Ấn tượng chỉ số xanh

Trong lần đầu tiên công bố về chỉ số xanh cấp tỉnh (PGI), Hải Dương đạt thứ hạng ấn tượng. Vậy nguyên nhân là do đâu?

Kiên định mục tiêu tăng trưởng xanh

PGI được đánh giá là công cụ hữu ích, bổ trợ cho chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) để thúc đẩy môi trường đầu tư kinh doanh thân thiện với môi trường. Cũng giống như PCI, PGI là đánh giá của cộng đồng doanh nghiệp về chất lượng quản trị môi trường trong việc điều hành nền kinh tế của chính quyền. Năm 2022, chỉ số PGI của Hải Dương đạt 16,53 điểm, đứng thứ 6 cả nước sau các tỉnh, thành phố: Trà Vinh, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Quảng Ninh, Đà Nẵng và đứng thứ 2 vùng đồng bằng sông Hồng sau tỉnh Bắc Ninh.

Chỉ số PGI được tính trên thang điểm 20 gồm 4 chỉ số thành phần đánh giá và xếp hạng địa phương thân thiện với môi trường từ thực tiễn kinh doanh, mức độ ứng dụng công nghệ thân thiện môi trường của các doanh nghiệp; trình độ quản trị và ứng xử với môi trường của doanh nghiệp; mức độ quan tâm, sẵn sàng đầu tư về vấn đề môi trường của chính quyền địa phương và nhiều vấn đề môi trường quan trọng khác. Hải Dương có 3 chỉ số được đánh giá cao, chiếm ưu thế trên bảng xếp hạng. Đó là chỉ số thành phần về vai trò lãnh đạo của chính quyền trong bảo vệ môi trường đạt 5,15 điểm, đứng thứ 2 sau Hải Phòng. Chỉ số giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đạt 4,61 điểm, đứng thứ 6 sau các tỉnh Bắc Ninh, Trà Vinh, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Bình Phước. Chỉ số chính sách ưu đãi và dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp trong bảo vệ môi trường đạt 2,13 điểm, đứng thứ 18 cả nước.

PCI của Hải Dương tụt hạng nhưng PGI lại tạo được dấu ấn là do thời gian qua tỉnh kiên định mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội theo hướng tăng trưởng xanh. Đây là nền tảng cốt lõi được đề ra trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII nhiệm kỳ 2020-2025. Ngoài ra, thực hiện chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, tỉnh đặt mục tiêu hướng tới phát triển kinh tế nhanh và bền vững, trọng tâm là hướng đến nền kinh tế carbon thấp, giảm phát thải và tăng khả năng hấp thụ khí nhà kính. Đồng thời sử dụng tiết kiệm và hiệu quả năng lượng, tài nguyên thiên nhiên. Cơ cấu kinh tế của tỉnh có sự chuyển dịch tích cực theo hướng phát triển kinh tế xanh, bền vững. Giai đoạn 2021-2025, UBND tỉnh quyết định tạm dừng thu hút đầu tư đối với các nhóm ngành có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao như dệt nhuộm, sản xuất da, giày da, cao su… Tỉnh cũng khuyến khích các dự án xanh, thân thiện với môi trường. Bên cạnh đó, tỉnh cũng tích cực kiểm soát nguồn gây ô nhiễm môi trường, quyết liệt quản lý việc khai thác khoáng sản, khuyến khích xây dựng các công trình xanh.

Nhiều doanh nghiệp cũng không ngừng tìm kiếm các giải pháp để thúc đẩy sản xuất xanh, điển hình như Công ty CP Nhựa và Môi trường xanh An Phát ở cụm công nghiệp An Đồng (Nam Sách) sản xuất túi nilon tự hủy bằng công nghệ tiên tiến; màng nông nghiệp AnGreen từ chất liệu PE truyền thống hoặc nguyên liệu sinh học tự hủy 100%... góp phần bảo vệ môi trường bền vững. Hay Công ty TNHH một thành viên Xi măng VICEM Hoàng Thạch đang triển khai xây dựng dự án trạm phát điện tận dụng nhiệt khí thải lò nung. Mục tiêu của dự án nhằm tận dụng tối đa các nguồn nhiệt thải dư thừa trong sản xuất, tái sử dụng để sản xuất điện với giá thành rẻ hơn giá điện hiện nay, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường...

Những nỗ lực của Hải Dương trong xây dựng hệ sinh thái điều hành kinh tế xanh được cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận bằng kết quả PGI. PGI không chỉ là thước đo mức độ hài lòng của doanh nghiệp về quản trị môi trường của chính quyền trong việc định hướng sản xuất xanh mà còn là kênh giúp các địa phương sàng lọc đầu tư.

Sớm khắc phục hạn chế

Mặc dù lọt tốp đầu cả nước về chỉ số PGI nhưng Hải Dương vẫn còn hạn chế được thể hiện qua chỉ số thành phần bảo đảm tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường tối thiểu khi chỉ đạt 4,16 điểm, dưới mức trung vị. Chỉ số này đo lường mức độ hiệu quả trong việc giám sát, thực thi quy định môi trường, mức độ quyết liệt của chính quyền trong việc xử lý các hành vi gây ô nhiễm môi trường đến từ hoạt động sản xuất, kinh doanh. Thực tế cho thấy, trước đây, Hải Dương có tình trạng doanh nghiệp sản xuất gây ô nhiễm không được giải quyết dứt điểm dẫn đến đơn thư vượt cấp, thậm chí trở thành điểm nóng về môi trường. Ngoài ra, chỉ số này cũng phản ánh gánh nặng của doanh nghiệp về các thủ tục môi trường. Hải Dương nằm ngoài tốp 30 trong xếp hạng chỉ số thành phần này, đòi hỏi các cấp, các ngành cần phân tích thấu đáo, chỉ ra điểm nghẽn để có giải pháp khắc phục.

Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư, Hải Dương còn một số rào cản cản trở mục tiêu tăng trưởng xanh, bền vững. Đó là còn thiếu cơ chế, chính sách kích thích tích tụ đất đai, thiếu các ưu đãi thu hút đầu tư sản xuất liên kết, nhất là trong phát triển nông nghiệp hàng hóa, công nghệ cao. Chất lượng quy hoạch hạn chế là "tảng đá" ngáng đường khiến các mục tiêu, định hướng thiếu đồng bộ, không rõ ràng. Ý thức chấp hành pháp luật về tài nguyên, môi trường của một bộ phận cá nhân, tổ chức chưa cao, việc quản lý, xử lý chất thải công nghiệp, chất thải nguy hại, rác thải sinh hoạt và nước thải còn bất cập. Quy mô kinh tế nhỏ, khả năng huy động vốn thấp nên việc thực hiện các chương trình, chính sách về bảo vệ môi trường còn nhiều khó khăn.

Nhìn thẳng vào hạn chế, Hải Dương đã xây dựng nhiều giải pháp khắc phục. Trong quá trình lập quy hoạch tỉnh, Hải Dương đã lồng ghép, đánh giá và đưa ra các phương án thực hiện phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, tăng trưởng xanh. Quyết tâm đổi mới mạnh mẽ tư duy, nhận thức về tăng trưởng xanh bằng việc tạo đột phá từ các mô hình mới. Nâng cao trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức về xây dựng lối sống xanh, thân thiện với môi trường. Từ đó lan tỏa bằng phong trào thi đua thực hiện tăng trưởng xanh, tiết kiệm năng lượng, hạn chế tác động tiêu cực tới môi trường… Chỉ khi thực hiện đồng bộ, toàn diện các giải pháp thì mới có thể xây dựng được môi trường đầu tư xanh, thu hút được các dự án xanh. Có như vậy chỉ số PGI của tỉnh mới thật sự ổn định, bền vững và là điểm tựa thúc đẩy, nâng cao PCI.