Quảng Ninh được đánh giá là địa phương tiềm năng để phát triển du lịch văn hóa với nguồn tài nguyên du lịch văn hóa phong phú, đặc sắc. Trên địa bàn toàn tỉnh hiện có trên 600 di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh, trong đó có 8 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 55 di tích cấp quốc gia, 100 di tích cấp tỉnh, 466 di tích kiểm kê, phân loại; 12 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Những năm qua, Quảng Ninh đã làm tốt công tác bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa. Đặc biệt là đã tích cực tuyên truyền, quảng bá, đầu tư về cơ sở hạ tầng để kết nối và phát huy các giá trị di sản văn hóa của Quảng Ninh nói riêng và của Việt Nam nói chung, thành các sản phẩm du lịch văn hóa thu hút được đông đảo du khách trong nước và trên thế giới.

Trong đó, tỉnh đã phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa dựa trên khai thác giá trị tự nhiên vốn có của các di sản văn hóa như du lịch tham quan di sản, di tích; tìm hiểu và trải nghiệm văn hóa truyền thống, đời sống văn hóa cộng đồng, du lịch lễ hội, du lịch văn hóa ẩm thực, du lịch tâm linh… Đồng thời, đầu tư phát triển các loại hình sản phẩm du lịch tham quan và trải nghiệm các sản phẩm văn hóa sáng tạo mới như: Du lịch kết hợp giải trí, xem ca nhạc, nghe nhạc; du lịch trải nghiệm các phim trường….

Quảng Ninh hiện có 91 điểm du lịch, 2 khu du lịch địa phương, 1 khu du lịch quốc gia. Công tác phát triển sản phẩm du lịch, mở rộng không gian du lịch đã được quan tâm triển khai, góp phần phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa tại các địa phương. Trong đó, các sản phẩm du lịch làng quê, sinh thái, trải nghiệm rất phát triển, điển hình như: điểm Du lịch làng quê Yên Đức, điểm du lịch Hồ Khe Chè, Đông Triều; du lịch văn hóa, du lịch sinh thái cộng đồng ở Tiền An, thị xã Quảng Yên, điểm du lịch Quảng Ninh Gate.. là những điểm đến hấp dẫn đối với du khách quốc tế và thu hút nhiều đối tượng khách là các em học sinh, sinh viên có nhu cầu tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và tham gia trải nghiệm các hoạt động sản xuất nông nghiệp của người dân địa phương là những điểm sáng trong phát triển du lịch cộng đồng của tỉnh Quảng Ninh.

Đặc biệt, theo Quy hoạch của tỉnh về bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Ninh đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020, Quảng Ninh đã quy hoạch 4 thôn, bản thực hiện bảo tồn, phục vụ phát triển du lịch. Đến nay đã hoàn thành việc xây dựng bản Dao Thanh Y, xã Bằng Cả, thành phố Hạ Long trở thành một điểm du lịch văn hóa với các điệu múa trống trong lễ cấp sắc, múa lễ cầu mùa, hát sáng cố do người dân trong xã Bằng Cả biểu diễn; ẩm thực với những món ăn truyền thống của người Dao; gìn giữ các nét văn hóa đặc trưng, vừa để bảo tồn truyền thống, vừa để làm du lịch.

UBND huyện Bình Liêu hoàn thiện Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa tiêu biểu tộc người Tày Bình Liêu phục vụ phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện giai đoạn 2020 - 2025, định hướng đến năm 2030 (tại Bản Cáu, xã Lục Hồn)”. Huyện cũng đang hoàn thiện Đề án bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa  người Dao gắn với phát triển du lịch cộng đồng tại bản Sông Moóc, xã Đồng Văn giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030 và Đề án bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa người Sán Chỉ gắn với phát triển du lịch cộng đồng tại bản Lục Ngù, xã Húc Động giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030.

Tỉnh cũng phục dựng các lễ hội truyền thống, bảo tồn lễ hội đồng bào các dân tộc, các trò chơi dân gian, các hoạt động văn hóa văn nghệ trong lễ hội, đồng thời có nhiều lễ hội mới được xây dựng thành sản phẩm văn hóa thường niên như lễ hội Carnaval, lễ hội hoa Anh đào - Mai vàng Yên Tử, lễ hội hoa sở, lễ hội Trà hoa vàng… Các lễ hội đã gắn kết với các hoạt động du lịch, bước đầu thu hút được du khách trong và ngoài nước.

Một loại hình du lịch văn hóa cũng đang rất phát triển và rất hút khách ở Quảng Ninh là du lịch kết hợp giải trí, xem ca nhạc, nghe nhạc. Điển hình là Đêm nhạc My Soul 1981 mùa 2 của Mỹ Tâm diễn ra tại Hạ Long ngày 9/12 đã thu hút hơn 55.000 khán giả. Trong đó có rất nhiều du khách từ các địa phương trong cả nước đến Quảng Ninh. Nhiều công ty du lịch trước đó đã mở bán tour Hạ Long xem show Mỹ Tâm, nhiều khách sạn, nhà hàng cũng nắm bắt cơ hội này chào bán phòng, dịch vụ… Hay mới đây nhất, tối 22/12, lần đầu tiên đêm nhạc giao hưởng "Dreamy Voyage - Symphony of Heritage" (Hành trình mộng mơ - Giai điệu di sản) được nhạc trưởng Đồng Quang Vinh - người được mệnh danh là "sứ giả kết nối âm nhạc" biểu diễn tại du thuyền Ambassador trên Vịnh Hạ Long, thu hút khoảng 450 du khách đến trải nghiệm, thưởng thức. Ngoài ra, mô hình sân khấu ca nhạc với sự tham gia biểu diễn của các ca sĩ nổi tiếng trong nước đã và đang trở thành điểm sáng trong việc thu hút du khách đến với Hạ Long như “Đêm nhạc trên thông”, “Love in the bay”, “Đêm nhạc dưới trăng”…

Đồng chí Nguyễn Thanh Tùng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh, cho biết: Sản phẩm du lịch kết hợp với âm nhạc là một trong những mô hình Quảng Ninh đang hướng tới để phát triển kinh tế đêm của tỉnh Quảng Ninh. Những sản phẩm mới này đã và đang đi vào nhu cầu thiết yếu của người dân cũng như của du khách.

Bên cạnh đó, tỉnh Quảng Ninh còn tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư vào các công trình văn hóa, các khu du lịch giải trí quy mô lớn, tạo thêm những dòng sản phẩm du lịch văn hóa mới, phong phú, đa dạng, như Khu vui chơi giải trí Sun World Ha Long Park, Khu nghỉ dưỡng khoáng nóng cao cấp (thành phố Cẩm Phả), Quần thể du lịch nghỉ dưỡng FLC Hạ Long, Khu vui chơi giải trí quốc tế Tuần Châu, Công viên Dragon Park, Bảo tàng tranh 3D Funny Art...

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, bên cạnh những thuận lợi, tỉnh Quảng Ninh cũng phải đối mặt với một số khó khăn, thách thức như: nhận thức của một số cấp, ngành, đơn vị về công nghiệp văn hóa còn hạn chế, kết cấu hạ tầng cho sự phát triển công nghiệp văn hóa của tỉnh còn thiếu đồng bộ: “dịch vụ văn hóa chưa thật sự đa dạng, đồng đều giữa các vùng miền, chưa đáp ứng được nhu cầu hưởng thụ ngày càng cao của nhân dân; chưa tổ chức được nhiều hoạt động văn hóa, thể thao sôi nổi thu hút nhân dân tại các thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở. Hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao trong toàn tỉnh chưa đồng bộ, nhiều thiết chế không đủ tiêu chuẩn, chưa đáp ứng được yêu cầu luyện tập, sinh hoạt văn hóa và thi đấu thể dục thể thao chuyên và không chuyên”. Sự tăng trưởng kinh tế chưa ổn định; thể chế, cơ chế và các chính sách đặc thù, ưu tiên cho sáng tạo văn hóa chưa hoàn thiện. Hiện Quảng Ninh còn thiếu sự phối hợp, liên kết đồng bộ, hiệu quả, liên ngành giữa các lĩnh vực khác nhau có liên quan; giáo dục, đào tạo, phát hiện, bồi dưỡng nhân tài trong các lĩnh vực công nghiệp văn hóa chưa được quan tâm đúng mức và chưa theo kịp sự tiến bộ, phát triển chung của khu vực và thế giới; các nguồn lực dành cho phát triển các ngành công nghiệp văn hóa còn nhỏ lẻ, manh mún; doanh nghiệp văn hóa phần lớn có quy mô nhỏ, sức cạnh tranh thấp…

Tại Hội nghị toàn quốc về Công nghiệp văn hóa Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã giao Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước chủ trì, phối hợp với Bộ VH,TT&DLvà các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, đề xuất xây dựng, hoàn thiện các cơ chế, chính sách liên quan, trong đó có các chính sách liên quan, chính sách ưu đãi đầu tư, hợp tác công - tư, quản lý tài sản công, thuế, hoàn thuế giá trị gia tăng, tiếp cận tín dụng đối với doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đầu tư vào các ngành công nghiệp văn hóa, nhất là trong những lĩnh vực có tiềm năng, lợi thế và các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Thủ tướng yêu cầu các cơ quan tính toán dành gói tín dụng ưu đãi (trước mắt khoảng 20 - 30 nghìn tỷ đồng) cho ngành công nghiệp văn hóa.

Đây là một tín hiệu vui cho ngành công nghiệp văn hóa cả nước cũng như của Quảng Ninh nói riêng. Với định hướng này, những khó khăn, hạn chế về phát triển công nghiệp văn hóa của tỉnh Quảng Ninh se có cơ hội tháo gỡ. Mặt khác, tỉnh xác định chủ đề năm 2024 là: “Nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế; phát triển văn hóa, con người giàu bản sắc Quảng Ninh” với nhiều giải pháp ưu tiên cho phát triển văn hóa. Đó sẽ là những khởi đầu thuận lợi để công nghiệp văn hóa của tỉnh phát triển nhanh, bền vững, khai thác hiệu quả tiềm năng, thế mạnh trong năm 2024 này.