Quảng Ninh là một trong số ít địa phương trong nước được thiên nhiên ưu ái ban tặng nhiều nguồn tài nguyên phong phú. Ước tính, sản lượng khai thác một năm các loại khoáng sản như than đạt trên 40 triệu tấn, vật liệu xây dựng trên 1,4 triệu m3, đá vôi xi măng trên 6,5 triệu tấn, sét xi măng trên 1,3 triệu tấn... Cùng với đó, Quảng Ninh cũng sở hữu những cảnh quan thiên nhiên đặc sắc, kỳ vĩ, hiếm có, bậc nhất Việt Nam như: Vịnh Hạ Long, Bái Tử Long, cùng nhiều hòn đảo, bãi biển đẹp...

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, Quảng Ninh dần nhận ra những mâu thuẫn, thách thức: Giữa khai thác than, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, phát triển công nghiệp nặng với phát triển du lịch, dịch vụ trên cùng một địa bàn; giữa giải phóng tiềm năng thế mạnh và không gian phát triển rộng lớn với cơ chế, chính sách còn hạn hẹp; giữa đổi mới hệ thống chính trị chưa tương xứng phù hợp với đổi mới kinh tế và tình hình thực tiễn đang diễn ra...

Khai thác than là ngành kinh tế mũi nhọn của Quảng Ninh trong một thời gian dài

Từ việc nhận diễn rõ những thách thức, mâu thuẫn, Quảng Ninh từng bước chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, biến tăng trưởng “nóng” thành tăng trưởng “xanh” từ năm 2011.

Thực hiện “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2050” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1393/QĐ-TTg ngày 25/9/2012,  Quảng Ninh đã quán triệt mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp thực hiện; gắn nhiệm vụ thực hiện Chiến lược với quá trình xây dựng và phát triển KT-XH của tỉnh, cụ thể hóa thành các mục tiêu, chỉ tiêu, các nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp chủ yếu để các cấp, ngành và toàn thể nhân dân tập trung thực hiện.

Được ví như một Việt Nam thu nhỏ, Quảng Ninh sở hữu những nguồn lực về tài nguyên, khoáng sản, cảnh quan kỳ vĩ, thiên nhiên phong phú, đặc sắc

Tỉnh đã ban hành Kế hoạch triển khai Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014-2020 với mục tiêu: Phát triển kinh tế nhanh, bền vững; chuyển dịch và tăng tốc độ phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp “xanh”; kiểm soát ô nhiễm môi trường; nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu; hướng đến một nền kinh tế các-bon thấp, giảm phát thải và tăng lượng hấp thụ khí nhà kính. Đồng thời, trong các quy hoạch quan trọng của tỉnh, đặc biệt là Quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH tỉnh; Quy hoạch tổng thể bảo vệ môi trường tỉnh, nội dung tăng trưởng xanh coi là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, tầm nhìn dài hạn.

Tại các kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI (2010-2015), XIV (2015-2020), Quảng Ninh kiên định với mục tiêu tăng trưởng từ "nâu" sang "xanh". Trong đó xác định: Phấn đấu đến năm 2020, xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh có cơ cấu kinh tế dịch vụ, công nghiệp; là trung tâm du lịch chất lượng cao của khu vực, một trong những cực tăng trưởng kinh tế của miền Bắc với hạ tầng kinh tế - xã hội, hạ tầng kỹ thuật đô thị đồng bộ; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, giảm nghèo bền vững; bảo vệ và cải thiện rõ rệt môi trường sinh thái; gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa, sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc; bảo tồn và phát huy bền vững các giá trị của Di sản - Kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long và các khu danh thắng, di tích lịch sử…

Một Quảng Ninh khác biệt, phát triển vượt trội về đẳng cấp và bứt phá về thời gian

Với những nghị quyết, chính sách, kế hoạch cụ thể, Quảng Ninh đã và đang thực hiện thành công mô hình tăng trưởng xanh. Qua đó dần cân đối hài hoà giữa khai thác nguồn tài nguyên khoáng sản với việc bảo vệ cảnh quan, môi trường, lấy phát triển dịch vụ, du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, tạo dựng thương hiệu một địa phương phát triển năng động, nhiều đổi mới.

Minh chứng rõ nét cho một Quảng Ninh đang phát triển bền vững, hướng mạnh từ “nâu” sang “xanh” là tốc độ tăng trưởng kinh tế của Quảng Ninh giai đoạn 2015-2020 duy trì ở mức cao so với bình quân chung của cả nước, tăng 10,7%. Tổng thu ngân sách nhà nước 5 năm ước đạt 212.492 tỷ đồng, tăng 29,56% so với giai đoạn 2011-2015. Quảng Ninh nằm trong những tỉnh, thành phố tốp đầu có số thu ngân sách nhà nước cao nhất cả nước.

Một trong những mục tiêu mà Quảng Ninh đặt ra khi thực hiện chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh” là giảm dần khai khoáng, hướng mạnh sang lĩnh vực du lịch, dịch vụ, cùng với đó là đẩy mạnh thu hút đầu tư lĩnh vực công nghiệp xanh, công nghiệp sạch, công nghiệp chế biến, chế tạo.

Với những quyết sách đúng đắn, kịp thời, sáng tạo, Quảng Ninh đã phát triển thành một trung tâm du lịch đẳng cấp, chuyên nghiệp của cả nước và quốc tế. Để du lịch, dịch vụ phát triển mạnh mẽ, tỉnh đã đầu tư, kêu gọi đầu tư hàng loạt những công trình, dự án trọng điểm, hiện đại tạo lực đẩy cho ngành công nghiệp không khói toả sáng.

Đơn cử như Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn với đường băng dài 3,6km, rộng 45m, có khả năng đón những loại máy bay chuyên chở hàng hoá và hành khách lớn, hiện đại nhất hiện nay. Đặc biệt, đường cất, hạ cánh được trang bị hệ thống dẫn đường bay ILS Cat II, bảo đảm chỉ dẫn cho máy bay hạ cánh an toàn trong mọi điều kiện thời tiết. Nhà ga Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn được đánh giá là phi trường phức hợp hiện đại bậc nhất ở Việt Nam hiện nay với thiết kế đạt 2,5 triệu hành khách và 10.000 tấn hàng hoá/năm. Nhà ga có 2 khu vực quốc tế và nội địa riêng biệt. Trong sảnh check-in có hai khu vực phòng chờ với không gian mở, bao quanh bởi những lớp kính dày nhìn ra cảnh quan xung quanh, giúp du khách có chỗ nghỉ chân, cà phê thư giãn trong thời gian chờ làm thủ tục.

Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn

Hay như Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long - cảng tàu khách chuyên biệt đầu tiên ở Việt Nam được đầu tư hiện đại, đồng bộ và ấn tượng, bao gồm: Cầu dẫn ra cảng dài 785m, rộng 11,5m nằm nổi trên vịnh Cửa Lục; cầu cảng đón khách dài 524m, trong đó có bến cảng dài 130m, rộng 31m, có thể tiếp nhận đồng thời 2 tàu khách cỡ lớn có trọng tải đến 225.000GT, sức chở lên đến 8.400 khách và thủy thủ đoàn. Riêng nhà ga cảng hành khách rộng 4.500m2 gồm 3 tầng với tổng diện tích 13.500m2, do kiến trúc sư Bill Bensley - top 5 kiến trúc sư hàng đầu thế giới thiết kế, chắt lọc và pha trộn tinh tế giữa tinh hoa văn hóa, kiến trúc Việt Nam và châu Âu. Đây sẽ là nơi giới thiệu, trưng bày, quảng bá sản phẩm du lịch độc đáo của Quảng Ninh, cung cấp các dịch vụ tiện ích cho du khách.

Không chỉ vậy, Quảng Ninh còn thu hút những nhà đầu tư lớn vào thực hiện những dự án, công trình vui chơi, giải trí tầm cỡ như Tổ hợp vui chơi giải trí Sun World Halong Complex (TP Hạ Long) do Tập đoàn Sun Group đầu tư được kết nối từ khu vực Bãi Cháy đến núi Ba Đèo bằng hệ thống cáp treo Nữ Hoàng mang 2 kỷ lục thế giới, mở ra hành trình khám phá vịnh di sản thơ mộng từ trên cao. Nằm trong tổ hợp còn có công viên nước Typhoon Water Park và công viên chủ đề Dragon Park, nơi đem đến cho du khách, đặc biệt là giới trẻ những cuộc vui không khoảng cách. Hay Tập đoàn FLC với Quần thể nghỉ dưỡng FLC Hạ Long; Tập đoàn Tuần Châu với nhiều dự án du lịch mang tầm cỡ quốc tế đã biến đảo Tuần Châu thành đảo Ngọc Châu toả sáng.

Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long

Nhằm phát triển mạnh mẽ du lịch, dịch vụ, cũng như thu hút đầu tư vào địa bàn, Quảng Ninh chú trọng xây dựng hạ tầng giao thông kết nối, qua đó “kéo gần” các tỉnh, thành phố lân cận với Quảng Ninh, tạo thuận lợi cho du khách đến tham quan, nghỉ dưỡng tại những điểm đến trên địa bàn tỉnh. Trong đó đáng chú ý là tuyến cao tốc Hạ Long - Hải Phòng, cầu Bạch Đằng, cao tốc Hạ Long - Vân Đồn, Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn…, được đầu tư với số vốn hàng chục nghìn tỷ đồng.

Từ đổi mới mạnh mẽ trong phát triển du lịch, dịch vụ, Quảng Ninh đã thu hút lượng lớn du khách trong và ngoài nước đến với các điểm đến du lịch. Năm 2017, Quảng Ninh  đón 9,87 triệu lượt du khách, trong đó khách quốc tế là 4,28 triệu lượt; doanh thu từ khách du lịch đạt trên 17.800 tỷ đồng. Năm 2018, du lịch Quảng Ninh đón trên 12 triệu lượt khách, trong đó khách du lịch quốc tế đạt hơn 5 triệu lượt; doanh thu từ khách du lịch ước đạt trên 23.000 tỷ đồng. Năm 2019, Quảng Ninh đón 14 triệu lượt du khách, trong đó khách quốc tế đạt 5,7 triệu lượt; doanh thu từ khách du lịch đạt gần 29.487 tỷ đồng. Năm 2020, mặc dù du lịch, dịch vụ chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19, tuy nhiên, với địa bàn “An toàn - Thân thiện - Hấp dẫn”, Quảng Ninh vẫn đón 8,8 triệu lượt du khách, đây là con số được đánh giá là mức kỷ lục trong thời điểm đại dịch.

Không chỉ chú trọng đến phát triển mạnh mẽ, đổi mới dịch vụ, du lịch, những năm qua, Quảng Ninh còn chuẩn bị sẵn kết cấu hạ tầng, đẩy mạnh cải cách hành chính lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm với phương châm 5 tại chỗ (tiếp nhận, thẩm định, phê duyệt, đóng dấu, trả kết quả), tổ chức nhiều, đa dạng hình thức xúc tiến, kêu gọi đầu tư ở trong nước, quốc tế vào những lĩnh vực công nghiệp xanh, công nghiệp sạch, công nghiệp chế biến, chế tạo.

Quảng Ninh hiện có 11 khu công nghiệp, 6 cụm công nghiệp, cùng các Khu kinh tế Vân Đồn, Khu kinh tế Cửa khẩu Móng Cái, Khu kinh tế ven biển Quảng Yên… Đây là điều kiện vô cùng thuận lợi để thu hút các nhà đầu tư chiến lược vào địa bàn, đặc biệt là những doanh nghiệp về chế biến, chế tạo, công nghệ cao.

Trên thực tế thì những năm qua, với hạ tầng giao thông, hạ tầng khu công nghiệp, khu kinh tế đồng bộ, hiện đại, Quảng Ninh đã trở thành miền đất hứa, địa chỉ đỏ của các nhà đầu tư, tập đoàn lớn trong và ngoài nước, như: Sun Group, Vin Group, FLC, BIM, Tuần Châu, Amata, Thành Công, Foxconn… Những sản phẩm, dự án công nghiệp chế biến, chế tạo đã được sản xuất, đầu tư tại Quảng Ninh, với một tương lai đầy hứa hẹn.

TX Quảng Yên với vị trí chiến lược hiện đã thu hút nhiều nhà đầu tư lớn vào 5 khu công nghiệp

Ngay sau Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XV, BCH Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 01-NQ/TU về phát triển nhanh, bền vững ngành công nghiệp chế biến, chế tạo giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030”. Trong đó nêu rõ, tỉnh xác định phát triển nhanh, bền vững các khu kinh tế, khu công nghiệp, tạo động lực thúc đẩy thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo với việc xây dựng các cơ chế ưu đãi để nhanh chóng hình thành các cụm liên kết vùng, liên kết ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tập trung.

Cuối năm 2020, nhà máy của Tập đoàn Foxconn tại Khu công nghiệp (KCN) Đông Mai, TX Quảng Yên đã sản xuất thành công lô sản phẩm đầu tiên. Đây là sản phẩm công nghệ cao, công nghiệp chế biến, chế tạo đầu tiên của Tập đoàn Foxconn được sản xuất tại Quảng Ninh. Đồng thời, đây cũng là bước đi đầu tiên của tỉnh Quảng Ninh chính thức tham gia vào chuỗi sản xuất, cung ứng các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, với những thương hiệu tập đoàn hàng đầu thế giới như Foxconn.

Lễ động thổ tổ hợp công nghiệp phụ trợ ô tô Thành Công Việt Hưng

Đặc biệt, năm 2020, Quảng Ninh đã thu hút Tập đoàn Thành Công đến đầu tư, triển khai Dự án Nhà máy sản xuất ô tô tại KCN Việt Hưng với tổng vốn đầu tư trên 4.500 tỷ đồng và Dự án Trung tâm Dịch vụ và hạ tầng ô tô Thành Công Việt Hưng có tổng nguồn vốn đầu tư gần 800 tỷ đồng. Đây là hai dự án công nghiệp công nghệ cao được Quảng Ninh mong chờ và kỳ vọng sẽ đem lại luồng gió mới cho phát triển công nghiệp của tỉnh.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2020 - 2025 xác định, sớm xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại, là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện ở phía Bắc. Tin tưởng rằng, với cách làm sáng tạo, không ngừng đổi mới, dám nghĩ, dám làm, chủ động chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh” theo cách riêng của mình, Quảng Ninh sẽ sớm đạt được những mục tiêu đã đề ra, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030.

Thực hiện: Thái Bình

Trình bày: Đỗ Quang