Dấu ấn của "Đổi mới - Trách nhiệm và Niềm tin" Bài 1: Thực chất trong từng kỳ họp

Lắng nghe tâm tư nguyện vọng của cử tri và nhân dân để giải quyết những vấn đề bức xúc ngay từ cơ sở, từ đó ban hành những nghị quyết thật sự hướng tới người dân, doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy KT-XH phát triển... là những mục tiêu mà HĐND các cấp trên địa bàn Quảng Ninh đã và đang thực hiện. Trong suốt thời gian qua trên tất cả lĩnh vực hoạt động, HĐND các cấp của Quảng Ninh đều có những đổi mới, sáng tạo để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, phù hợp với tình hình thực tiễn của tỉnh và đất nước, được nhân dân và cử tri ghi nhận, đánh giá cao, tạo đà cho tỉnh tiếp tục gặt hái nhiều thành công mới trong phát triển KT-XH, khẳng định được vai trò là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng của người dân Vùng mỏ.  

Kỳ họp là một trong những hoạt động chủ yếu của HĐND và làm thế nào để ngày càng nâng cao chất lượng, hiệu quả của kỳ họp, có sức thu hút đối với cử tri, đó là mong muốn của các đại biểu HĐND. Qua thực tiễn hoạt động của HĐND tỉnh cho thấy, công tác chuẩn bị kỳ họp được thực hiện chu đáo cả về nội dung và hình thức, tiến hành đúng theo luật định. Các kỳ họp luôn có sự đổi mới, nâng cao về chất lượng, từng bước đưa kỳ họp HĐND tỉnh trở thành cầu nối giữa cấp ủy, chính quyền với cử tri trong giải quyết những khó khăn, vướng mắc và quyết định nhiệm vụ phát triển KT-XH, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân.

Chủ động từ xa, từ sớm

Tính riêng từ đầu nhiệm kỳ 2021-2026 đến nay, Thường trực HĐND tỉnh đã tổ chức thành công 13 kỳ họp, ban hành 164 nghị quyết. Các nghị quyết của HĐND tỉnh đã ban hành đều phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đáp ứng được sự mong mỏi của cử tri và nhân dân, tạo ra lực đẩy cho phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội.

Để ban hành được những nghị quyết đi vào cuộc sống như vậy chính là sự chủ động từ sớm, từ xa, kỹ lưỡng, công phu trong công tác chuẩn bị. Đồng chí Vi Ngọc Bích, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh, cho biết: Để chuẩn bị tốt mỗi kỳ họp, ngay sau khi có chủ trương của Tỉnh uỷ về tổ chức kỳ họp HĐND tỉnh, Thường trực HĐND tỉnh chủ động trong triển khai các nhiệm vụ, đề nghị các cơ quan chức năng đăng ký sớm những nội dung trình kỳ họp theo quy định. Thường trực HĐND tỉnh chủ động phối hợp với UBND tỉnh, các cơ quan chức năng dự kiến thời gian, nội dung, chương trình các kỳ họp và báo cáo, đề xuất rõ những nội dung thuộc thẩm quyền của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ Tỉnh ủy cho chủ trương theo quy chế làm việc, đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của Đảng trước khi trình HĐND tỉnh.

Trước phiên khai mạc kỳ họp 7-10 ngày, Thường trực HĐND, UBND tỉnh, các ban HĐND tỉnh và các cơ quan liên quan tổ chức họp rà soát công tác chuẩn bị kỳ họp. Đối với những nội dung quan trọng, phức tạp, Thường trực HĐND tỉnh thống nhất với UBND tỉnh về định hướng, nguyên tắc chung để làm cơ sở cho các cơ quan chuyên môn xây dựng báo cáo, dự thảo nghị quyết và các ban HĐND tỉnh thẩm tra. Việc tổ chức họp rà soát với UBND tỉnh, các ban HĐND tỉnh trước kỳ họp đã được Thường trực HĐND tỉnh duy trì nền nếp, góp phần vào thành công của các kỳ họp.

Để nâng cao chất lượng các nghị quyết khi được ban hành, hoạt động thẩm tra, giám sát được Thường trực HĐND tỉnh, các ban HĐND tỉnh chú trọng. Thực tiễn hoạt động thẩm tra của các ban HĐND tỉnh từ đầu nhiệm kỳ đến nay đã có nhiều đổi mới thông qua cách làm linh hoạt, chủ động, phù hợp với quy định của pháp luật ở từng khâu, từng bước trước, trong và sau thẩm tra, qua đó mang lại hiệu quả rõ nét. "Các ban HĐND tỉnh không thụ động chờ đến thời điểm các cơ quan trình gửi tài liệu kỳ họp, mà ngay từ khi cơ quan chuẩn bị xây dựng nghị quyết trình kỳ họp, đại biểu chuyên trách của các ban đã tích cực phối hợp với UBND, cơ quan chuyên môn của UBND, các cơ quan tư pháp tham dự những cuộc họp do các ngành, cơ quan tổ chức để nắm bắt, thu thập thông tin, tham gia, góp ý kiến ngay từ khâu soạn thảo báo cáo, đề án và dự thảo nghị quyết trình HĐND tỉnh. Đồng thời, chủ động ban hành lịch thẩm tra, trên cơ sở lịch thẩm tra của các ban, UBND tỉnh bố trí thời gian, tài liệu và thành phần có liên quan tham dự họp" - Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh Bùi Thị Hương cho biết.

Đối với những nội dung thẩm tra cần khảo sát thực địa như việc thông qua danh mục chuyển đổi mục đích sử dụng đất, ban hành bảng giá đất, thu hồi đất... hay những nội dung liên quan đến quyền lợi của nhiều đối tượng, hoặc một nhóm đối tư­ợng, các ban HĐND tỉnh phối hợp và tiến hành khảo sát tình hình thực tế làm cơ sở để thẩm tra.

Với sự đổi mới trong quy trình thẩm tra trên cơ sở bám sát quy định của pháp luật, báo cáo thẩm tra của các ban HĐND tỉnh ngày càng có chất lượng, khẳng định được sự cần thiết, có căn cứ pháp lý, đúng thẩm quyền của HĐND tỉnh trong việc thông qua các dự thảo nghị quyết, đề án. Báo cáo thẩm tra cung cấp nhiều thông tin mang tính phản biện và kiến nghị, đề xuất nhiều ý kiến quan trọng để hoàn chỉnh dự thảo nghị quyết đã giúp các đại biểu HĐND tỉnh có thể nhìn nhận toàn diện, nhiều chiều và đánh giá sâu sắc về vấn đề được thảo luận, quyết nghị đảm bảo tính khả thi, tính thực tiễn của nghị quyết.

Hỏi nhanh, đáp gọn, trả lời trực tiếp

Một trong những kết quả nổi bật được cử tri toàn tỉnh đánh giá cao là sự đổi mới của HĐND tỉnh trong tổ chức phiên chất vấn - trả lời chất vấn. Các đại biểu tham gia phiên chất vấn - trả lời chất vấn đều thảo luận, tranh luận một cách dân chủ, thẳng thắn. Một số đại biểu HĐND tỉnh qua tiếp xúc cử tri và thực tiễn hoạt động đã phát hiện những vấn đề nổi cộm, bức xúc ở địa phương, từ đó chất vấn đối với các cơ quan có liên quan. Trung bình mỗi kỳ họp thường lệ của HĐND tỉnh đều có 15-20 lượt đại biểu nêu vấn đề chất vấn. Các nội dung chất vấn của đại biểu được UBND tỉnh và cơ quan liên quan giải trình, trả lời trực tiếp tại kỳ họp.

Đặc biệt các phiên họp được tổ chức theo hướng hỏi nhanh, đáp gọn, trả lời trực tiếp, không gửi câu hỏi trước đến các cơ quan. Đại biểu HĐND tỉnh có thời gian 1 phút để nêu câu hỏi, những người được chất vấn trả lời thẳng thắn, đúng với nội dung câu hỏi, thời gian trả lời không quá 3 phút/câu. Từ sự chỉ đạo này, hoạt động chất vấn tại kỳ họp diễn ra sôi nổi, đem lại cho cử tri cái nhìn rõ ràng, chi tiết và đa chiều về nhiều vấn đề nổi cộm của đời sống KT-XH trong tỉnh.

Đơn cử như tại kỳ họp 12 - kỳ họp thường lệ của HĐND tỉnh khoá XIV cuối năm 2022, có 4 nhóm vấn đề thời sự được cử tri và nhân dân quan tâm là: Thu hút nguồn vốn FDI; sử dụng đất, đá thải mỏ làm vật liệu san lấp gắn với phát triển kinh tế tuần hoàn; cung cấp nước sạch sinh hoạt cho người dân nông thôn; chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh, đã được HĐND tỉnh lựa chọn đưa ra chất vấn tại kỳ họp. Kỳ họp đã ghi nhận 15 ý kiến chất vấn tâm huyết, trách nhiệm của đại biểu HĐND tỉnh đối với 6 thành viên UBND tỉnh liên quan đến 14 nhóm nội dung của 4 nhóm vấn đề đưa ra chất vấn tại hội trường.

Thực tế trong quá trình phát triển của tỉnh hiện nay, 4 nhóm vấn đề này được coi là nòng cốt, then chốt, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế bền vững, do vậy các ý kiến của đại biểu HĐND tỉnh đã thẳng thắn chỉ rõ những tồn tại, hạn chế, từ đó đưa ra những câu hỏi rất ngắn gọn, sát thực tế đối với thành viên UBND tỉnh. Phía người trả lời đã thể hiện rõ trách nhiệm, đưa ra nhiều giải pháp có tính phát hiện, đổi mới gắn liền với thực tiễn, đáp ứng mong đợi của đại biểu HĐND tỉnh và cử tri, nhân dân trong tỉnh.

Kết quả sau phiên chất vấn - trả lời chất vấn cũng cho thấy, việc đổi mới cách thức tiến hành phiên chất vấn là đúng, trúng, phù hợp với thực tế; được cử tri, dư luận đồng tình, đánh giá cao. Sau chất vấn, Thường trực HĐND tỉnh ban hành nghị quyết chất vấn để UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan chuyên môn thực hiện nghiêm những cam kết khi trả lời chất vấn; giao các ban, tổ đại biểu và đại biểu HĐND tỉnh đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện những cam kết chất vấn.

Là người thường xuyên theo dõi các phiên chất vấn - trả lời chất vấn qua truyền hình trực tiếp, ông Nguyễn Văn Nhận, Bí thư Chi bộ, Khu trưởng khu 4, phường Hà Tu, TP Hạ Long, nhận xét: Các phiên chất vấn tại kỳ họp của HĐND tỉnh ngày càng có sức hút đối với cử tri và nhân dân. Việc các kỳ họp lựa chọn đúng và trúng vấn đề và đổi mới phương pháp chất vấn, cùng với tâm huyết, trách nhiệm cao của người chất vấn và người trả lời chất vấn đã đáp ứng được sự quan tâm của cử tri, đặc biệt là đem lại cho cử tri, nhân dân cái nhìn rõ ràng, chi tiết và đa chiều về nhiều vấn đề nổi cộm của đời sống KT-XH trong tỉnh. Một trong những hiệu quả rõ nét nhất từ các phiên chất vấn là đã tác động mạnh mẽ đến hoạt động của bộ máy chính quyền trong thực thi nhiệm vụ, giải quyết tận gốc những vấn đề người dân quan tâm, kiến nghị. 

Cùng với các phiên chất vấn - trả lời chất vấn, công tác tổ chức và điều hành kỳ họp của HĐND tỉnh từ đầu nhiệm kỳ đến nay cũng có nhiều điểm đổi mới. Chủ tọa kỳ họp điều hành theo hướng giảm thời gian trình bày báo cáo, tăng thời gian thảo luận tại kỳ họp; định hướng, gợi ý nội dung để đại biểu tập trung thảo luận có trọng tâm, trọng điểm, làm rõ những vấn đề còn có ý kiến khác nhau, tạo sự nhất trí cao, phát huy dân chủ và trí tuệ của đại biểu trong thảo luận và quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương.

“Kỳ họp không giấy tờ”

Với tinh thần không ngừng đổi mới để nâng cao chất lượng các kỳ họp, HĐND tỉnh trong nhiều năm qua luôn đi đầu cả nước duy trì những “kỳ họp không giấy tờ”, mang lại hiệu quả thiết thực, tạo dấu ấn đột phá, nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương.

Kỳ họp thứ 13 - kỳ họp thường lệ giữa năm 2019 của HĐND tỉnh khóa XIII là kỳ họp đầu tiên Thường trực HĐND tỉnh áp dụng “kỳ họp không giấy tờ”. Khác với những kỳ họp trước đó, trên bàn của các đại biểu không còn có chồng tài liệu dày ở trước mặt, không còn tiếng loạt soạt mở giấy trong các buổi thảo luận. Mỗi đại biểu tham dự kỳ họp đều được trang bị máy tính để truy cập tài liệu phục vụ kỳ họp thông qua phần mềm kỳ họp. Tại đây có đầy đủ tài liệu, chương trình kỳ họp, dự thảo báo cáo, tờ trình, nghị quyết và một số tiện ích khác theo mô hình phòng họp thông minh, mỗi mục tài liệu được sắp xếp một cách khoa học để người dùng tiện theo dõi.

Điểm khác biệt so với tài liệu giấy là trong thời gian kỳ họp đang diễn ra thì vẫn có thể cập nhật, bổ sung các tài liệu liên quan để đại biểu dự họp có thể tham khảo ngay mà không cần phải chờ đợi cung cấp các bản sao bằng giấy, thường mất nhiều thời gian; qua đó được các đại biểu HĐND tỉnh hài lòng và đánh giá cao về tài liệu phục vụ kỳ họp.

Đồng chí Bùi Thị Thu Hà, Phó trưởng Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh, đại biểu HĐND tỉnh khóa XIII, khóa XIV, cho biết: Cách làm này đã khắc phục được những hạn chế trước đó theo phương pháp truyền thống, từ việc cung cấp tài liệu, lưu trữ, in ấn. Tài liệu được đăng tải kịp thời trước, trong và sau kỳ họp qua phần mềm quản lý kỳ họp, đã tạo thuận lợi rất nhiều cho đại biểu HĐND tỉnh và các cơ quan, tổ chức dễ dàng sử dụng, tra cứu tài liệu nhanh chóng, cũng như tham góp ý kiến hiệu quả hơn.

Từ lợi ích mang lại, đến nay “kỳ họp không giấy tờ” vẫn được duy trì rất hiệu quả, góp phần nâng cao hiệu quả công tác cải cách hành chính và ứng dụng triển khai chính quyền điện tử trong công việc. Đặc biệt, “kỳ họp không giấy tờ” với các tài liệu họp được tích hợp và hệ thống hóa sẽ dễ dàng đăng tải công khai trên Cổng thông tin điện tử của tỉnh. Đây là kho tư liệu, kênh thông tin quan trọng để cử tri và nhân dân có thể nghiên cứu, tra cứu, tìm các văn bản liên quan, hoặc gửi ý kiến thông qua đại biểu HĐND tỉnh đến kỳ họp một cách dễ dàng. Qua đó tăng tính công khai, minh bạch, đưa các chủ trương, quyết sách, cơ chế đến gần với người dân nhất.

Bài 2: Thấu đáo với nỗi niềm của cử tri và nhân dân