Trong quá trình phát triển, tỉnh Quảng Ninh đã xác định thiên nhiên, con người và văn hóa là ba trụ cột để chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh” theo hướng bền vững. Trong đó, văn hóa con người chính là điều kiện thuận lợi để Quảng Ninh xây dựng khối đoàn kết, tạo nên sức mạnh tổng hợp để phát triển bền vững và hội nhập quốc tế. Vì vậy, những năm qua, tỉnh đã ban hành nhiều chủ trương, nghị quyết, dành nguồn lực thỏa đáng tương xứng với mức thu ngân sách của tỉnh cho đầu tư văn hóa, đặc biệt là đầu tư phát triển toàn diện con người Quảng Ninh về đức, trí, thể, mỹ. Đặc biệt, tỉnh Quảng Ninh là một trong số ít các địa phương trong cả nước đã ban hành Nghị quyết số 11-NQ/TU (ngày 9/3/2018) “Về xây dựng, phát triển văn hoá, con người Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững”.

Theo đó, tỉnh đã tập trung xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh từ gia đình đến cộng đồng thông qua các phong trào thi đua xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh tại khu dân cư, trong việc cưới, việc tang, lễ hội, cơ sở thờ tự tôn giáo, cơ sở tín ngưỡng... Trên địa bàn vùng dân tộc thiểu số và miền núi cũng triển khai xây dựng thành công nhiều làng, thôn, bản văn hóa, góp phần tích cực đẩy lùi các hủ tục lạc hậu, tệ nạn xã hội. Đến nay, toàn tỉnh ước có 99,7% số đám cưới và 99,6% số đám tang thực hiện tốt nếp sống văn minh; có 1.452 thôn, khu phố đã xây dựng quy ước, hương ước.

Hết năm 2022, toàn tỉnh Quảng Ninh có:

• 338.234/355.805 hộ gia đình đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”, đạt tỷ lệ 95%.
• 1.394/1.452 thôn, khu phố đạt danh hiệu “Thôn, khu phố văn hoá”, đạt tỷ lệ 96%.
• 1.172/1.652 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt danh hiệu “Cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp văn hóa”, đạt tỷ lệ 70,9%.

Đặc biệt, việc xây dựng và đưa các bộ quy tắc ứng xử vào thực hiện, trở thành chuẩn mực trong ứng xử, hành vi của nhân dân địa phương đã được các huyện, thị xã, thành phố tích cực triển khai gắn với các phong trào thi đua, các cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; xây dựng “Xã, phường, thị trấn văn minh”. Tiêu biểu như bộ quy tắc “Tự hào là công dân thành phố Cẩm Phả”; Bộ Quy tắc ứng xử “Tự hào là công dân thành phố Uông Bí”; phong trào “Người Tiên Yên nói lời hay, làm việc tốt, ứng xử văn minh”; huyện Đầm Hà ban hành nghị quyết về xây dựng và phát triển con người Đầm Hà “Đoàn kết, sáng tạo, thân thiện, nghĩa tình”; huyện Hải Hà xây dựng bộ “Quy tắc ứng xử trong cộng đồng”; TX Đông Triều xây dựng “Người Đông Triều văn minh, thân thiện”; TP Móng Cái ban hành bộ quy tắc ứng xử “Người Móng Cái thân thiện”...

Ngày 20/4/2020, UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành Quyết định số 1310/QĐ-UBND về việc ban hành Bộ quy tắc ứng xử trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Bộ Quy tắc gồm 4 chương, 41 điều đã và đang trở thành cẩm nang ứng xử trong gia đình, dòng họ, cộng đồng nơi cư trú, nơi công cộng, trên mạng xã hội. Với Bộ quy tắc ứng xử này, lần đầu tiên các quy tắc ứng xử trên mạng xã hội được đề cập một cách tổng thể và trực diện. Đây là nét mới, một thể chế mềm, bổ sung cho khung pháp lý cứng, phù hợp với xu hướng phát triển công nghệ 4.0, nơi ranh giới giữa không gian mạng ảo với cuộc sống đời thực ngày càng thu hẹp. Qua đó, không ngừng bồi dưỡng cho mỗi cá nhân tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc; ý thức tuân thủ pháp luật, ứng xử có văn hóa trong đời sống xã hội.

Ông Trịnh Xuân Đức, phường Bãi Cháy (TP Hạ Long) chia sẻ: Từ chương trình “Nụ cười Hạ Long” đến Bộ quy tắc ứng xử trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh cho thấy ý nghĩa và tính thiết thực trong đời sống. Từ đây, mỗi người dân, gia đình, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp... trên địa bàn tỉnh có một quy chuẩn trong thực hiện ứng xử văn minh, lịch sử, góp phần tạo hiệu ứng lan tỏa những giá trị đẹp, hành vi chuẩn mực trong xã hội, để cùng chung sức xây dựng Quảng Ninh trở thành một địa phương văn minh, hiện đại, thân thiện, phát triển, là nơi cần đến và đáng sống.

Hình ảnh về một Quảng Ninh tươi đẹp, an toàn với con người văn minh, thân thiện ngày càng lan tỏa mạnh mẽ, trở thành thương hiệu của Quảng Ninh. Nhờ đó, Quảng Ninh tiếp tục được lựa chọn, trở thành điểm đến hàng đầu của các sự kiện văn hóa, thể thao, du lịch trong và ngoài nước, đặc biệt, từ khi mở cửa hoàn toàn sau ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Năm 2022, Quảng Ninh đã ghi dấu ấn với việc tổ chức rất nhiều các sự kiện văn hóa thể thao tầm cỡ. Nổi bật như việc đăng cai tổ chức 7 môn thi đấu SEA Games 31, Ngày Quốc tế Yoga lần thứ 8, Đại hội đồng Diễn đàn du lịch liên khu vực Đông Á (EATOF) lần thứ 17, Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ IX... Riêng 8 tháng đầu năm 2023, du lịch Quảng Ninh đã đón 12,06 triệu lượt khách.

Từ năm 2018 đến nay, nhiều cơ chế, chính sách liên quan đến xây dựng và phát triển văn hóa, con người đã được tỉnh bổ sung và triển khai hiệu quả. Tổng chi ngân sách cho lĩnh vực văn hóa, thể thao giai đoạn 2018-2022 phục vụ cho phát triển văn hóa, thể chất người dân trên địa bàn tỉnh là 4.759 tỷ đồng.

Hàng năm, ngân sách chi cho lĩnh vực giáo dục, đào tạo chiếm khoảng 20% tổng chi ngân sách của tỉnh, trong đó, chi thường xuyên cho giáo dục chiếm khoảng 30-35% tổng chi thường xuyên. Tỉnh cũng đặc biệt quan tâm đầu tư nguồn lực thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, chính sách khuyến khích đào tạo. Nguồn kinh phí này giúp cho hệ thống giáo dục của tỉnh không ngừng được đầu tư, mở rộng, nâng cấp về cơ sở vật chất, tạo nên diện mạo khang trang, môi trường giáo dục hiện đại. Để từ đó, mỗi ngày học sinh đến trường là một ngày vui, thúc đẩy, khuyến khích các em thỏa sức thể hiện đam mê, trí tuệ, khả năng sáng tạo. Tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia đạt 87,81%, đáp ứng tốt chiến lược phát triển nguồn nhân lực trong tình hình mới. Tỷ lệ người lao động qua đào tạo nghề đạt 85% (tăng 20,5% so với năm 2015).

Sự đầu tư thỏa đáng đã mang đến những trái ngọt cho ngành giáo dục Quảng Ninh khi hằng năm đều có học sinh đoạt giải tại các cuộc thi Olympic, cuộc thi khoa học kỹ thuật của quốc gia, khu vực và quốc tế. Đến nay, Quảng Ninh tỉnh có số lượng học sinh vô địch Cuộc thi Đường lên đỉnh Olympia cao nhất toàn quốc (Đặng Thái Hoàng vô địch năm 2012, Nguyễn Hoàng Cường vô địch năm 2018, Nguyễn Hoàng Khánh vô địch năm 2021).

Để nâng cao chất lượng sống cho nhân dân, đảm bảo hài hòa giữa đời sống vật chất, đời sống văn hóa tinh thần theo các tiêu chí của “hạnh phúc”, ngày 17/5/2021, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TU về “phát triển bền vững kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm vững chắc quốc phòng - an ninh ở các xã, thôn, bản vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030”. Đây cũng là động lực để toàn tỉnh xóa dần khoảng cách chênh lệch giàu - nghèo giữa các vùng miền, đảm bảo mọi người dân đều được hưởng thành quả phát triển của tỉnh, có môi trường, điều kiện phát triển con người một cách toàn diện.

Bên cạnh đó, việc xây dựng con người Quảng Ninh phát triển về thể chất, cải thiện tầm vóc, thể trạng cũng được quan tâm thông qua các phong trào thể thao quần chúng và thể thao thành tích cao ngày càng phát triển cả về lượng và chất, tạo sự lan tỏa rộng khắp. Số câu lạc bộ thể dục, thể thao các cấp hàng năm đều tăng, đến nay đã có hơn 2.100 CLB. Trung bình mỗi năm tổ chức 20 giải thể thao cấp tỉnh, 400-500 giải thể thao cấp huyện, ngành và hàng ngàn giải thể thao cấp xã. Tỷ lệ số người tập luyện thể dục thể thao thường xuyên đạt 40,8%, Đặc biệt, hoạt động thể thao thành tích cao của Quảng Ninh gặt hái được nhiều thành công.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khi còn làm Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Ninh đã truyền lửa cho đội ngũ lãnh đạo, cán bộ, công chức, viên chức của tỉnh: Điều gì quan trọng, bao trùm nhất làm nên một Quảng Ninh hôm nay và tỉnh kiểu mẫu, giàu đẹp, văn minh, hiện đại, vùng đô thị lớn mang tầm khu vực, quốc tế trong 10, 15 năm tới? Đó chính là con người - con người là nhân tố quyết định, nên phải tập trung nguồn lực và trí tuệ cho đào tạo con người biết xây dựng thể chế và tư duy đổi mới với nhiệt huyết, sáng tạo không ngừng và không bị mai một. Con người Quảng Ninh đã yêu là yêu nồng nàn rồi, nhưng hơn thế nữa phải biết hiện thực hóa khát vọng bằng chính bàn tay, khối óc, nụ cười; bằng khung trời, cửa biển và mảnh đất thân yêu của mình...

Quả thật chính việc đầu tư phát triển con người, xây dựng văn hóa con người đã và đang góp phần quan trọng tạo dựng nên vóc dáng của một Quảng Ninh hôm nay với các đặc trưng: Hành chính minh bạch - Kinh tế phát triển - Văn hóa đặc sắc - Xã hội văn minh - Nhân dân hạnh phúc. Từ ý thức, trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu với tinh thần “6 dám (Dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, quyết liệt trong hành động vì lợi ích chung); 5 thật (nghĩ thật, nói thật, làm thật, hiệu quả thật, nhân dân được thụ hưởng thành quả thật)" đã trở thành phương châm hành động của từng cấp ủy, chính quyền, từ người đứng đầu tỉnh đến đội ngũ cán bộ, đảng viên trong toàn tỉnh. Đó cũng chính là kết tinh những gì cao đẹp nhất của con người Quảng Ninh tự lực, tự cường, năng động, sáng tạo. Nhờ đó, đương đầu với hơn hai năm phòng, chống dịch Covid-19 trong vô vàn khó khăn nhưng kinh tế của Quảng Ninh luôn duy trì tăng trưởng khá. GRDP tăng trưởng 2 con số trong 7 năm liên tiếp trong giai đoạn 2016-2022, năm 2022 đạt 10,28%.

Phát huy những kết quả đạt được, tiếp tục mục tiêu xây dựng và phát triển con người Vùng mỏ, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục tập trung thực hiện có hiệu quả Kết luận số 76-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI về xây dựng và phát triển văn hoá, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Đồng thời, thực hiện các giải pháp xây dựng và phát triển văn hóa, con người Quảng Ninh theo tinh thần Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021, Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030; Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2020 - 2025.

Cùng với đó, đẩy mạnh xã hội hóa nhằm huy động các nguồn lực đầu tư cho phát triển văn hóa và phát triển con người. Tăng cường đầu tư, đẩy mạnh nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn để nâng cao khả năng dự báo và định hướng phát triển văn hóa, xây dựng con người tại địa phương. Đồng thời, quan tâm xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, đầu tư các thiết chế văn hóa đồng bộ, hiện đại đáp ứng nhu cầu thụ hưởng văn hóa của nhân dân...

Quảng Ninh hiện ở vị trí trong nhóm 5 địa phương đứng đầu cả nước về chỉ số phát triển con người. Những kết quả đó đã góp thêm sức mạnh tổng hợp để hoàn thành các nhiệm vụ chính trị của tỉnh trong thời gian qua. Đây cũng là động lực, mục tiêu để Quảng Ninh tiếp tục tạo môi trường tốt nhất giáo dục, rèn luyện con người Quảng Ninh trong thời kỳ mới phát triển toàn diện về đạo đức, lối sống, có lý tưởng, trách nhiệm, trình độ năng lực sáng tạo, tư duy thẩm mỹ. An sinh xã hội ngày một nâng cao, người dân được sống trong môi trường an toàn, lành mạnh, được bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe. Từ đó, góp phần bảo vệ bản sắc, văn hóa con người Quảng Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung trong tiến trình hội nhập thế giới.