Những điểm nổi bật trong đề xuất ngừng bắn 30 ngày ở Ukraine

Ukraine tuyên bố nước này sẵn sàng chấp thuận đề xuất của Mỹ về lệnh ngừng bắn ngay lập tức kéo dài 30 ngày trong cuộc xung đột với Nga.

Theo trang The Guardian (Anh), chi tiết về thỏa thuận đạt được sau các cuộc đàm phán giữa các quan chức cấp cao của Mỹ và Ukraine tại thành phố Jeddah, Saudi Arabia, vẫn chưa được công bố đầy đủ. Tuy nhiên, một số nội dung chính trong thoả thuận đã được hé lộ.

Lệnh ngừng bắn toàn diện kéo dài 1 tháng

Một phần quan trọng trong tuyên bố chung được đưa ra sau cuộc họp là Ukraine sẵn sàng thực hiện “lệnh ngừng bắn ngay lập tức trong vòng 30 ngày”. Đây là bước tiến lớn so với đề xuất trước đó của Kiev, chỉ tập trung vào việc ngừng bắn trên không và trên biển, trong khi chiến sự trên mặt đất vẫn tiếp diễn.

Phát biểu với các phóng viên bên ngoài Nhà Trắng sau các cuộc đàm phán hôm 11/3, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết lệnh ngừng bắn này sẽ là “một lệnh ngừng bắn hoàn toàn”. Việc ngừng giao tranh tạm thời sẽ tạo cơ hội cho các hoạt động nhân đạo, bao gồm trao đổi tù nhân và trả tự do cho những thường dân bị giam giữ.

Theo các điều khoản của đề xuất, lệnh ngừng bắn tạm thời có thể được gia hạn nếu cả hai bên đồng ý. Khi giao tranh dừng lại, các cuộc đàm phán sẽ bắt đầu ngay lập tức nhằm hướng tới một nền hòa bình lâu dài. Cả Mỹ và Ukraine đều cam kết sẽ chỉ định nhóm đàm phán của mình càng sớm càng tốt.

Mỹ nối lại viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine

Các cuộc đàm phán chủ yếu tập trung vào việc cải thiện mối quan hệ giữa Mỹ và Ukraine, thay vì tập trung vào các bên tham chiến (Nga và Ukraine), sau cuộc tranh cãi giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.

Cuộc tranh cãi này đã buộc Nhà Trắng phải đình chỉ viện trợ quân sự, bao gồm việc cung cấp đạn dược, và ngừng chia sẻ thông tin tình báo quan trọng với Ukraine.

Với bối cảnh đó, các cuộc đàm phán được coi là thành công đối với Kiev. Tuyên bố chung cho biết Washington sẽ ngay lập tức dỡ bỏ lệnh ngừng chia sẻ thông tin tình báo và nối lại hỗ trợ an ninh cho Ukraine.

Chưa có đảm bảo an ninh cho Ukraine

Một yêu cầu quan trọng từ phía Ukraine là Mỹ phải cung cấp các đảm bảo an ninh, tức là cam kết bảo vệ Ukraine nếu Nga từ bỏ lệnh ngừng bắn hoặc các thỏa thuận hòa bình. Tuy nhiên, cụm từ “đảm bảo an ninh” không có trong tuyên bố chung. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã ca ngợi tiến triển đạt được trong các cuộc đàm phán tại Jeddah, nhưng cảnh báo Kiev cần nhận được các đảm bảo an ninh mạnh mẽ.

Trong khi đó, trong cuộc họp báo hàng tối, Tổng thống Zelensky cho biết các đảm bảo an ninh sẽ được thống nhất trong thời gian tới.

Chưa có thỏa thuận khoáng sản quan trọng

Một trong những vấn đề gây tranh cãi trong các cuộc đàm phán là yêu cầu của Mỹ về việc Ukraine ký một thỏa thuận chia sẻ 50% doanh thu từ tài nguyên khoáng sản của nước này. Mặc dù Tổng thống Trump đã gây sức ép mạnh mẽ, nhưng vẫn chưa có thoả thuận nào được ký kết.

Giới chuyên gia cho rằng Washington kỳ vọng các cuộc đàm phán ở Jeddah có thể thúc đẩy ông Zelensky ký thỏa thuận này như một sự nhượng bộ đối với Mỹ, nhưng ông Zelensky dường như vẫn đang đàm phán để kéo dài thời gian.

Tuyên bố chung nêu rõ, hai nhà lãnh đạo “đã nhất trí ký kết sớm nhất có thể một thỏa thuận toàn diện để phát triển các nguồn tài nguyên khoáng sản quan trọng của Ukraine”.

Vấn đề nhượng bộ lãnh thổ

Về vấn đề nhượng bộ lãnh thổ, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio từng cảnh báo Kiev rằng họ có thể phải nhượng bộ, bao gồm cả nhượng bộ về lãnh thổ. Tuy nhiên, theo một quan chức Ukraine, trong suốt 8 giờ thảo luận tại Jeddah, vấn đề này không được đề cập. Song các nhà quan sát cho rằng vấn đề này chắc chắn sẽ được nêu ra nếu các cuộc đàm phán thực chất bắt đầu về một giải pháp lâu dài.

Châu Âu nên ‘tham gia’ vào tiến trình hoà bình

Tuyên bố chung cũng cho biết Ukraine muốn các đối tác châu Âu tham gia vào tiến trình hòa bình. Tuy nhiên, không rõ phía Mỹ có đồng ý về đề xuất đó hay không. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Thủ tướng Anh Keir Starmer đều hoan nghênh tiến triển hướng tới hòa bình trong các cuộc đàm phán.

Phản ứng của Nga

Sau các cuộc đàm phán, ông Zelensky tuyên bố Ukraine cam kết tìm kiếm hòa bình, nhưng nhấn mạnh rằng Mỹ cần thuyết phục Nga cũng tham gia vào quá trình này. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết “quả bóng giờ đang ở sân của Nga”.

Về phía Nga, tờ Potilico đưa tin ngày 12/3 rằng Moskva tuyên bố sẽ không đưa ra quyết định về lệnh ngừng bắn ở Ukraine nếu chưa nhận được thông tin chi tiết từ Mỹ.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Moskva đang chờ thông tin từ Washington sau các cuộc đàm phán cấp cao giữa Mỹ và Ukraine tại Saudi Arabia, nơi Kiev tuyên bố sẵn sàng thực hiện lệnh ngừng bắn kéo dài 30 ngày.

Ông Peskov nhấn mạnh Nga kỳ vọng Ngoại trưởng Rubio và Cố vấn An ninh quốc gia Michael Waltz sẽ thông báo về nội dung đàm phán và những thỏa thuận đạt được trong những ngày tới. Ông cũng cho biết Điện Kremlin có thể sắp xếp một cuộc điện đàm giữa Tổng thống Putin và Tổng thống Trump nếu cần thiết.

Phát biểu với hãng thông tấn TASS, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Maria Zakharova cho biết: “Chúng tôi không loại trừ khả năng liên lạc với các đại diện của Mỹ trong vài ngày tới”.

Tổng thống Putin từng nhiều lần bác bỏ khả năng ngừng bắn tạm thời, nhấn mạnh rằng mục tiêu của Nga là giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột. Nhà lãnh đạo Nga đã đưa ra danh sách yêu cầu bao gồm việc Ukraine từ bỏ kế hoạch gia nhập NATO, phi quân sự hóa một phần và nhượng lại toàn bộ quyền kiểm soát bốn khu vực mà Moskva tuyên bố sáp nhập vào năm 2022.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cũng khẳng định Moskva sẽ không chấp nhận lực lượng gìn giữ hòa bình phương Tây tại Ukraine trong bất kỳ điều kiện nào.