
Nhà sàng Cửa Ông 100 năm tuổi - Nơi ghi lại những mốc son chói lọi trong lịch sử đấu tranh, là “chứng nhân” lịch sử, đồng hành với công nhân Cửa Ông và ngành Than trong kháng chiến cứu nước và xây dựng, phát triển đất nước. Những người thợ nơi đây đang ngày đêm miệt mài sáng tạo, khơi nguồn cho dòng suối than tuôn chảy trên quê hương, góp phần cùng CBCNV Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp và Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; khẳng định vai trò trụ cột, đóng góp quan trọng đảm bảo an ninh năng lượng Quốc gia; thực hiện thành công khát vọng xây dựng “ngành Than trở thành ngành kinh tế gương mẫu cho các ngành kinh tế khác”; “xây dựng đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” như Bác Hồ hằng mong muốn.

Cửa Ông - vùng đất địa linh nằm ở phía Đông Bắc của thành phố Cẩm Phả, bên bờ vịnh Bái Tử Long thơ mộng, là gạch nối giữa hai tuyến quân sự của tỉnh; là trọng điểm về kinh tế, an ninh, quốc phòng của vùng Đông Bắc. Trong lịch sử chống giặc ngoại xâm, trên mảnh đất này cha ông ta đã liên tiếp ghi nhiều chiến công oanh liệt. Cũng chính nơi đây, đầu thế kỷ 20, đội ngũ công nhân đã ra đời và không ngừng phát triển.
Nhà sàng Tuyển than Cửa Ông hình thành
Ngược dòng lịch sử, vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, trong quá trình khai thác than ở Vùng mỏ Quảng Ninh, thực dân Pháp xây dựng cảng Hòn Gai, than khai thác từ Cẩm Phả phải chuyên chở bằng thuyền và ngựa về Hòn Gai để sàng rửa và xuất khẩu. Càng về sau, sản lượng khai thác càng tăng; thực dân Pháp đã tiến hành xây dựng nhà sàng và cảng Cửa Ông từ năm 1894 đến năm 1924 công trình cơ bản xây dựng xong và đi vào sản xuất. Nhưng tới năm 1927 toàn bộ dây chuyền sản xuất khép kín được hoàn thiện bao gồm Nhà máy sàng do Công ty Brxelle Bỉ thiết kế, có năng suất sàng 250 tấn/giờ; năng suất rửa là 9 tấn/giờ; các kho than có sức chứa 16.000 tấn. Cảng có chiều dài 320m, cùng một lúc bốc rót than được cho 2 tàu có trọng tải 10.000 tấn. Trên cảng dùng 4 thiết bị bốc rót năng suất 150 tấn/giờ. Hệ thống vận tải đường sắt gồm một số đầu máy xe hoả chạy bằng hơi nước và 5 xe điện sử dụng nguồn điện một chiều 750V. Toa xe chủ yếu là toa xe ốt - chê (8 tấn) và toa xe Đê-el (10 tấn ), đường sắt tổng cộng có 22 km sử dụng đường ray P24. Ngày 30/7/1927 thực dân Pháp đã xuất chuyến than đầu tiên từ nhà sàng qua cảng Cửa Ông xuống con tàu Poóc Sang- mang quốc tịch Pháp về chính quốc…

Nhà máy sàng Cửa Ông do Thực dân Pháp xây dựng và đưa vào hoạt động từ năm 1924 (Ảnh tư liệu).
Nhà máy sàng Cửa Ông do Thực dân Pháp xây dựng và đưa vào hoạt động từ năm 1924 (Ảnh tư liệu).
Chi bộ Đảng cộng sản đầu tiên và phong trào công nhân Cửa Ông
Sau khi xây dựng xong (1924) Nhà sàng và bến Cửa Ông chính thức đi vào sản xuất. Chủ thầu người Pháp chiêu mộ công nhân trước đây làm thuê xây dựng cảng và nhiều nông dân bần cùng từ các vùng quê thành một đội ngũ làm công khá lớn. Có thể nói, Cửa Ông chính là mắt xích quan trọng trong việc chế biến, sàng tuyển và là cảng than đầu tiên ở Đông Dương - một trong những trung tâm hình thành giai cấp công nhân, tổ chức Đảng, tổ chức Công Đoàn Việt Nam đầu tiên.
Trong quá trình khai thác nhà sàng và cảng Cửa Ông, thực dân Pháp đã biến những người thợ Cửa Ông thành những người nô lệ, sống trong khốn khổ, bần cùng, phải làm việc quần quật hàng ngày từ 12 đến 14 giờ trong điều kiện nặng nhọc, tạm bợ, với đồng lương rẻ mạt. Sự bóc lột tàn nhẫn đó đã gây ra mâu thuẫn gay gắt giữa giai cấp công nhân và giai cấp thống trị. Những cuộc phản kháng tự phát dưới hình thức lãn công thường xuyên xảy ra.

Nhà sàng Cửa Ông thời kỳ 1894 - 1924.
Nhà sàng Cửa Ông thời kỳ 1894 - 1924.
Đến năm 1928, tổ chức Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội - tổ chức tiền thân của Đảng được thành lập ở Cửa Ông- Đây là chi hội Thanh niên cách mạng đầu tiên ở Vùng mỏ, đồng chí Đặng Châu Tuệ cán bộ của Hội được cử về "Vô sản hóa" vào làm việc ở nhà sàng Cửa Ông. Tháng 7 năm 1929, bốn chi bộ thanh niên ở khu mỏ lần lượt chuyển thành các chi bộ Cộng sản. Chi bộ Cộng sản Cẩm Phả - Cửa Ông là chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Vùng mỏ Cẩm Phả với sự hoạt động tích cực của các đảng viên Vũ Thị Mai, Ngô Huy Tăng, Đỗ Huy Liêm... Sau khi chi bộ Cộng sản được thành lập, tổ chức “Công hội đỏ” đã ra đời.
Lịch sử còn khắc ghi hình ảnh người thanh niên cộng sản trẻ tuổi Ngô Huy Tăng đã cắm cờ đỏ búa liềm trên cầu Poóc Tích số 1 ở cảng Cửa Ông vào đêm mùng 6 rạng ngày mùng 7/11/1929, để kỷ niệm cách mạng Tháng Mười Nga, mở đầu cho trang sử đấu tranh hào hùng của thợ mỏ vùng than. Từ đây hình ảnh lá cờ đỏ búa liềm là biểu tượng rực rỡ của khối đoàn kết công nông, là niềm tin thôi thúc những người thợ trên con đường cách mạng đầy gian khổ và vinh quang của Đảng để đi đến mục đích cuối cùng của ngày mai tươi đẹp.

Đoàn đại biểu TKV và lãnh đạo Công ty Tuyển than Cửa Ông viếng Tượng đài liệt sĩ Ngô Huy Tăng - nơi người cộng sản trẻ tuổi đã cắm cờ đỏ búa liềm trên cầu Trục Poóc tích số 1 ở cảng Cửa Ông năm 1929.
Đoàn đại biểu TKV và lãnh đạo Công ty Tuyển than Cửa Ông viếng Tượng đài liệt sĩ Ngô Huy Tăng - nơi người cộng sản trẻ tuổi đã cắm cờ đỏ búa liềm trên cầu Trục Poóc tích số 1 ở cảng Cửa Ông năm 1929.

Đồng chí Đặng Châu Tuệ khi về vô sản hóa tại Cẩm Phả năm 1928.
Đồng chí Đặng Châu Tuệ khi về vô sản hóa tại Cẩm Phả năm 1928.

Đồng chí Vũ Thị Mai.
Đồng chí Vũ Thị Mai.

Ảnh đồng chí Ngô Huy Tăng.
Ảnh đồng chí Ngô Huy Tăng.

Ngày 3/2/1930, Đảng cộng sản Việt Nam ra đời. Việc thành lập Đảng là một bước ngoặt lịch sử vô cùng quan trọng trong lịch sử cách mạng Việt Nam.
Trong những năm 1930-1935, dưới sự lãnh đạo của Đảng, công nhân Cửa Ông đã thường xuyên tổ chức đấu tranh đòi tăng lương, giảm giờ làm. Mà đỉnh cao là ngày 12/11/1936, đã cùng hơn 3 vạn thợ mỏ tập hợp, đình công. Khởi đầu từ Cẩm Phả, cuộc bãi công với khẩu hiệu “Kỷ luật và Đồng tâm” sau đó đã lan rộng ra toàn Vùng mỏ, yêu cầu chủ mỏ và chính quyền thực dân Pháp phải nhượng bộ, chấp nhận yêu sách đòi tăng lương, giảm giờ làm, chống đánh đập… Với tinh thần đấu tranh bền bỉ, quyết liệt, cuộc tổng bãi công của những người thợ mỏ đến ngày 24/11/1936 đã giành được thắng lợi hoàn toàn. Thắng lợi của cuộc bãi công của công nhân Cửa Ông nằm trong thắng lợi chung của toàn Vùng mỏ, có sức cổ vũ to lớn đến phong trào đấu tranh của công nhân toàn quốc. Thắng lợi này là một những trang sử vẻ vang anh hùng nhất trong truyền thống đấu tranh kiên cường bất khuất của Vùng mỏ. Tháng 8/1945 công nhân Bến Cửa Ông tích cực tham gia tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở vùng than.
Nhà sàng Cửa Ông (nay là Nhà máy sàng - Phân xưởng Tuyển than 1) do thực dân Pháp xây dựng, đưa vào hoạt động từ năm 1924, đến nay đã 100 năm. Năm 2004, Công ty đã cải tạo, lắp đặt thêm máy lắng và xoáy lốc huyền phù để thu hồi than chất lượng cao. Sau nhiều lần cải tạo, từ công suất thiết kế ban đầu 1 triệu tấn, hiện nay Nhà máy sàng - Phân xưởng Tuyển than 1 đạt công suất 3,8 triệu tấn. Cùng với Cầu trục Pooc tích số 1, Nhà sàng Cửa Ông còn là những di tích lịch sử, kết hợp hài hoà lợi ích kinh tế với giá trị lịch sử.

"Thân ái gửi công nhân cán bộ Bến Cửa Ông: Bác vui lòng nhận được điện của các cô, các chú báo cáo đã hoàn thành kế hoạch Qúy I năm 1965. Bác mong các cô, các chú nhân đà thắng lợi đó cùng các xí nghiệp bạn cố gắng hoàn thành kế hoạch cao hơn nữa"
Bác Hồ
Tự hào truyền thống anh hùng
Sau cách mạng Tháng 8 năm 1945, thực dân Pháp trở lại xâm lược nước ta; hưởng ứng lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến ngày 19/12/1946 của Hồ Chủ Tịch, công nhân tự vệ, đội viên đội cảm tử Bến Cửa Ông đã dũng cảm chiến đấu, ngày 25/12/1946 công nhân và tự vệ bến Cửa Ông vinh dự được BCH Đảng bộ đặc khu Hòn Gai tặng cờ, tuyên dương về tinh thần chiến đấu và phá hoại kinh tế của địch.

Hân hoan trước tin Trung ương Đoàn tặng cờ Nguyễn Văn Trỗi cho đơn vị Tự vệ Nhà sàng Cửa Ông.
Hân hoan trước tin Trung ương Đoàn tặng cờ Nguyễn Văn Trỗi cho đơn vị Tự vệ Nhà sàng Cửa Ông.
Suốt những năm kháng chiến chống Pháp, đội ngũ công nhân bến Cửa Ông đã cùng quân dân Quảng Ninh đóng góp sức người, sức của cho sự nghiệp giải phóng hoàn toàn Vùng mỏ. Ngày 24/4/ 1955, những tên lính Pháp cuối cùng rút khỏi Cửa Ông, Vùng mỏ hoàn toàn giải phóng. Lịch sử còn ghi nhớ, thực dân Pháp hậm hực khi rút khỏi Cửa Ông, chúng âm mưu làm tê liệt máy móc thiết bị và cài cắm các phần tử phản động để phá hoại với âm mưu thâm độc: “ít ra cũng phải 20 đến 25 năm nữa người An Nam mới đào được than và đưa sản xuất trở lại”. Song, dưới sự lãnh đạo của Đảng, với tinh thần yêu nước nồng nàn, những người thợ Cửa Ông như: Huỳnh Văn Nguôn, Vũ Hữu Luyện, Trương Hữu My, Trần Sinh Xướng… đặc biệt là nguời thợ điện Lê Văn Hiển (Anh hùng Lao động đầu tiên của Vùng mỏ) đã đưa nhà sàng, bến cảng phục hồi trở lại sản xuất trong thời gian chưa đầy một tháng và được Bác Hồ khen ngợi. Với phẩm chất cần cù, sáng tạo, công nhân bến Cửa Ông đã hoàn thành kế hoạch 3 năm "cải tạo kinh tế theo con đường xã hội chủ nghĩa".
Từ một phân xưởng của mỏ Cẩm Phả, ngày 20/8/1960, Xí nghiệp Bến Cửa Ông đã được thành lập, có 1.629 CBCN, 7 chi bộ với 155 đảng viên, 2 cán bộ trung cấp, công nhân chủ yếu là lao động phổ thông. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, CBCN Xí nghiệp đã đoàn kết, khắc phục khó khăn để lao động, sản xuất. Làm theo lời Bác “Người người thi đua, ngành ngành thi đua”, với các chiến dịch sản xuất than: “Điện Biên Phủ”, “Đắc Tô”, “Vì Miền Nam ruột thịt”… Xí nghiệp đã hoàn thành kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1960 – 1964) và được Bác Hồ gửi thư khen; đồng thời được ghi tên trên Cờ thưởng luân lưu của Bác.
Giai đoạn vừa sản xuất, vừa chiến đấu
Ngày 5 tháng 8 năm 1964, Đế quốc Mỹ ném bom miền Bắc. Xí nghiệp và Vùng mỏ trở thành trọng điểm đánh phá huỷ diệt của giặc. Thực hiện lời kêu gọi: “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược” của Hồ Chủ Tịch, CBCN Xí nghiệp đã anh dũng bám trụ để sản xuất và chiến đấu, bảo vệ nhà máy. Tự vệ Xí nghiệp đã dũng cảm phối hợp cùng với các lực lượng vũ trang trên địa bàn bắn rơi 8 máy bay Mỹ. Chiến công nối tiếp chiến công, năm 1966, Đại đội nữ tự vệ nhà sàng được Đảng và Nhà nước tuyên dương danh hiệu “ Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân” - Đơn vị Anh hùng đầu tiên của Vùng mỏ. Cùng thời điểm đó Xí nghiệp được Thủ tướng Phạm Văn Đồng về thăm và gắn huy hiệu Bác Hồ cho nữ y tá Trần Thị Ánh Tuyết - người đã quên mình trong mưa bom, bão đạn, suốt 360 ngày đêm có mặt tại các trọng điểm đánh phá của địch, cùng tập thể nữ y tá cứu chữa công nhân bị thương.
Ngày 15/11/1968, Xí nghiệp vinh dự được cử nữ công nhân Trần Thị Cậy cùng đoàn đại biểu công nhân mỏ lên gặp Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch. Thấm nhuần lời Bác dạy: "Ngành sản xuất than cũng như quân đội đánh giặc. Toàn thể công nhân và cán bộ phải có nhiệt tình cách mạng và tinh thần yêu nước rất cao, ý chí quyết đánh, quyết thắng rất vững, phải có ý thức làm chủ nước nhà, làm chủ xí nghiệp, vượt mọi khó khăn, nhằm vào mục đích chung là sản xuất thật nhiều than cho Tổ quốc".

Ngày 15/11/1968, Xí nghiệp vinh dự được cử nữ công nhân Trần Thị Cậy cùng đoàn đại biểu công nhân mỏ lên gặp Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch.
Ngày 15/11/1968, Xí nghiệp vinh dự được cử nữ công nhân Trần Thị Cậy cùng đoàn đại biểu công nhân mỏ lên gặp Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch.
Năm 1968 CBCN Xí nghiệp đã thi đua hoàn thành toàn diện kế hoạch sản xuất trước thời hạn 48 ngày. Một lần nữa Bác Hồ gửi điện khen và tên Xí nghiệp lại được ghi trên Cờ thưởng luân lưu hạng nhất của Người.
Bị thua to tại chiến trường miền Nam, ngày 10/5/1972, Đế quốc Mỹ điên cuồng quay lại ném bom miền Bắc hòng “đưa miền Bắc Việt Nam trở lại thời kỳ đồ đá”. Cửa Ông một lần nữa lại trở thành trọng điểm đánh phá ác liệt của địch. Song Nhà sàng, Cầu 20 và Bến cảng vẫn hiên ngang đứng vững. Tự vệ xí nghiệp đã kiên cường chiến đấu trên 100 trận và phối hợp cùng với các lực lượng vũ trang bắn rơi 2 máy bay Mỹ, góp phần cùng quân dân cả nước đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Lịch sử đã khắc ghi sự cống hiến, hy sinh của 378 cán bộ, tự vệ của xí nghiệp lên đường chiến đấu vì độc lập tự do của Tổ quốc, có 47 đồng chí anh dũng hy sinh, 81 đồng chí đã để lại một phần xương máu ở chiến trường. Vẫn còn sáng mãi tấm gương anh hùng của các đồng chí Đỗ Thị Hải, Nguyễn Thị Khang, Đặng thị Mùi, Thái Thị Nga cùng tập thể nữ tự vệ nhà sàng, suốt 8 năm trời ngày, đêm chiến đấu, kiên trung, bám trụ bảo vệ nhà sàng; giữ vững sản xuất.

Đại đội nữ tự vệ nhà sàng được Đảng và Nhà nước tuyên dương danh hiệu Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân - Đơn vị Anh hùng đầu tiên của Vùng mỏ.
Đại đội nữ tự vệ nhà sàng được Đảng và Nhà nước tuyên dương danh hiệu Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân - Đơn vị Anh hùng đầu tiên của Vùng mỏ.
Còn đó hình ảnh ngời sáng của tập thể nữ công nhân Đống Bến, ngày 10/5/1972 đã dũng cảm quên mình, xúc hết 3.000 tấn than từ hầm tàu lên để cứu tàu nước bạn Liên Xô khỏi bị đắm giữa lúc máy bay giặc Mỹ quần lượn trên đầu đe doạ... Những thành tích Xí nghiệp Bến Cửa Ông đạt được có sự gắn bó mật thiết với sự phát triển không ngừng của ngành Than, của Vùng mỏ và đất nước.

Đồng chí Phạm Văn Đồng, Thủ tướng Chính phủ về thăm và kiểm tra tình hình sản xuất của Xí nghiệp Bến Cửa Ông.
Đồng chí Phạm Văn Đồng, Thủ tướng Chính phủ về thăm và kiểm tra tình hình sản xuất của Xí nghiệp Bến Cửa Ông.
Trong những năm chiến tranh ác liệt, xuất khẩu than từ Cửa Ông là nguồn ngoại tệ lớn nhất của nước ta, góp phần thiết thực đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Cửa Ông là nơi được nhiều lãnh đạo Đảng, nhà nước về thăm, động viên. Ngày 12/8/1974 Xí nghiệp Bến Cửa Ông đổi tên thành Xí nghiệp Tuyển than Cửa Ông với những quy chuẩn mới về chế biến, sàng tuyển và quản lý.


Reo ca trong ngày vui chiến thắng ...
Đất nước thống nhất, Tuyển than Cửa Ông được xem như một nhân tố quan trọng trong sự nghiệp phục hồi và phát triển kinh tế sau chiến tranh. Trong giai đoạn từ 1974 đến 1985, Xí nghiệp không ngừng được đầu tư, mở rộng. Ngày 20/7/1980 nhà máy Tuyển than 2 với công nghệ của Ba Lan cùng các thiết bị đánh đống, bốc, rót HITACHI của Nhật, đầu máy TY7E của Liên Xô, toa xe 30 tấn của Rumani được đưa vào sử dụng…đã tạo nên một diện mạo mới của Tuyển than Cửa Ông. Năm 1986, nhà máy Tuyển than 3 ra đời và Xí nghiệp đưa tuyến đường sắt Cửa Ông - Cao Sơn vào khai thác.
Nếu như thập niên 80, công nghệ sàng tuyển từ Ba Lan được coi là hiện đại, thì 9 năm sau, công nghệ cao hơn của Úc được áp dụng tại nhà máy Tuyển than 2 có giá trị đầu tư tới 11 triệu đô la, đạt công suất 6,5 triệu tấn/năm, sản xuất ra nhiều chủng loại than chất lượng cao. Năm 2001, Xí nghiệp Tuyển than Cửa Ông đã được đổi tên và nâng tầm lên thành Công ty Tuyển than Cửa Ông. Hàng loạt giải pháp công nghệ, cải tiến kỹ thuật được ứng dụng; thổi một luồng sinh khí mới vào cuộc sống và tinh thần hàng nghìn người thợ, làm thay đổi cục diện phát triển của Tuyển than Cửa Ông.

Hệ thống máy đánh đống, bốc rót hiện đại phục vụ sản xuất tại Công ty Tuyển than Cửa Ông - TKV.
Hệ thống máy đánh đống, bốc rót hiện đại phục vụ sản xuất tại Công ty Tuyển than Cửa Ông - TKV.
Năm 2009, Nhà sàng Tuyển than 1 – Tên gọi khác của Nhà sàng Cửa Ông được cải tạo nâng cấp, công suất từ 2 triệu tấn lên 3,5 triệu tấn một năm; cùng dây chuyền công nghệ của nhà máy Tuyển than 2, Tuyển Than 3. Chưa bằng lòng tại đó, Tuyển than Cửa Ông là một trong những đơn vị sớm đi đầu trong đổi mới công nghệ, mở rộng kho chứa, đầu tư thiết bị đánh đống, bốc rót, vận tải, mạnh mẽ trong hành trình đi lên hiện đại hóa. Trên cả hai tuyến kéo mỏ miền Đông và miền Tây, Công ty đầu tư đầu máy Diezen 1200 mã lực thay cho đầu máy 400 mã lực... đã đưa năng lực vận tải lên gấp đôi, nâng sản lượng kéo than mỏ lên đến 14 triệu tấn/năm, góp phần để ngành Than tăng nhanh sản lượng.
Năm 2019, Công ty đầu tư cải tạo kho chứa than Nội địa 3, đáp ứng yêu cầu nhập khẩu, chế biến than cho thị trường trong nước. Đồng thời, đưa vào hoạt động hệ thống vận chuyển đá thải ngược vào mỏ, giải quyết bài toán nan giải về khâu đổ thải, góp phần hoàn nguyên các mỏ khu vực Cẩm Phả.
Quý 4 năm 2020, Công ty đã đưa nhà máy Tuyển than Khe Chàm với công suất 7 triệu tấn/năm vào vận hành, để cấp than cho các nhà máy Nhiệt điện, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Đây cũng là công trình duy nhất được Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam lựa chọn gắn biển công trình chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, nhiệm kỳ 2020-2025.

Gắn biển công trình Nhà máy sàng Tuyển than Khe Chàm (Phân xưởng Tuyển than 4) chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII.
Gắn biển công trình Nhà máy sàng Tuyển than Khe Chàm (Phân xưởng Tuyển than 4) chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII.
Cũng trong giai đoạn 2020-2023, nhiều dự án trọng điểm của Công ty được triển khai thực hiện, đánh dấu một bước đột phá trong việc cải tạo công nghệ, đầu tư thiết bị, bảo vệ môi trường, tiêu biểu như: Cải tạo và mở rộng nhà sửa chữa đầu máy”, tổng giá trị đầu tư 14,9 tỷ đồng, được TKV gắn biển công trình chào mừng kỷ niệm 90 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam 3/2 (1930 - 2020); công trình Hệ thống tận thu cám độ tro cao Phân xưởng Tuyển than 2", tổng giá trị 11,7 tỷ đồng, được Tập đoàn TKV gắn biển chào mừng kỷ niệm 15 năm ngày thành lập Đảng bộ Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam 25/5 (2007 - 2022); công trình “Hệ thống thu hồi than PX Tuyển than 1 + PX Tuyển than 2”. Tổng mức đầu tư: 25,66 tỷ đồng, được TKV gắn biển chào mừng 5 năm ngày thành lập Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp 29/9 (2018 - 2023).

Gắn biển công trình “Hệ thống thu hồi than PX Tuyển than 1 và PX Tuyển than 2”.
Gắn biển công trình “Hệ thống thu hồi than PX Tuyển than 1 và PX Tuyển than 2”.
Bên cạnh đó là những công trình trọng điểm như: Cải tạo nền kho than; Hệ thống cấp liệu cám độ tro cao phục vụ pha trộn than ở Phân xưởng Tuyển than 1; "Hoàn thiện công nghệ chế biến than Nhà máy tuyển than 3", trị giá 118,9 tỷ đồng; Công trình “Trạm trung chuyển than thương phẩm PX Tuyển than 4”, tổng giá trị đầu tư 118,086 tỷ đồng... đã đáp ứng yêu cầu sản xuất với sản lượng ngày càng cao; góp phần nâng cao năng lực sản xuất, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của Công ty và TKV.
Những thành quả đó là sự khẳng định, là những đột phá, sáng tạo trong hiện thực hóa công cuộc đổi mới của Đảng, thực hiện tốt pháp luật của Nhà nước, vững tin trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội không chỉ ở Vùng mỏ Quảng Ninh, rộng hơn là ở Việt Nam hiện nay; góp phần bảo vệ vững chắc cơ đồ, vị thế, tiềm lực đất nước trong tình hình mới.

64 năm qua, đóng góp vào lịch sử 88 năm truyền thống công nhân Vùng mỏ - Truyền thống ngành Than, các thế hệ CBCN Công ty Tuyển than Cửa Ông - TKV luôn đồng thuận, nỗ lực vượt khó, lập thành tích đặc biệt xuất sắc trong các cuộc kháng chiến cứu nước và trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, được Đảng và Nhà nước hai lần phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân; Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, Huân chương Lao động hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng Nhất, cùng nhiều phần thưởng cao quý khác…

Đến với Tuyển than Cửa Ông hôm nay, xa xa những hàng phi lao rì rào trước gió, vườn cây xanh toả bóng mát, hay điểm xuyết cho bức tranh rực rỡ đó là những vườn hoa đua sắc thắm. Một thành tựu mang ý nghĩa lớn lao trong quản lý điều hành, từ năm 2009, Công ty đã áp dụng công nghệ mới: Hệ thống máy lọc ép tăng áp, xử lý bùn nước thành than bùn khô phục vụ các nhà máy Nhiệt điện, thu hồi triệt để than và nguồn nước tuần hoàn; góp phần làm sạch môi trường thành phố Cẩm Phả và vịnh Bái Tử Long...
Từ chính thành quả đó, Tuyển than Cửa Ông đã được trao cúp Vàng thương hiệu vì môi trường, đạt tiêu chuẩn chất lượng ISO 14001:2004, 2010 và 2015 về công tác môi trường. Và cũng là doanh nghiệp đầu tiên của tỉnh Quảng Ninh, duy nhất của TKV được nhận danh hiệu này.
Không quá đỗi ngạc nhiên khi Tuyển than Cửa Ông mang âm hưởng của than và của biển. Doanh nghiệp tuổi 64 đang mạnh mẽ căng tràn sức sống, như tô thắm thêm vẻ đẹp bức tranh hùng vĩ, bao la của mảnh đất nơi đây, của biển trời Đông Bắc. Nơi hình thành giai cấp công nhân Vùng mỏ, nơi có Nhà sàng Cửa Ông 100 năm tuổi, là cái nôi của Chi bộ Cộng sản đầu tiên của Vùng mỏ, nơi giá trị lịch sử, giá trị văn hoá luôn hiện hữu, trường tồn và được coi là “máu thịt” những người thợ Tuyển than anh hùng.
Dấu ấn văn hóa thợ mỏ ngành than đã ăn sâu vào máu thịt của người Tuyển than, trong từng con ngõ, từng xóm nhỏ và từng phố thợ, ở mỗi gia đình cán bộ công nhân. Là âm vang tiếng còi tầm, là hình ảnh những đoàn tàu dài chở than hay những con tàu chờ ăn than trên bến cảng ... đã gắn bó với tuổi thơ, với biết bao thế hệ công nhân. Là muôn vàn nhịp điệu dòng suối than lấp lánh đã hằn sâu trong ký ức của những người sinh sống, làm việc, gắn bó với nơi đây.

Toàn cảnh Văn phòng Công ty Tuyển than Cửa Ông.
Toàn cảnh Văn phòng Công ty Tuyển than Cửa Ông.
Lung linh Tuyển than
Trong thời kỳ đổi mới và đặc biệt từ năm 2010 đến nay, trong chiến lược phát triển, Công ty xác định nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là nhiệm vụ then chốt. Hàng năm Công ty đều tổ chức đào tạo, nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng điều hành cho cán bộ, công nhân. Hiện tại, Tuyển than Cửa Ông có trên 1200 người đạt trình độ cao đẳng, đại học; chiếm hơn 40% tổng số lao động của Công ty.
Một nét đẹp lấp lánh trong suốt chiều dài 64 năm qua, Tuyển Than Cửa Ông luôn tự hào, không chỉ là tốc độ tăng trưởng mà còn là cả bề dày tri thức của đội ngũ công nhân biết khẳng định mình, tỏa sáng vẻ đẹp trí tuệ bởi sự năng động và sáng tạo. Chỉ tính riêng 5 năm trở lại đây, Công ty đã triển khai mạnh mẽ ứng dụng và phát triển khoa học công nghệ; đột phá ở mô hình 3 hóa: Cơ giới hóa - tự động hóa - tin học hóa; đã có 2.250 sáng kiến với giá trị làm lợi trên 30 tỷ đồng.

Phân xưởng Tuyển than 4.
Phân xưởng Tuyển than 4.
Bên cạnh đó, Tuyển than Cửa Ông thực hiện thành công việc xây dựng thiết chế văn hóa hoàn hảo bao gồm sân bóng đá tiêu chuẩn quốc gia; nhà thi đấu thể thao, sân tennis, nhà văn hóa công nhân, câu lạc bộ, phòng truyền thống, thư viện;...Tất cả những công trình này không tự đến trong một ngày mà đều do bàn tay của những người thợ nơi đây chắt chiu, dày công xây dựng. Họ đã tạo ra cho cả cộng đồng một không gian sống không phải nơi nào cũng dễ dàng có được. Các công trình mang dấu ấn hành động quyết liệt; tạo tiền đề, nền tảng vững chắc để những năm tới, Công ty tiếp tục ứng dụng công nghệ tiên tiến, đổi mới phương thức quản lý, điều hành sản xuất; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; chuyển đổi mô hình từ “Sản xuất và tiêu thụ than” sang “Sản xuất và thương mại than” theo Nghị quyết của Đảng ủy Tập đoàn; sản xuất than hòa hợp với môi trường, tiến những bước vững chắc trên con đường trở thành một doanh nghiệp kiểu mẫu của Tập đoàn Công nghiệp Than Khoáng sản Việt Nam.

Công đoàn TKV và Công đoàn Công ty tặng quà CNLĐ nhân dịp Tháng Công nhân năm 2023.
Công đoàn TKV và Công đoàn Công ty tặng quà CNLĐ nhân dịp Tháng Công nhân năm 2023.


Hơn nửa thế kỷ qua, từ một Nhà máy sàng than nhỏ bé, cùng cơ sở vật chất nghèo nàn, lạc hậu do thực dân Pháp để lại, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các cấp, bộ ngành và Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam, bằng công sức, trí tuệ của mình, các thế hệ CBCN Tuyển than Cửa Ông thắp sáng ngọn lửa truyền thống “Kỷ luật và Đồng tâm”, dựng xây Công ty có một cơ ngơi khang trang tổng giá trị trên 3.000 tỷ đồng. Với hơn 3.000 CBCNV, đời sống, thu nhập của người thợ Tuyển than đã thực sự thay đổi. Nếu như năm 2015, tiền lương của mỗi người mới chỉ đạt hơn 6,9 triệu đồng/tháng, thì đến năm 2020, tiền lương bình quân đã đạt hơn 9,4 triệu đồng/người/tháng, đến năm 2023 tiền lương bình quân đạt trên 13,16 triệu đồng và 5 tháng đầu năm 2024 đạt xấp xỉ 13,4 triệu đồng/người/tháng.

Đoàn NTQC Công ty Tuyển than Cửa Ông tham gia Hội thi tiếng hát người lao động TKV năm 2022.
Đoàn NTQC Công ty Tuyển than Cửa Ông tham gia Hội thi tiếng hát người lao động TKV năm 2022.
Đặc biệt, nhắc tới Tuyển than Cửa Ông, là nhắc tới một trong những đơn vị dẫn đầu của Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam và tỉnh Quảng Ninh về các hoạt động thể thao - văn hóa, từ thiện xã hội. Sau những ca lao động, tài năng và đam mê của người thợ được toả sáng. Tuyển than Cửa Ông cũng chính là nơi ra đời đội bóng đá nữ đầu tiên của thể thao Việt Nam cách nay hơn 20 năm. Để hôm nay, lớp lớp thế hệ Tuyển than luôn tự hào bởi đã xây dựng thành công thương hiệu Câu lạc bộ Bóng đá nữ Than – Khoáng sản Việt Nam với nhiều thành tích cao. Công ty quản lý, chỉ đạo Đội bóng đá nữ U19 TKV thi đấu giành ngôi Vô địch giải bóng đá nữ U19 Quốc gia các năm 2017, 2021.
Đội bóng đá nữ TKV đoạt Huy chương vàng đại hội thể dục thể thao toàn quốc năm 2022; vô địch giải bóng đá nữ Quốc gia các năm 2015, 2017, 2021; vô địch giải Cúp quốc gia năm 2023; có 7 VĐV và 1 HLV tham gia SEA Games 31; có 5 vận động viên tham gia World Cup 2023 vv... Các hoạt động VHTT được duy trì tốt từ đơn vị đến Công ty, động viên tinh thần người lao động, tạo động lực thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển.

Đội bóng đá nữ Than – Khoáng sản Việt Nam đoạt Cúp Vô địch giải bóng đá nữ Quốc gia năm 2023.
Đội bóng đá nữ Than – Khoáng sản Việt Nam đoạt Cúp Vô địch giải bóng đá nữ Quốc gia năm 2023.
64 năm qua, đóng góp vào lịch sử 88 năm của truyền thống công nhân Vùng mỏ - truyền thống ngành Than, các thế hệ CBCN Tuyển than Cửa Ông luôn đoàn kết, vượt mọi khó khăn, lập thành tích đặc biệt xuất sắc trong các cuộc kháng chiến cứu nước và trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc; không ngừng bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá thợ Mỏ, truyền thống “Kỷ luật và Đồng tâm”, nâng cao lòng yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc; nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, khát vọng vươn lên... Ghi nhận những nỗ lực đó, Công ty được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân; Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, Huân chương Lao động hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng Nhất, cùng nhiều danh hiệu cao quý được các cấp, bộ, ngành trao tặng...

Đội bóng đá nữ TKV có 7 vận động viên và 1 HLV tham gia SEA Games 31.
Đội bóng đá nữ TKV có 7 vận động viên và 1 HLV tham gia SEA Games 31.

Đối với CBCNV Công ty, đối với người dân nơi đây, phần thưởng thi đua, danh hiệu cao quý nhất là sự ghi nhận, là những tình cảm trân quý, hình ảnh Tuyển than Cửa Ông đã được tạc khắc trong chính trái tim những người thợ mỏ; bởi nơi đây là “mái nhà chung”, gắn bó của biết bao thế hệ công nhân, nơi đã tạo công ăn việc làm, nuôi sống biết bao gia đình người thợ để hôm nay có những gia đình có 3,4 thế hệ đều là công nhân Nhà sàng Cửa Ông năm xưa và nay là Công ty Tuyển than Cửa Ông-TKV. Họ chọn nơi đây để gửi gắm niềm tin, tình yêu về quê hương vùng Than thân yêu. Và chính họ - những CBCN Công ty Tuyển than Cửa Ông-TKV anh hùng hôm nay đang ngày đêm giữ gìn, phát huy truyền thống “Kỷ luật và Đồng tâm”, tiếp bước các thế hệ cha anh, chung sức xây dựng Công ty, Tập đoàn TKV và vùng than Quảng Ninh ngày càng giàu đẹp; góp phần “xây dựng đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” như Bác Hồ kính yêu hằng mong muốn

Lãnh đạo Công ty nhận Cờ đơn vị xuất sắc trong phong trào VHTT giai đoạn 2015-2019 do TKV trao tặng.
Lãnh đạo Công ty nhận Cờ đơn vị xuất sắc trong phong trào VHTT giai đoạn 2015-2019 do TKV trao tặng.
64 năm kể từ ngày thành lập 20/8/1960 đến nay, Xí nghiệp Bến Cửa Ông năm xưa và nay là Công ty Tuyển than Cửa Ông –TKV đã vận chuyển trên 300 triệu tấn than nguyên khai; nhập khẩu trên 4 triệu tấn than; sàng tuyển, chế biến đóng góp cho nền công nghiệp nước nhà trên 286 triệu tấn than sạch; mang về doanh thu tổng số trên 200 nghìn tỷ đồng; hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ sản xuất kinh doanh theo mô hình "Sản xuất và thương mại than", khai thác tối đa chuỗi giá trị gia tăng, góp phần để Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam và đất mỏ Quảng Ninh anh hùng khẳng định vị thế là trụ cột đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, xây dựng Tổ quốc Việt Nam ngày càng phồn vinh, hạnh phúc!
Đảng bộ Công ty Tuyển than Cửa Ông - TKV