Chùa Hồ Thiên

Toạ lạc trên núi Phật Sơn thuộc dãy núi Yên Tử, trong vòng cung Đông Triều, theo thuyết phong thuỷ, chùa Hồ Thiên xưa nằm ở vị thế rất đắc địa, linh thiêng. Lưng chùa tựa vào một vách núi cao, hai bên có hai dãy núi chạy xuôi, nhô ra tạo thành thế tay ngai vững chắc, nhìn xuống dưới là những ngọn đồi cao nhấp nhô, xa xa là lòng hồ Bến Châu rộng, phẳng uốn lượn mềm mại như một tấm gương lớn phản chiếu. Sử cũ ghi lại rằng, chùa Hồ Thiên được xây dựng vào thời Trần, là nơi đăng đàn thuyết pháp của Điều ngự Giác Hoàng Trần Nhân Tông, sau khi Pháp Loa kế tục sự nghiệp của Trần Nhân Tông vào thế kỉ XIV, ông đã cho xây dựng ở đây hàng chục công trình với quy mô đồ sộ như khu chùa chính, khu nhà bia, khu tăng xá, khu vườn tháp... để làm nơi truyền giảng đạo. Đến thời Hậu Lê, chùa Hồ Thiên đổ nát và được triều đình trùng tu lại nguyên trạng. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, chùa Hồ Thiên huy hoàng trong lịch sử đến nay chỉ còn là phế tích. Theo nhà sư trụ trì chùa Hồ Thiên, Thích Đạt Ma Chí Thông, từ năm 2006, nhờ một số phật tử lên chùa cung tiến tiền công đức nên xây được mấy gian nhà nhỏ làm nơi thờ cúng Phật và nơi sinh hoạt tiếp đón khách thập phương.

Du khách chụp ảnh lưu niệm dưới chân ngọn tháp 7 tầng đã được nhà chùa phục dựng lại.

Hiện nay, trong khuôn viên của chùa Hồ Thiên, các công trình kiến trúc xưa vẫn còn giữ được khá nhiều di vật, nền chùa và chân bệ, các bệ đá kê chân cột, mặt tròn nền vuông có hình cánh sen được chạm cách điệu. Quanh chùa còn những ngôi mộ tháp, tháp gạch, tháp đá rất hiếm gặp... Sự hiện diện của các di vật kiến trúc văn hoá độc đáo còn lưu lại trên vùng đất này vẫn toát lên những giá trị đặc sắc mà trải qua năm tháng vẫn trường tồn cùng lịch sử. Trong đó, một số hiện vật đã được phục dựng lại như Tháp 7 tầng bằng đá và một số pho tượng cổ.

Chùa Hồ Thiên đã được Bộ Văn hoá - Thông tin (nay là Bộ VH-TT&DL) công nhận là Di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia từ năm 2006. Hiện tại, chùa Hồ Thiên đang nằm trong quy hoạch trùng tu, tôn tạo quần thể di tích lịch sử văn hoá và du lịch sinh thái, danh thắng chùa Quỳnh Lâm, Ngoạ Vân, Hồ Thiên trong không gian văn hoá kết nối với hệ thống di tích Yên Tử và khu di tích hệ thống các lăng mộ nhà Trần.

Nằm trong Khu di tích lịch sử nhà Trần ở Đông Triều, tuy chỉ còn là phế tích, song chùa Hồ Thiên vẫn là khu thánh địa linh thiêng nguyên sơ. Đây là một ngôi chùa cổ có lịch sử huy hoàng. Tuy nhiên, để đến được chùa Hồ Thiên, đường đi khá gian nan, vất vả, phải trèo đèo, lội suối, đi theo những lối đường mòn, xuyên qua những cánh rừng... Nhưng khi lên được đến nơi, mọi mệt nhọc đều tan biến hết, du khách tha hồ được chiêm ngưỡng cảnh đẹp hoang sơ, không gian trong lành mà chỉ nơi đây mới có được…

Thu Hương