Những rủi ro lớn với nền kinh tế Mỹ dưới thời Tổng thống Trump

Xu hướng bùng nổ kinh tế gần 5 năm qua của Mỹ bắt đầu có dấu hiệu suy yếu.

Theo kênh CNN ngày 10/3, nền kinh tế Mỹ đang xuất hiện những vết nứt: số vụ sa thải ngày càng tăng, tốc độ tuyển dụng chậm lại, niềm tin của người tiêu dùng suy giảm và lạm phát gia tăng. Mặc dù tất cả những điều này gần như chắc chắn vẫn sẽ xảy ra nếu cựu Phó tổng thống Kamala Harris thắng cử, nhưng bất ổn mà chính sách kinh tế của Tổng thống Donald Trump gây ra đang làm trầm trọng thêm những vấn đề này.

Thuế quan - đặc biệt là việc ông Trump thay đổi quyết định liên tục - đang khiến doanh nghiệp, người tiêu dùng và nhà đầu tư rơi vào tình trạng hoang mang. Điều này làm dấy lên lo ngại về lạm phát vào thời điểm giá tiêu dùng tiếp tục tăng cao.

Chiến dịch trấn áp nhập cư của ông Trump đang đe dọa các ngành quan trọng như nông nghiệp, xây dựng và y tế - những lĩnh vực vốn đã gặp khó khăn trong tuyển dụng lao động. Cắt giảm mạnh nhân sự liên bang và trợ cấp chính phủ có thể ảnh hưởng đến những người Mỹ dễ tổn thương nhất, những người ít có khả năng ứng phó với giá cả leo thang.

Ông Gus Faucher, nhà kinh tế trưởng tại công ty PNC, viết trong một ghi chú gửi đến nhà đầu tư: “Tình trạng mất việc làm trong khu vực chính phủ liên bang có thể lớn hơn dự kiến và những người bị sa thải có thể cắt giảm chi tiêu, dẫn đến tốc độ tăng trưởng việc làm chậm lại trong các ngành khác. Bất ổn về thuế quan có thể khiến doanh nghiệp giảm tốc độ tuyển dụng. Ngoài ra, các hạn chế nhập cư có thể làm giảm nguồn cung lao động, ảnh hưởng đến mức tăng trưởng việc làm trong vài năm tới”.

Tổng thống Trump đã trì hoãn phần lớn các đợt áp thuế mạnh nhất sau các cuộc thảo luận với lãnh đạo doanh nghiệp - những người lên án thuế quan là không công bằng và gây tổn hại đến lợi nhuận cũng như nền kinh tế nói chung. Tuy nhiên, các biện pháp này sẽ có hiệu lực đầy đủ vào ngày 2/4.

Rủi ro cho nền kinh tế Mỹ

Chính sách của Tổng thống Trump đặt ra những rủi ro thực sự đối với nền kinh tế Mỹ mạnh mẽ nhưng đang lung lay mà ông tiếp quản.

Trong bài phát biểu trước Quốc hội Mỹ vào tuần trước và tại Phòng Bầu dục ngày 7/3, ông Trump thừa nhận rằng thuế quan sẽ gây ra một chút xáo trộn. Trong cuộc phỏng vấn với kênh Fox News Sunday, ông Trump từ chối loại trừ khả năng xảy ra suy thoái, nói rằng kế hoạch kinh tế của ông có thể gây khó khăn cho một số người trong giai đoạn đầu. Ông nói: “Tôi không thích dự đoán những chuyện như vậy. Đây là giai đoạn chuyển đổi bởi những gì chúng ta đang làm là rất lớn”.

Ngày 10/3, thị trường chứng khoán Mỹ đã giảm điểm mạnh trong làn sóng bán tháo dữ dội.

Chứng khoán đã phản ứng tiêu cực với thuế quan, khi chỉ số Nasdaq dao động quanh mức điều chỉnh và S&P 500 giảm điểm mạnh kể từ khi ông Trump nhậm chức. Dù thị trường chứng khoán không phản ánh hoàn toàn tình trạng nền kinh tế, nhưng ông Trump và nhiều người tiêu dùng vẫn thường xem đây là một chỉ số thể hiện sức mạnh kinh tế. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump thường xuyên đăng bài trên mạng xã hội ca ngợi các kỷ lục của thị trường chứng khoán như một minh chứng cho sức mạnh kinh tế Mỹ, nhưng gần đây ông ít nhắc đến điều này hơn.

Tuy nhiên, dữ liệu kinh tế gần đây cho thấy tình hình không chỉ đơn giản là “một chút xáo trộn” như lời ông Trump nói.

Theo Bộ Thương mại Mỹ, chi tiêu tiêu dùng bất ngờ giảm trong tháng 1. Người mua sắm cắt giảm chi tiêu nhiều hơn dự đoán của các nhà kinh tế, với mức giảm 0,2% trong tháng. Sau khi điều chỉnh theo lạm phát, mức giảm lên đến 0,5% - mức sụt giảm theo tháng lớn nhất kể từ tháng 2/2021.

Theo dữ liệu mới nhất từ Chỉ số Giá tiêu dùng của Cục Thống kê Lao động, giá cả đang đi lên, tăng 0,5% so với tháng 12/2024 - tốc độ nhanh nhất kể từ tháng 8/2023 - dẫn đến tỷ lệ lạm phát hàng năm ở mức 3% trong vòng 12 tháng kết thúc vào tháng 1.

Chỉ số Niềm tin Người tiêu dùng cho thấy mức giảm lớn nhất kể từ tháng 8/2021 và là mức giảm mạnh nhất trong đầu năm kể từ 2009. Một khảo sát khác của Đại học Michigan cũng ghi nhận mức suy giảm niềm tin tiêu dùng mạnh nhất kể từ khi bắt đầu thống kê vào năm 1978.

Trong khi đó, theo công ty nhân sự Challenger, Gray & Christmas, số lượng thông báo sa thải của các doanh nghiệp trong tháng 2 cao nhất kể từ cuộc Đại suy thoái và là mức cao nhất trong bất kỳ tháng nào kể từ đại dịch. Nhân viên liên bang đang bị sa thải, có khả năng làm gián đoạn nền kinh tế địa phương. Số lượng nhân viên liên bang tháng trước đã giảm 10.000 người so với tháng 1.

Dự báo của Ngân hàng Dự trữ Liên bang (Fed) về tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho thấy nền kinh tế Mỹ có thể đang suy giảm trong quý này và không phải ở mức nhỏ. Mô hình dự báo dựa trên dữ liệu kinh tế cho thấy GDP Mỹ có thể giảm với tốc độ điều chỉnh theo năm là gần 3% trong quý này. Nền kinh tế Mỹ chưa có một quý nào suy giảm kể từ năm 2022.

Người tiêu dùng không còn chi tiêu nhiều như trước đây do lo ngại về nền kinh tế. Trong các báo cáo thu nhập gần nhất, cả tập đoàn Target và Walmart đều cho biết thuế quan và lạm phát khiến khách hàng chi tiêu ít hơn.

Vẫn còn lý do lạc quan

Dù vậy, nền kinh tế Mỹ vẫn mạnh mẽ và có khả năng phục hồi.

Nền kinh tế Mỹ đa dạng và vẫn là niềm ao ước của thế giới - đặc biệt khi các cường quốc công nghiệp như Đức đang gặp khó khăn nghiêm trọng và các nền kinh tế khác phải đối mặt với tình trạng lạm phát cao và dai dẳng hơn nhiều so với Mỹ. Những lo ngại về suy thoái có phần bị phóng đại.

Nhiều chính sách của Tổng thống Trump có thể mang lại lợi ích cho nền kinh tế. Các doanh nghiệp từ lâu đã mong muốn bãi bỏ quy định và cắt giảm thuế. Các cam kết tranh cử của ông Trump về việc miễn thuế đối với tiền tip và giờ làm thêm cũng rất được lòng cử tri. Cắt giảm chi tiêu lãng phí cũng được nhiều người Mỹ ủng hộ, dù phương thức thực hiện của tỷ phú Elon Musk gây tranh cãi.

Tuy nhiên, điều mà các tập đoàn Mỹ mong muốn nhất là sự chắc chắn - một thứ khó tìm thấy lúc này. Người tiêu dùng cũng cần cảm giác an tâm rằng nếu họ chi tiêu, thu nhập sẽ ổn định và giá trị đồng tiền không bị bào mòn.

Chủ tịch Fed Jerome Powell nói tại một sự kiện do Đại học Chicago tổ chức ngày 7/3: “Dù mức độ bất ổn gia tăng, nhưng nền kinh tế Mỹ vẫn đang ở vị thế tốt. Các chỉ số tâm lý không phải lúc nào cũng dự đoán chính xác mức tăng trưởng chi tiêu tiêu dùng trong những năm gần đây”.