ương, Tỉnh ủy, Thành ủy về công tác xây dựng Đảng nói chung, nhiệm vụ phát triển đảng viên nói riêng đến các tổ chức cơ sở đảng; xây dựng kế hoạch chỉ đạo, giao chỉ tiêu hằng năm, đôn đốc các chi, đảng bộ trực thuộc thực hiện nhiệm vụ phát triển Đảng. Thành ủy cũng đã ban hành Nghị quyết chuyên đề “Nâng cao chất lượng tổ chức, cơ sở Đảng, gắn với phát triển nhanh chất lượng đội ngũ đảng viên đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.

Đảng bộ TP Cẩm Phả cũng chỉ đạo các cấp ủy, chi bộ thường xuyên lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội chú trọng phát hiện nhân tố tích cực, nhất là ĐVTN, hội viên của các tổ chức chính trị - xã hội, chú trọng quần chúng là cán bộ thôn, khu, hoặc được quy hoạch làm cán bộ thôn, khu; quần chúng làm kinh tế giỏi tại địa phương, có uy tín trong nhân dân... Để từ đó có kế hoạch bồi dưỡng, tạo điều kiện cho họ phấn đấu trở thành đảng viên.

Được biết, 15 năm qua, trong thi hành các quy định về đảng viên, Tỉnh ủy đã chỉ đạo sâu sát và đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Trên cơ sở điều kiện kết nạp vào Đảng theo quy định Điều lệ Đảng, các cấp ủy, tổ chức đảng trong quá trình thực hiện công tác kết nạp đảng viên bảo đảm đúng quy định; hằng năm xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, tạo nguồn, kết nạp đảng viên, lãnh đạo các đoàn thể và hướng dẫn các chi bộ làm tốt công tác tạo nguồn phát triển đảng viên, nhất là với các tổ chức đảng có số lượng đảng viên ít, vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển đảo, và trong các đơn vị kinh tế tư nhân.

Quyền, nhiệm vụ của đảng viên được quy định trong Điều lệ Đảng, các quy định, hướng dẫn của Trung ương đã được lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện bảo đảm, chưa gặp khó khăn, vướng mắc. Nhìn chung, đảng viên trong toàn Đảng bộ tỉnh đã thực hiện tốt nhiệm vụ được giao; đảng viên vi phạm khuyết điểm, có hạn chế, yếu kém đều được kiểm điểm phê bình, giáo dục, rèn luyện để sửa chữa, khắc phục. Hằng năm, tỷ lệ đánh giá, xếp loại chất lượng đảng viên không hoàn thành nhiệm vụ của tỉnh đều dưới 1%.

Cùng với đó, quy trình, thủ tục, thẩm quyền kết nạp đảng viên được quy định, hướng dẫn chặt chẽ, cụ thể. Việc kết nạp lại người vào Đảng, kết nạp đảng viên trong một số trường hợp đặc biệt được các cấp ủy, tổ chức đảng thực hiện nghiêm túc, xem xét thận trọng, khách quan, bảo đảm đúng quy trình, thủ tục, thẩm quyền. Từ năm 2011 đến nay, toàn tỉnh chưa phát hiện trường hợp kết nạp Đảng sai nguyên tắc, vi phạm quy trình, thủ tục, thẩm quyền theo quy định.

Đáng chú ý, những năm qua, các cấp ủy, tổ chức đảng đã thực hiện nghiêm túc theo quy định, hướng dẫn của Trung ương về giảm, miễn công tác và sinh hoạt đảng cho đảng viên tuổi cao, sức yếu, nghỉ chờ công tác để nghỉ hưu, làm ăn xa. Hằng năm, Đảng bộ tỉnh có khoảng 8.000 đảng viên được miễn công tác và sinh hoạt đảng.

Về chế độ sinh hoạt đảng của đảng viên được các cấp ủy, tổ chức đảng thực hiện bảo đảm theo quy định. Từ năm 2000 đến nay, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo thống nhất thời gian sinh hoạt chi bộ trong toàn tỉnh, thống nhất duy trì vào ngày mùng 3 hằng tháng, trường hợp đặc biệt có thể sinh hoạt chậm hơn nhưng phải trước ngày 10 hằng tháng.

Ngay từ năm 2012, tỉnh đã ban hành thống nhất, đồng bộ màu sổ nghị quyết của chi bộ, cấp ủy cơ sở (như một cuốn cẩm nang), trong đó trích những nội dung cơ bản về Điều lệ Đảng, các quy định, hướng dẫn, mẫu dự thảo nghị quyết hằng tháng, chuyên đề, nội dung ghi biên bản sinh hoạt... cho chi bộ, các cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên vận dụng thực hiện. Bên cạnh đó, chỉ đạo các cơ quan tham mưu, giúp việc Tỉnh ủy và cấp ủy cấp trên cơ sở thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng nghiệp vụ, hội thi, chuẩn bị nội dung, dự thảo nghị quyết và tổ chức sinh hoạt chi bộ thường kỳ, sinh hoạt theo chuyên đề bảo đảm chất lượng, nguyên tắc.

Đặc biệt, Ban Thường vụ Tỉnh ủy và các cấp ủy cấp huyện đã ban hành quy định về việc phân công các đồng chí ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Tỉnh ủy viên; ủy viên ban thường vụ, ủy viên ban chấp hành, cán bộ, công chức các cơ quan chuyên trách, tham mưu, giúp việc của Tỉnh ủy, cấp ủy trực thuộc tỉnh và đảng ủy viên cơ sở dự sinh hoạt chi bộ theo địa bàn, tổ chức đảng được phân công theo dõi, phụ trách, theo phương châm “Cấp ủy cấp tỉnh nắm đến tổ chức cơ sở đảng; cấp ủy cấp huyện nắm đến chi bộ; đảng viên ở cơ sở nắm đến  hộ gia đình”. Qua đó, kịp thời nắm bắt tình hình cơ sở, đề xuất, kiến nghị của đảng viên và nhân dân để báo cáo cấp có thẩm quyền giải quyết, tháo gỡ khó khăn, đồng thời hướng dẫn, định hướng nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ.

Với nhiều giải pháp đồng bộ, bài bản, chất lượng, nội dung, nền nếp, chế độ, quy trình sinh hoạt chi bộ được nâng lên rõ rệt. Nhận thức của cấp ủy và đảng viên về vị trí, vai trò của tổ chức cơ sở đảng, chi bộ có nhiều chuyển biến tích cực, tạo thêm nguồn sinh khí mới, là điều kiện quan trọng để chi bộ trong các loại hình phát huy tốt hơn vai trò lãnh đạo, nắm vững chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước và chỉ đạo của cấp trên để đề ra nghị quyết, chương trình, kế hoạch thực hiện nhiệm vụ chính trị bảo đảm phù hợp với tình hình địa phương, cơ quan, đơn vị. Đồng thời qua đó, nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, vận động, tập hợp, lãnh đạo quần chúng nhân dân tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, đoàn kết, quyết tâm thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra.

Nâng cao chất lượng đảng viên không phải là nhiệm vụ mới, nhưng luôn là nhiệm vụ thường xuyên quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Mọi công việc Đảng đều do đảng viên làm. Mọi nghị quyết Đảng đều do đảng viên chấp hành. Mọi chính sách của Đảng đều do đảng viên mà thấu đến quần chúng. Mọi khẩu hiệu, mọi kế hoạch của Đảng đều do đảng viên cố gắng thực hiện. Như vậy, trong mọi thành quả cách mạng của nhân dân có vai trò to lớn của đảng viên.

Tuy nhiên, nhìn lại 15 năm thi hành điều lệ Đảng, công tác phát triển, quản lý, rèn luyện đội ngũ đảng viên trên địa bàn tỉnh vẫn còn gặp một số khó khăn, vướng mắc. Trong các doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước (đơn vị kinh tế tư nhân) do phần lớn doanh nghiệp có quy mô nhỏ, hoặc siêu nhỏ, ít lao động. Một bộ phận công nhân, lao động làm việc không ổn định, đa số quan tâm đên việc làm, thu nhập, không có nguyện vọng phấn đấu vào Đảng. Một số chủ doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ về vai trò, vị trí của tổ chức Đảng, đoàn thể, còn cho rằng hoạt động của các tổ chức này sẽ ảnh hưởng hoạt động của doanh nghiệp... nên chưa tích cực hợp tác, quan tâm, tạo điều kiện trong việc thành lập tổ chức đảng, đoàn thể và tuyên truyền, vận động công nhân, người lao động phấn đấu vào Đảng.

Ở khu dân cư do hầu hết quần chúng trong độ tuổi lao động đi làm xa. Quần chúng trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp ngày càng giảm do thực hiện tinh giản biên chế. Cùng với đó, chưa có hướng dẫn cụ thể, thống nhất, đồng bộ về điều kiện, tiêu chuẩn kết nạp đảng viên mới trong học sinh, sinh viên. Đảng viên bỏ sinh hoạt, xin ra khỏi Đảng có chiều hướng tăng do nhiều nguyên nhân như áp lực làm kinh tế, thu nhập, cơ hội việc làm, đi làm ca, kíp không tham gia đầy đủ các buổi sinh hoạt chi bộ... Tỷ lệ bình quân đàng viên/dân số của Quảng Ninh tương đối cao so với bình quân chung của cả nước (107.913 đảng viên/1,34 triệu dân) nên khó khăn trong kết nạp đảng viên mới.

Về thủ tục, quy trình, thẩm quyền kết nạp đảng viên, một số tổ chức đảng khi thực hiện quy trình, thủ tục, hồ sơ kết nạp đảng viên còn lúng túng. Việc thẩm định về lịch sử chính trị, chính trị hiện nay đối với người vào Đảng của một số cấp ủy có lúc còn gặp khó khăn, nhất là việc thẩm định đối với các trường hợp đã từng đi nước ngoài hoặc có người thân đã làm việc và công tác ở nước ngoài nay đã về nước (Đảng ủy Bộ ngoại giao chỉ cho ý kiến đối với trường hợp đang công tác, học tập và làm việc ở nước ngoài). Thẩm quyền về kết nạp và kết nạp lại đảng viên chưa được thống nhất, nên một số cấp ủy, cơ quan, đơn vị còn có sự lúng túng, hiểu và vận dụng khác nhau.

Đối với việc phát, quản lý thẻ đảng viên; quản lý hồ sơ đảng viên; thủ tục chuyển sinh hoạt đảng, hiện phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu đảng viên do Ban Tổ chức Trung ương trang bị từ năm 2004 đến nay, chưa được phát huy tốt việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý đảng viên, nên việc tổng hợp, thống kê, khai thác dữ liệu chưa bảo đảm (còn nhiều lỗi, các trường dữ liệu thiếu, chưa đồng bộ, liên thông, thống nhất với hồ sơ cán bộ, công chức, viên chức...).

Đối với chế độ sinh hoạt đảng của đảng viên, trên thực tế có một số những bí thư chi bộ mới, thiếu kinh nghiệm trong nghiệp vụ công tác đảng, một bộ phận đảng viên phải làm việc trong môi trường đặc thù (làm việc theo ca kíp, hầm lò, đánh bắt thủy sản, lưu động, làm ăn không ổn định) một số chi bộ có đông đảng viên (có 58 chi bộ có từ 100 đảng viên trở lên), nơi tổ chức sinh hoạt còn chật hẹp làm ảnh hưởng phần nào đến chất lượng, thời gian sinh hoạt chi bộ.

Có thể thấy, thực tiễn cuộc sống luôn luôn phát triển và phát sinh những vấn đề mới. Trước yêu cầu, nhiệm vụ mới của công tác xây dựng Đảng, Tỉnh ủy Quảng Ninh đã đưa ra một số kiến nghị. Theo đó, cần quy định, hướng dẫn cụ thể về thời gian dự bị của đảng viên nếu bị xử lý kỷ luật (khiển trách, cảnh cáo), vì theo Quy định 132-QĐ/TW ngày 08/3/2018 của Bộ Chính trị về kiểm điểm, đánh giá, xếp loại chất lượng hằng năm đối với tổ chức đảng, đảng viên và cán bộ lãnh đạo quản lý các cấp; đảng viên dự bị kỷ luật khiển trách thì được xếp loại ‘‘không hoàn thành nhiệm vụ”, từ đó không đủ điều kiện để chuyển thành đảng viên chính thức. Hoặc trong thời gian dự bị, nếu đảng viên bị kỷ luật “khiển trách” thì cần kéo dài thời gian thử thách 6 tháng kể từ ngày hết thời gian bị kỷ luật; nếu kỷ luật “cảnh cáo” đề nghị xóa tên trong danh sách đảng viên, để thể hiện kỷ luật nghiêm minh của Đảng.

Nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng đội ngũ đảng viên và không chạy theo số lượng, thành tích, bảo đảm đúng phương châm, phương hướng, nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên, Tỉnh ủy đã đề nghị Trung ương xem xét điều chỉnh chỉ tiêu kết nạp đảng viên từ 2,5 - 3%/năm thay cho chỉ tiêu từ 3-4% theo Nghị quyết số 21- NQ/TW ngày 16/6/2022 Hội nghị lần thứ 5, Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII (hoặc xem xét giao chỉ tiêu đảng viên/dân số). Vì chỉ tiêu này quá cao, khó thực hiện với nhiều địa phương (tỷ lệ đảng viên/dân số chiếm 8% - 10%), trong đó có Quảng Ninh nên gặp rất nhiều khó khăn về tạo nguồn. Cùng với đó, sửa đổi quy trình, thủ tục chuyên sinh hoạt đảng, cần giao cho cấp ủy cơ sở thực hiện và chuyến hồ sơ thông qua đường bưu điện (gửi bảo đảm), không nên giao trực tiếp cho đảng viên để cải cách thủ tục hành chính, tiêt kiệm thời gian cho đảng viên, đồng thời hạn chế vi phạm và đảng viên bỏ Đảng trong quá trình chuyển sinh hoạt.

Tỉnh cũng kiến nghị bỏ quy định “có giấy xác nhận của cơ sở y tế có thẩm quyền”, đối với việc miễn, giảm sinh hoạt đảng cho đảng viên cao tuổi, sức yếu. Đặc biệt, thống nhất, đồng bộ về thẩm quyền ra quyết định trong chuyển giao tổ chức đảng, đảng viên (tập thể) theo Quy định số 24-QĐ/TW, Hướng dẫn số 01- HD/TW và Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW theo nguyên tắc: Cấp tỉnh quyết định chuyển giao tổ chức đảng, đảng viên đến các đảng bộ trực thuộc Trung ương và các đảng bộ trong nội bộ đảng bộ tỉnh; cấp trên cơ sở quyết định chuyển giao tổ chức đảng, đảng viên trong nội bộ đảng bộ; Đảng ủy cơ sở quyết định chuyển giao tổ chức đảng, đảng viên trong nội bộ đảng bộ cơ sở.

Đặc biệt, hướng dẫn cụ thể hơn nữa việc thẩm tra, xác minh lý lịch của người vào Đảng và người thân của người xin vào Đảng đã có thời gian học tập, công tác, làm việc ở nước ngoài. Vì hiện nay Đảng ủy Bộ Ngoại giao chỉ thẩm tra, xác minh những trường hợp đang ở nước ngoài. Bổ sung nội dung trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên vào Điều lệ Đảng; bổ sung quy định quyền được khiếu nại liên quan đến quyền lợi của đảng viên; quyền tố cáo đối với hành vi vi phạm Điều lệ Đảng, pháp luật Nhà nước của tổ chức đảng, đảng viên để phù hợp với quy định chung của pháp luật.

Hoàn cảnh mới, nhiệm vụ mới vừa là thách thức nhưng cũng đồng thời là cơ hội để mỗi đảng viên thể hiện bản lĩnh, năng lực và trí tuệ, phát huy được vai trò nêu gương. Xây dựng đội ngũ đảng viên thật sự có chất lượng, thật sự là đội ngũ tiên phong của Đảng, gắn bó máu thịt với nhân dân, là trách nhiệm lớn lao và là việc làm hết sức cần thiết.

Thực hiện: Bảo Bình - Minh Thu - Nguyễn Dung - Lan Anh - Lưu Linh
Trình bày: ĐỖ QUANG