Nhiếp ảnh Quảng Ninh: Thiếu vắng tài năng trẻ

Thiếu những tác phẩm đỉnh cao, thiếu một đội ngũ các tay máy trẻ say mê sáng tạo đang là những thách thức lớn với nhiếp ảnh Quảng Ninh hôm nay. Nhiều người lo ngại rằng ánh hào quang của “một thời vàng son” của Nhiếp ảnh Quảng Ninh dường như đang mờ dần...

Các triển lãm nhiếp ảnh thường ít thu hút giới trẻ.

Có thể nói, thiên nhiên và con người Quảng Ninh đã tạo ra một nguồn đề tài không vơi cạn cho nhiếp ảnh. Nơi đây có tiềm năng du lịch đa dạng mà nổi bật nhất là Vịnh Hạ Long. Ngoài ra, còn có những vùng du lịch sinh thái lớn; những vùng du lịch làng nghề; du lịch văn hoá, tâm linh v.v.. Tất cả đã góp phần hình thành một đội ngũ những nhiếp ảnh gia khá hùng hậu, với những tay máy tên tuổi một thời như: Tiến Giới, Anh Kết, Trương Thái, Công Vượng, Quang Sơn, Đoàn Đạt, Đỗ Kha, Công Chác, Trần Đức Sửu, Tô Minh Bình, Hào Minh, Quang Đạo v.v.. Còn nhớ, Chi hội nhiếp ảnh Quảng Ninh ban đầu chỉ có 3 hội viên, phần lớn chuyển từ chụp ảnh báo chí sang ảnh nghệ thuật. Trong một thời gian ngắn, lực lượng này đã tăng nhanh lên đến 12 hội viên. Chính họ đã quảng bá nét đẹp của quê hương Quảng Ninh, vẻ đẹp của kỳ quan Hạ Long, nhịp sống lao động công nghiệp nơi hầm mỏ, của con người Quảng Ninh trong chiến tranh cũng như trong thời bình. Hàng loạt những tấm ảnh của thời ấy sẽ còn được nhắc mãi như bức ảnh “Bác Hồ nâng hòn than” (của Công Vượng), “Suối than” (của Công Chác), “Bức tranh thuỷ mặc”, “Thu đi qua” và “Nắng đảo xa” (cùng với nhiều tấm ảnh đen trắng trong bộ sưu tập ảnh về Vịnh Hạ Long) của Đỗ Kha v.v.. Kế đến là lớp các tay máy như: Phạm Thành, Đoàn Đức, Bạch Ngọc Tư, Ngọc Huấn, Đỗ Lợi, Đỗ Khánh, Phạm Mạnh Hùng, Trung Thức, Khắc Đạm, Đỗ Giang, Ánh Ngọc, Đoàn Đức Chính, Dương Phượng Đại, Cấn Đình Loan v.v.. Trong số này, có thể kể đến Phạm Thành nổi tiếng với bức “Thợ mỏ” (Huy chương Vàng Triển lãm ảnh nghệ thuật toàn quốc năm...), bức “Chung sức” (Giải đặc biệt Cuộc thi ảnh nghệ thuật ACCU do Trung tâm Văn hoá Châu Á - Thái Bình Dương tổ chức 2001), Ngọc Huấn có bức “Em bé người Dao” (Giải xuất sắc Liên hoan ảnh nghệ thuật châu Á - Thái Bình Dương năm 2001) v.v..

Thế nhưng, sau “thời vàng son” này, đội ngũ nhiếp ảnh Quảng Ninh cứ hao hụt dần bởi nhiều nguyên nhân. Có người qua đời, người tuổi cao, sức yếu, có người thì chuyển đi nơi khác v.v.. Trong khi đó, lực lượng nhiếp ảnh trẻ lại rất ít. Những tay máy khẳng định được mình ở vào độ tuổi U 40 như nghệ sĩ nhiếp ảnh Đỗ Giang đã là “của hiếm” chứ đừng nói lớp U20, U30… Nói cách khác, nhiếp ảnh Quảng Ninh đang đứng trước một thực tế đáng lo ngại là sự hẫng hụt trong đội ngũ kế cận. Nghệ sĩ nhiếp ảnh Đỗ Kha bảo mỗi khi nghe đâu có nhóm hay câu lạc bộ Nhiếp ảnh nào đó được thành lập là ông đến, thậm chí còn tặng sách ảnh, hướng dẫn một số kỹ thuật cơ bản về ảnh v.v.. để truyền cho lớp trẻ ngọn lửa đam mê. Nhưng những cố gắng của ông không mang lại mấy hiệu quả. Bởi theo ông, lớp trẻ bây giờ chụp nhiều nhưng không “say nghề”; họ chụp ảnh một cách ngẫu hứng, không có hệ thống và thiếu ý đồ nghệ thuật. Nghệ sĩ Đỗ Kha tỏ ra lo ngại: “Nếu không có nỗ lực để thu hút lớp trẻ say mê, đi theo nhiếp ảnh nghệ thuật thì sẽ để lại một khoảng trống khó bù đắp. Sau này có hình thành được thì đội ngũ này cũng sẽ rất loay hoay vì thiếu tính kế thừa…”. Cũng theo Đỗ Kha, nhiếp ảnh là nghề phải biết hy sinh, lăn xả để bật lên và bứt phá. Do vậy, thiếu đội ngũ trẻ tuổi sẽ thiếu đi những tác phẩm xông xáo. Nói về điều này, NSNA Phạm Thành, Phó Chủ tịch phụ trách Hội VHNT tỉnh, nhận định: “Đáng tiếc rằng, trong những năm gần đây, nhiếp ảnh của chúng ta chưa tận dụng được những đề tài vốn là tiềm năng lợi thế của mình, mà tiêu biểu là Vịnh Hạ Long, trong khi đó có một nghịch lý là những tác phẩm độc đáo mới mẻ về những đề tài của chúng ta thì lại thuộc về những tác giả từ nơi khác đến…”. Từ đó, dẫn đến một hệ lụy là nhiếp nhữngảnh Quảng Ninh có mặt bằng chưa cao so với cả nước cũng như ngay trong khu vực châu thổ sông Hồng.

Nói về nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu vắng tài năng trẻ nhiếp ảnh hiện nay, cũng có ý kiến cho rằng do sự đầu tư còn ít ỏi, chỉ mang tính hỗ trợ là chính; nhiếp ảnh bị coi nhẹ hơn các lĩnh vực VHNT khác như thơ, văn; chi phí đầu tư cho máy móc thiết bị quá cao; bản thân giới trẻ ít say mê với nhiếp ảnh nghệ thuật v.v.. Để khắc phục tình trạng này, ông Phạm Ngọc Thành cho biết: “Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tổ chức nhiều chuyến thực tế sáng tác, các triển lãm ảnh, các buổi toạ đàm hội thảo,đồng thời tăng cường quảng bá giới thiệu với công chúng về những tác phẩm ảnh của giới trẻ nhằm động viên, khích lệ họ sáng tạo nhiều hơn nữa…”

Huỳnh Đăng