Ba Chẽ bảo tồn văn hóa dân tộc từ phong trào văn nghệ quần chúng

Trong những năm gần đây, các lễ hội trên địa bàn huyện Ba Chẽ thường có nhiều tiết mục văn nghệ quần chúng, do diễn viên từ các xã và trường học trên địa bàn biểu diễn, tạo không khí rộn ràng, vui tươi.

Theo anh Hà Ngọc Tùng, Trưởng Phòng VH&TT huyện, trong những năm qua, huyện Ba Chẽ đã luôn quan tâm, chú trọng đến công tác giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc trên địa bàn. Ngoài việc thành lập, có giải pháp duy trì và phát triển các CLB trên địa bàn, huyện còn tổ chức cho thành viên các CLB tham gia biểu diễn trong và ngoài tỉnh.

Năm nay, nếu dịch Covid-19 được kiểm soát tốt thì trên địa bàn huyện sẽ diễn ra Lễ hội Văn hóa dân tộc Sán Chay vào đầu tháng 1 này, tại xã Thanh Sơn, nơi có đông người Sán Chay nhất, chiếm tới 57,66% dân số xã.

Người Sán Chay ở Ba Chẽ về phong tục tập quán cơ bản giống với người Sán Chỉ ở các huyện Tiên Yên và Bình Liêu, chỉ khác cách ăn mặc và ngôn ngữ. Họ cũng hát Soóng cọ như người Sán Chỉ. Trước đây, con trai, con gái Sán Chay gặp nhau rồi rủ nhau hát bên bìa rừng, bên dòng suối, cứ thấy vui là hát được. Phong tục này một thời đã bị mai một dần cho đến gần đây, từ phong trào ca hát ở các xã, xã Thanh Sơn lại có nhiều người biết hát Soóng cọ.

Ông Lục Văn Bình, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch MTTQ xã Thanh Sơn, hiện được coi là người hiểu biết nhất về người Sán Chay ở Ba Chẽ. Mặc dù công việc hàng ngày ở xã rất bận nhưng ông Bình vẫn giữ vai trò là Chủ nhiệm CLB Hát Soóng cọ xã Thanh Sơn, được thành lập từ năm 2015 và có 12 thành viên tham gia. Vào buổi tối, các thành viên CLB Hát Soóng cọ thường đến sinh hoạt tại nhà ông.

Ông Bình bảo: “Nếu không phải phòng chống dịch bệnh thì bà con Sán Chay ở Thanh Sơn hát Soóng cọ quanh năm, hễ có thời gian, có điều kiện tụ tập được là bà con lại hát. Họ hát ở mọi nơi mọi lúc, như hát vào dịp tết, hát mừng đám cưới, mừng nhà mới, hát giao duyên trai gái với nhau. CLB Hát Soóng cọ chúng tôi hoạt động thường xuyên vừa là để tập luyện nhưng cũng vừa là trao đổi kinh nghiệm với nhau".

Ở Nam Sơn, xã nằm ở cửa ngõ huyện Ba Chẽ có CLB Hát đối người Dao Thanh Y, được thành lập từ năm 2014 với 21 thành viên. Từ đó cho đến nay, CLB luôn hoạt động đều đặn. Theo ông Phùn Tất Thắng, Chủ nhiệm CLB, từ khi CLB được thành lập thì phong trào văn hóa, văn nghệ trên địa bàn xã Nam Sơn rất phát triển. Các dịp cưới hỏi, lễ cấp sắc, hội làng hay các dịp tổ chức lễ hội ở miếu Ông - miếu Bà như Hội Trà hoa vàng, Lễ hội Bàn Vương, các thành viên trong CLB đều tham gia rất hăng hái, nhiệt tình.

Việc phát triển phong trào văn nghệ quần chúng nhằm bảo tồn văn hóa các dân tộc ở Ba Chẽ còn có sự vào cuộc tích cực của học sinh và giáo viên Trường PTDT nội trú Ba Chẽ, nơi đào tạo các con em dân tộc trên địa bàn thành cán bộ nguồn của huyện. Những ngày giáp Tết Nguyên đán hàng năm (trừ thời điểm phải phòng chống dịch bệnh), nhà trường đều tổ chức “Ngày hội văn hóa các dân tộc” với các nội dung như: Thêu hoa văn dân tộc, hát các làn điệu dân tộc, nấu các món ăn, thi gói bánh chưng và biểu diễn các trang phục dân tộc, chơi trò chơi dân gian, lửa trại… được học sinh rất yêu thích.

Các chương trình văn nghệ chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4… nhà trường đều tổ chức các hội diễn văn nghệ, định hướng cho các em hát các bài hát của dân tộc mình. Các ngày lễ hội diễn ra trên địa bàn huyện, nhà trường cũng góp tiết mục văn nghệ hát, múa mang bản sắc dân tộc của học sinh trường mình...