Voi tự tắm bằng ống nước, khoa học bối rối

Những người chăm sóc voi nói họ không dạy Mary tự tắm bằng ống nước, nhưng họ phát hiện nó rất 'rành' việc này.

Loài voi rất chú trọng việc chăm sóc bản thân. Để giữ mát và bảo vệ da, chúng lăn mình trong bùn, tắm bụi và dùng vòi của mình để phun nước lên cơ thể.

Một con voi châu Á tên là Mary sống ở vườn thú Berlin, Đức đã cho thấy khả năng "cao cấp" hơn: biết dùng ống nước để tự tắm.

Voi tự tắm bằng ống nước

Trong một bài báo công bố trên tạp chí Current Biology, các nhà nghiên cứu cho rằng hành động cầm ống nước của Mary là một ví dụ mới nhất về việc động vật sử dụng công cụ.

"Việc sử dụng ống nước đơn giản với con người, nhưng đối với một loài động vật, đó là thứ rất phức tạp", Lena Kaufmann, nghiên cứu sinh tại Đại học Humboldt (Berlin, Đức) và là đồng tác giả bài báo, cho biết.

Kaufmann phát hiện kỹ năng tự tắm của Mary khi quan sát các nhân viên vườn thú làm việc buổi sáng: họ sử dụng ống nước để rửa sạch từng con voi, nhưng khi đến lượt Mary, họ chỉ đơn giản đưa cho nó chiếc ống nước.

"Và nó bắt đầu tự tắm. Nó thực sự tắm táp khắp các bộ phận trên cơ thể", Kaufmann nói.

Những người chăm sóc Mary nói với Kaufmann rằng họ không dạy con voi hành vi này. Nhưng họ phát hiện Mary là con voi duy nhất ở vườn thú biết tự tắm bằng ống nước.

Mary còn sử dụng nhiều kỹ thuật tắm khác nhau và thay đổi cách tắm tùy thuộc vào loại ống có sẵn. Nó chủ yếu sử dụng ống nước thông thường của vườn thú, có đường kính khoảng 2,5cm. Nhưng khi được đưa một chiếc ống to và cứng hơn, khó thao tác hơn, Mary dựa nhiều hơn vào chiếc vòi của mình.

Với mục đích tắm rửa, Mary dường như hiểu rằng chiếc ống lớn và nặng hơn "không hữu ích bằng", theo Kaufmann.

Video voi Mary tự tắm bằng vòi nước

Voi cũng biết trả đũa?

Ban đầu, các nhà nghiên cứu chỉ tập trung vào Mary. Nhưng một ngày nọ, trong lúc Mary đang tắm, một con voi tên Anchali đã nắm lấy phần giữa ống nước, nhấc ống lên khỏi mặt đất và gập lại để tạo thành một nếp gấp. Sau đó, Anchali thay đổi cách cầm và bóp vào nếp gấp, làm dòng nước ngừng chảy.

Đó là một động tác phức tạp, và Anchali ngày càng thành thạo, khiến dòng nước ngừng chảy trong thời gian lâu hơn. Tuy nhiên, ý nghĩa của hành vi này đã gây nhiều tranh cãi trong các nhà khoa học.

Hành vi của Anchali xuất hiện ngay sau khi Mary có thái độ hung hăng với chú voi trẻ này. Liệu đây là cách nó trả đũa?

Các nhà khoa học đã thử nghiệm giả thuyết đó bằng cách đưa cho Anchali hai chiếc ống, giả định rằng nó có thể thích gập ống mà Mary đang dùng hơn là chọn ngẫu nhiên. Tuy nhiên, Anchali thường kẹp lấy chiếc ống nào ở gần hơn.

Dù vậy, các nhà nghiên cứu vẫn ngần ngại đưa ra kết luận rõ ràng, lưu ý rằng họ chỉ thực hiện một số lượng nhỏ các thử nghiệm, và các nhân viên trước đó đã la mắng Anchali vì giật ống nước của Mary.

Đối với tiến sĩ Michael Brecht, một nhà thần kinh học tại Đại học Humboldt ở Berlin và là đồng tác giả của bài báo, điều làm cho giả thuyết phá hoại trở nên thuyết phục hơn là việc Anchali còn phát triển một kỹ thuật thứ hai để phá đám Mary: nó dùng vòi ấn xuống ống nước cho đến khi dòng chảy ngừng lại.

"Anchali phát triển hai hành vi, và cả hai đều rất phức tạp và có mục đích rõ ràng", tiến sĩ Brecht nói. "Tôi nghĩ lời giải thích tốt nhất là nó đang cố phá hoại việc tắm rửa của Mary".

Song theo Kaufmann, Anchali nghịch ống nước có thể chỉ để cho vui, hoặc để thu hút sự chú ý khi các nhà nghiên cứu đang tập trung vào Mary, và việc dòng nước ngừng chảy chỉ là một hệ quả ngẫu nhiên.