Quảng Ninh có sự phát triển nhanh về hệ thống đô thị, đi kèm với đó là chất lượng của các đô thị cũng được cải thiện đáng kể. Mặc dù đã đạt những kết quả tích cực, nhưng theo đánh giá chung, các đô thị trên địa bàn vẫn còn có những hạn chế nhất định. Trong đó một số đô thị chưa đạt tiêu chí, tiêu chuẩn, mật độ dân số đô thị thấp, dân cư đô thị tập trung chủ yếu ở Hạ Long, Móng Cái, Cẩm Phả, Uông Bí, cùng với đó là hạ tầng kỹ thuật của các đô thị chưa được đầu tư đồng bộ.

Các đô thị phát triển nhanh, có quy mô lớn chủ yếu phân bố tập trung tại khu vực ven biển, bám trục QL18, gắn với các khu vực phát triển du lịch, dịch vụ, công nghiệp, cửa khẩu. Trong khi đó, các đô thị phát triển chậm, quy mô nhỏ chủ yếu tại các huyện miền núi, hải đảo do hạn chế về điều kiện tự nhiên, địa hình, giao thông. Hệ thống đô thị của tỉnh chủ yếu phát triển theo tuyến, nằm trên các tuyến giao thông huyết mạch nơi có điều kiện đất đai, hoặc gắn với vùng có tài nguyên phát triển về du lịch, dịch vụ, khai thác than, công nghiệp, cảng biển, tại trung tâm đơn vị hành chính cấp huyện.

Ông Nguyễn Mạnh Tuấn, Giám đốc Sở Xây dựng cho biết: Với mục tiêu phấn đấu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030, bằng sự kế thừa phát triển, Quảng Ninh tiếp tục ưu tiên nguồn lực cho phát triển đô thị. Để có mục tiêu, chỉ tiêu, danh mục các dự án ưu tiên đảm bảo đưa tỉnh trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, ngày 13/4/2023, UBND tỉnh đã phê duyệt Chương trình phát triển đô thị tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030, theo hướng đô thị hiện đại, xanh, văn minh, giàu bản sắc, phát triển bền vững, gắn với bảo tồn và phát huy các giá trị di sản. Hệ thống đô thị tỉnh Quảng Ninh kết hợp đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và hài hoà giữa cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị với phát triển các đô thị mới; bảo đảm kiến trúc đô thị hiện đại, giàu bản sắc, các yếu tố văn hóa đặc trưng được giữ gìn, phát huy liên kết vùng và lợi thế kết nối đa chiều của các đô thị; bảo đảm chất lượng sống tại các đô thị ở mức cao, đáp ứng cơ bản nhu cầu về nhà ở và hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật cho dân cư đô thị.

Theo đó, trong Chương trình phát triển đô thị, Quảng Ninh xác định đến năm 2025 có 13 đơn vị hành chính với 13 đô thị, tỷ lệ đô thị hóa đạt 70-75%; đến năm 2030 có 12 đơn vị hành chính với 12 đô thị (Hải Hà và Móng Cái sáp nhập thành 1 đơn vị hành chính), tỷ lệ đô thị hóa đạt trên 75%. Quảng Ninh hướng tới trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trên cơ sở hình thành khu vực nội thành bao gồm 7 thành phố: Hạ Long, Cẩm Phả, Uông Bí, Móng Cái - Hải Hà, Đông Triều, Quảng Yên, Vân Đồn. 

Thực hiện mục tiêu này, tỉnh đã đề ra các nhóm giải pháp: Xây dựng năng lực quản lý đô thị; quy hoạch; nâng cao năng lực thực hiện chức năng quản lý nhà nước; thu hút dân số và đào tạo nguồn nhân lực; phát triển hệ thống công trình hạ tầng đô thị; phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu.

Quan điểm của tỉnh cũng được chỉ rõ từ nay đến năm 2030, sẽ kiên trì thực hiện mô hình tổ chức không gian phát triển “một tâm, hai tuyến, đa chiều, hai mũi đột phá, ba vùng động lực". Từng bước xây dựng hoàn chỉnh hệ thống đô thị toàn tỉnh phát triển theo mô hình chuỗi đô thị, là động lực phát triển kinh tế Vùng đồng bằng sông Hồng, miền Bắc với hệ thống hạ tầng kỹ thuật khung và hạ tầng xã hội thiết yếu được xây dựng và phát triển đồng bộ, hiện đại, phát huy vai trò hạt nhân, đầu mối giao thông quan trọng của Vùng đồng bằng sông Hồng, miền Bắc.

Trên cơ sở khai thác tối đa lợi thế phát triển từ các dự án kết cấu hạ tầng động lực về giao thông, du lịch, dịch vụ đã có và đang nghiên cứu đầu tư, từng bước hoàn chỉnh mạng lưới đô thị phù hợp với giai đoạn phát triển KT-XH, kết hợp hài hoà giữa quá trình đô thị hoá, phát triển đô thị với công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng NTM và cơ cấu lại nền kinh tế, quản lý phát triển xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Việc phát triển đô thị cũng sẽ được thực hiện thông qua việc thúc đẩy sản xuất và xây dựng đô thị thông minh, xây dựng chính quyền số, phát triển kinh tế số và kinh tế đô thị. Xây dựng và hoàn thiện đồng bộ hạ tầng về KHCN, tích hợp kết nối liên thông, trọng tâm là hạ tầng công nghệ thông tin, hạ tầng số, nhằm chuyển đổi số toàn diện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững.

Như vậy, trong tương lai không còn xa, Quảng Ninh sẽ tiếp tục là một tỉnh tiêu biểu của cả nước về mọi mặt, tỉnh kiểu mẫu giàu đẹp, văn minh, hiện đại. Một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện; trung tâm du lịch quốc tế, trung tâm kinh tế biển, cửa ngõ của Vùng đồng bằng sông Hồng và miền Bắc. Đồng thời, phát triển hệ thống các đô thị theo hướng nhanh, bền vững, là tiền đề quan trọng trong phát triển đô thị thông minh, đô thị xanh, bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu. Qua đó xác định vai trò và vị thế của tỉnh trong mối quan hệ vùng, là khu vực phòng thủ tỉnh vững chắc về quốc phòng - an ninh và phòng tuyến hợp tác, cạnh tranh kinh tế quốc tế. Từng bước xây dựng hoàn chỉnh hệ thống đô thị toàn tỉnh phát triển theo mô hình chuỗi đô thị, là động lực phát triển kinh tế của Vùng đồng bằng sông Hồng.

Ở hành trình phát triển mới này, Quảng Ninh cũng đặt quyết tâm xây dựng địa phương trở thành đô thị có tầm ảnh hưởng và vị trí xứng đáng của một trong 3 cực tăng trưởng ở khu vực phía Bắc.