Nguồn lực và động lực cho phát triển là vấn đề rất rộng lớn, có quan hệ chặt chẽ, chuyển hoá cho nhau. Từ thực tiễn quản trị địa phương Quảng Ninh, chúng tôi thấy cần phát biểu mấy vấn đề sau đây:

Nguồn lực chỉ được khơi thông, biến tiềm năng thành hiện thực khi nhận diện được tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh, mâu thuẫn, thách thức, định vị lại Quảng Ninh trong mối tương quan quốc gia, quốc tế, trên cơ sở đó, Tỉnh rất coi trọng việc lập quy hoạch chiến lược, can thiệp thể chế để tổ chức lại không gian lãnh thổ, kiến tạo hành lang phát triển mới, thúc đẩy hợp tác và liên kết lãnh thổ; xác định các đột phá chiến lược, các trọng tâm, trọng điểm với tầm nhìn dài hạn để huy động nguồn lực theo phương châm nội lực là căn bản, ngoại lực là quan trọng, kết hợp chặt chẽ nội lực với ngoại lực tạo ra nguồn lực tổng hợp tối ưu; lấy "đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư" nâng cao hiệu quả đầu tư theo hình thức đối tác công - tư và xã hội hoá; ngân sách tập trung cho an sinh xã hội và các công trình có tính chất động lực lan tỏa.

Đẩy nhanh tốc độ phát triển và hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại bảo đảm liên thông, tổng thể, trọng tâm ưu tiên là phát triển hạ tầng giao thông chiến lược, công nghệ thông tin, viễn thông, cảng biển và dịch vụ cảng biển, hạ tầng logistics, hạ tầng các khu công nghiệp, khu kinh tế, hạ tầng đô thị. Trong đó, Quảng Ninh luôn luôn chủ động, tích cực cùng các tỉnh, thành lân cận (Hải Phòng, Hải Dương, Bắc Giang, Lạng Sơn) tìm cách kết nối chia sẻ nguồn lực chung, tập trung đầu tư hoàn thiện các công trình hạ tầng giao thông động lực chiến lược, kiến tạo các hành lang phát triển mới, khơi thông, kết nối các nguồn lực phát triển.

Gắn với kiên trì tổ chức lại không gian phát triển theo “một tâm, hai tuyến đa chiều, hai mũi đột phá, ba vùng động lực” nhằm tối ưu hóa, phát huy hiệu quả sau đầu tư của hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông chiến lược, đồng bộ, hiện đại, thúc đẩy liên kết vùng, nội vùng… Sáp nhập địa giới hành chính cấp huyện (Hoành Bồ - Hạ Long), cấp xã để tổ chức lại không gian phát triển tạo ra động lực và nguồn lực mới.

Bám sát thực tiễn, nắm chắc tình hình, luôn luôn đổi mới tư duy phát triển nhanh, bền vững, đồng bộ về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, môi trường sinh thái, bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh và chủ quyền biên giới quốc gia; tự lực, tự cường, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá để chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh” thúc đẩy tăng trưởng xanh theo hướng bền vững dựa vào ba trụ cột: thiên nhiên, con người, văn hóa kết hợp với tận dụng xu thế hòa bình, hợp tác, hội nhập, cơ hội mới và công nghệ mới của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 mang lại và tham gia sâu rộng, có hiệu quả vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu... kết hợp chặt chẽ công nghiệp, dịch vụ, nông nghiệp theo hướng: Phát triển dịch vụ tổng hợp hiện đại ngày càng giữ vai trò chủ đạo; du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn (phấn đấu phát triển Quảng Ninh trở thành trung tâm du lịch quốc tế, đầu tầu du lịch của quốc gia).

Phát triển công nghiệp xanh, tăng nhanh tỷ trọng đóng góp của công nghiệp chế biến, chế tạo công nghệ cao, giá trị gia tăng lớn; công nghiệp năng lượng thân thiện với môi trường. Phát triển hợp lý, bền vững ngành công nghiệp khai khoáng, trọng điểm là ngành Than góp phần bảo đảm an ninh năng lượng theo quy hoạch. Phát triển kinh tế biển, Quảng Ninh cùng với Hải Phòng trở thành trung tâm kinh tế biển, là cửa ngõ trung chuyển của khu vực Đông Nam Á, động lực phát triển của Vùng và cả nước. Phát triển nông nghiệp hiện đại, xây dựng nông thôn mới theo hướng giàu đẹp - nghĩa tình - văn minh - hiện đại - sinh thái, phục hồi sản xuất kinh doanh; kết hợp chặt chẽ giữa bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc;  vận dụng cơ chế thị trường để chuyển hóa các tài nguyên văn hóa thành nguồn lực văn hóa, “vốn hóa” các giá trị văn hóa địa phương để hình thành nên các sản phẩm văn hóa đa dạng, độc đáo phục vụ du lịch - dịch vụ, đặc biệt là các sản phẩm OCOP, các sản phẩm du lịch cộng đồng.

Phát triển doanh nghiệp và phát triển mạnh khu vực kinh tế tư nhân, khởi nghiệp sáng tạo, phát triển sản phẩm chủ lực và xây dựng thương hiệu của Tỉnh, tạo sự liên kết giữa các thành phần kinh tế. Đẩy mạnh chuyển giao, ứng dụng khoa học công nghệ mới, nhất là thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; đẩy mạnh chuyển đổi số; huy động, phân bổ, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực; sử dụng tiết kiệm, hiệu quả đất đai, tài nguyên, bảo vệ môi trường sinh thái.

Con người vừa là nguồn lực, vừa là động lực, bảo đảm cho nguồn lực chuyển thành động lực cho phát triển. Vì thế, một trong những khâu đột phá của giai đoạn 2021 - 2025 được tỉnh Quảng Ninh xác định là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và lao động có kỹ năng gắn với nhanh chóng tăng quy mô và nâng cao chất lượng dân số đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của tỉnh là khâu đột phá, cấp bách; gắn chặt với nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị là nhân tố quyết định sự thành công trước mắt và chiến lược.

Trong đó, vấn đề cấp bách hiện nay là cần nhanh chóng có cơ chế, chính sách hỗ trợ, đồng hành cùng doanh nghiệp phục hồi nhân lực ngành du lịch đang bị đứt gãy sau hơn 02 năm bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, rất cần sự phối hợp liên vùng.

Xây dựng nền quản trị địa phương hiện đại, tự chủ, năng động, hiệu quả. Đặc biệt là tập trung cải cách nền hành chính quản lý - quản trị - kiến tạo phát triển, phục vụ người dân, doanh nghiệp và xã hội; giảm tối đa rủi ro pháp lý, chi phí hành chính và tuân thủ đối với người dân và doanh nghiệp; cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh thông thoáng, công khai, minh bạch, tạo lập môi trường cạnh tranh công bằng, bình đẳng; nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, chất lượng thực thi chính sách, pháp luật; nhiều năm liền đã quyết tâm, giữ vững vị trí nhóm đầu cả nước về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), Chỉ số cải cách hành chính (PAR Index), Chỉ số hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS) và Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công (PAPI).

Gắn kết chặt chẽ giữa mục tiêu tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, xã hội, bảo đảm an sinh và phúc lợi xã hội, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội; giải quyết hài hòa mối quan hệ lợi ích giữa người dân - nhà nước - nhà đầu tư (doanh nghiệp) trong tất cả các quyết sách phát triển, không ngừng kiến tạo, củng cố niềm tin của Nhân dân, bởi đó là động lực to lớn và cũng là nguồn lực vô tận.

Nhờ khai thác, phát huy và tối ưu hóa hiệu quả nguồn lực và động lực, tỉnh Quảng Ninh giành được những kết quả quan trọng, tạo được những thành tựu bứt phá, ấn tượng trong thời gian qua. Đặc biệt, năm 2020 và 2021, trong bối cảnh cực kỳ khó khăn, Quảng Ninh đã nâng cao năng lực quản trị xã hội, quản lý nhà nước, quản trị địa phương, năng lực thích ứng với sự thay đổi, lãnh đạo, quản trị rủi ro, chuyển nhanh từ nhận thức đến hành động trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành và thực thi chính sách, pháp luật bảo đảm hiệu lực, hiệu quả, ứng phó kịp thời, linh hoạt, nhạy bén, quyết đoán, kịp thời và xử lý có hiệu quả với mọi tình huống nảy sinh, hoàn thành “mục tiêu kép”; giữ vững đà tăng trưởng GRDP trên hai con số trong 6 năm liên tiếp (2016 - 2021) và vai trò, vị trí của cực tăng trưởng toàn diện của phía Bắc.

Qua quá trình xây dựng, phát triển của tỉnh Quảng Ninh thời gian qua, từ thực tiễn thực thi các chủ trương, chính sách, chúng tôi nhận thấy việc khai thác, phát huy và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguồn lực, đặt trong quan hệ với tạo động lực cần được chia sẻ kinh nghiệm giữa các địa phương và tổng kết ở tầm lý luận để chỉ đạo vĩ mô nói chung và đóng góp vào quản trị địa phương nói riêng.

Tại Việt Nam, 4 đợt dịch Covid-19 đã bùng phát dịch với quy mô, địa bàn và mức độ lây lan đợt sau có xu hướng phức tạp hơn đợt trước. Tính tới cuối năm 2021, cả nước có hơn 1,7 triệu ca mắc và trên 32.000 ca tử vong. Đảng, Nhà nước và toàn dân đã nỗ lực triển khai đồng bộ, kịp thời và hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp về phòng, chống dịch, bảo vệ sức khỏe, tính mạng của nhân dân vừa cố gắng duy trì hoạt động kinh tế, xã hội. Sau khi dịch bệnh cơ bản được kiểm soát trên phạm vi cả nước và tỷ lệ tiêm chủng bước đầu đạt được mục tiêu đề ra, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 128/NQ-CP ngày 11/10/2021 về Quy định tạm thời “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19” để tạo bước chuyển quan trọng trong công tác phòng, chống dịch và phát triển KT-XH. Nghị quyết số 128/NQ-CP là một nghị quyết mở đường cho các địa phương, doanh nghiệp, người dân thay đổi nhận thức và hành động phù hợp với thực tiễn cuộc sống nhưng đồng thời đây cũng là một nghị quyết được thực hiện trên nguyên tắc nhất quán trên phạm vi toàn quốc.

Cùng với Chính phủ, các địa phương đã có nhiều chính sách hỗ trợ kịp thời giúp giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp và nhân dân. Ước tính năm 2021, các giải pháp tài khóa hỗ trợ doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19 có quy mô trên 185.000 tỷ đồng, tương đương 2,2% GDP.

Trong năm 2022-2023, quy mô thực hiện dự kiến của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế có quy mô lên tới 360.000 tỷ đồng, trong đó nhu cầu huy động vốn cho ngân sách năm 2022 là 84.000 tỷ đồng và năm 2023 là 156.000 tỷ đồng. Bên cạnh đó, mỗi năm, Chính phủ phải huy động khoảng 550.000 tỷ đồng theo dự toán ngân sách nhà nước đã được Quốc hội phê duyệt nên áp lực đối với nhiệm vụ huy động vốn là rất lớn.

Để đảm bảo an ninh tài chính tiền tệ quốc gia khi phát hành trái phiếu chính phủ và vay nợ nước ngoài trong năm 2022 và 2023 để tài trợ cho các chương trình chỉ tiêu quy mô lớn, Chính phủ sẽ phải xử lý một số vấn đề sau: Thứ nhất, lo ngại làm gia tăng nợ công và rủi ro vỡ nợ công; thứ hai, nguy cơ tăng rủi ro nợ nước ngoài; thứ ba, các chủ thể kinh tế sẽ gia tăng đầu tư vào trái phiếu chính phủ trong các năm 2022 - 2023; thứ tư, lạm phát; thứ năm, các quy định của pháp luật đối với quản lý ngân sách nhà nước và nợ công.

Năm 2020, đại dịch Covid-19 đã khiến cho kinh tế thế giới, vốn đang phục hồi mong manh, rơi vào đợt suy thoái lớn với mức giảm 3,1% theo đánh giá của quỹ tiền tệ quốc tế (IMMF). Để ứng phó với đại dịch và phục hồi kinh tế mạnh mẽ, nhiều quốc gia đã đưa ra những nhận định và chiến lược phát triển “song hành” hiệu quả như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan… Nhìn từ những thực tế đó, để phục hồi và phát triển kinh tế, chúng ta cần phải tập trung thực hiện việc kiềm chế và kiểm soát Covid-19 thông qua việc đẩy mạnh tiêm Vắc-xin và xét nghiệm là điều kiện tiên quyết để hồi phục các hoạt động kinh tế cũng như phục hồi tăng trưởng.

Trong bối cảnh “bình thường mới”, phục hồi và phát triển kinh tế, tôi thấy chúng ta cũng cần phải có tư duy mới và tầm nhìn chiến lược mới. Xác định rõ đại dịch Covid-19 không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội và động lực để chúng ta tập trung nhìn lại và vươn lên phát triển mạnh mẽ hơn. Trong đó, cần tập trung vào việc kiềm chế và kiểm soát Covid-19 thông qua việc đẩy nhanh tiêm Vắc-xin và xét nghiệm là điều kiện tiên quyết để hồi sinh các hoạt động kinh tế cũng như phục hồi tăng trưởng. Quảng Ninh là một trong những tỉnh thực hiện rất tốt việc bao phủ vắc-xin. Theo ghi nhận, đến nay kết quả tiêm 3 mũi vắc-xin phòng Covid-19 cho người từ 18 tuổi trở lên đạt trên 95%. Tiêm đủ 2 mũi vắc-xin phòng Covid-19 cho người từ 12 đến dưới 18 tuổi đạt gần 99%. Đây là điều kiện hết sức quan trọng để Quảng Ninh phát triển, phục hồi nền kinh tế. Bởi việc phủ rộng vắc-xin có thể được xem là yếu tố then chốt, quyết định cho việc tiến tới điều kiện phục hồi kinh tế không chỉ ở Quảng Ninh mà còn là của cả nước.

Đồng thời, chúng ta cũng cần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng gắn với tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng bền vững hơn, bao trùm hơn, xanh hơn. Thực hiện chống nguy cơ tụt hậu trên cơ sở  đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, xây dựng xã hội số, chính phủ số và nền kinh tế số. Củng cố, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hệ thống an sinh xã hội trên cơ sở lấy con người làm trung tâm. Đẩy mạnh việc áp dụng những mô hình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội khác nhau ở các nước khác nhau trên cơ sở học hỏi và áp dụng hiệu quả, an toàn. Đặc biệt, chúng ta cũng cần xây dựng được một tầm nhìn và chiến lược phục hồi, phát triển kinh tế- xã hội trong trạng thái “bình thường mới” trên cơ sở đảm bảo an toàn, đảm bảo tăng trưởng ổn định trong thời gian tới.