“Hoa và gai” trên lối đi mới Bài 2: Tạo lối đi riêng

Thoát bỏ lối mòn sản xuất, chế biến kinh doanh theo kiểu truyền thống - làm điều thô bán xuất khẩu, nhiều nông hộ trồng điều đã chọn hướng trồng điều hữu cơ, còn doanh nghiệp (DN) chọn sản xuất chế biến sâu với hạt điều Bình Phước và đưa vào các thị trường khó tính. Bước đầu gặp nhiều khó khăn nhưng đến thời điểm này, nhiều DN đã có chỗ đứng tại các thị trường khó tính trên thế giới cũng như đối với khách hàng trong và ngoài nước.

Trăn trở khi chọn lối đi riêng

Có thâm niên trong sản xuất, chế biến điều nhiều năm tại Phước Bình (TX. Phước Long) nhưng với hình thức bán điều thô, Công ty TNHH Vinahe đã dần chuyển hướng chiến lược kinh doanh đối với hạt điều nhiều năm nay. Công ty đã trích 10% sản lượng điều thô để sản xuất, chế biến sâu đối với hạt điều Bình Phước. Bước đầu công ty gặp nhiều khó khăn về chi phí đầu tư mua máy móc, thiết bị hiện đại phục vụ chế biến sâu; thiếu nhân sự có tay nghề cao và khó khăn đối với vùng trồng nguyên liệu làm gia vị trong chế biến sản phẩm điều chuyên sâu.

Anh Nguyễn Hoàng Đạt, Giám đốc Công ty TNHH Vinahe cho biết: Với công suất hiện nay, cơ sở sản xuất điều lớn trên địa bàn tỉnh phải nhập điều thô từ các nước khác về gia công. Việc này đã diễn ra nhiều năm. Tuy nhiên, làm sao để hạt điều Bình Phước có hương vị riêng, có chỗ đứng trên thị trường đúng với giá trị thực tế của nó là điều trăn trở đối với tôi. Bước đầu chuyển hướng kinh doanh, chúng tôi gặp rất nhiều trở ngại từ tài chính, khâu chế biến đến thị trường tiêu dùng.

Cũng hoạt động chế biến, sản xuất, kinh doanh hạt điều nhiều năm nhưng từ khi ý thức được giá trị hạt điều Bình Phước thì anh Trương Văn Thanh đã chọn cho mình ngã rẽ mới, đó là kinh doanh hạt điều nguyên bản của Bình Phước. Giám đốc Hợp tác xã TM-DV Nông nghiệp Như Hoàng (huyện Bù Đăng) Trương Văn Thanh cho biết: Điều Bình Phước được thế giới kiểm định và công nhận là sản phẩm chất lượng nhất, có đặc trưng riêng. Do đặc trưng khí hậu vùng miền tạo ra sản phẩm hạt điều Bình Phước chất lượng cao hơn, béo hơn, ngậy hơn, không phổng như hạt điều nước khác. Khi khách hàng sử dụng hạt điều Bình Phước sẽ ưa thích chất lượng sản phẩm hơn hạt điều của nước khác trên thế giới. Đó là lý do tôi chọn hạt điều Bình Phước làm sản phẩm chủ lực của hợp tác xã khi đưa ra thị trường. Thành quả cho ngã rẽ này là các sản phẩm điều của hợp tác xã đã đạt danh hiệu sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao, tiêu biểu tỉnh Bình Phước lần thứ nhất năm 2021.

Chọn kinh doanh, sản xuất, chế biến sâu đối với hạt điều Bình Phước, bước đầu các DN trên địa bàn tỉnh gặp nhiều khó khăn về thị trường đầu ra, việc đưa sản phẩm vào các thị trường khó tính, cạnh tranh với sản phẩm đã có thương hiệu uy tín trên thị trường... Đặc biệt là chi phí đầu tư hệ thống dây chuyền, máy móc, thiết bị hiện đại đáp ứng nhu cầu sản xuất chuyên sâu. Và những khó khăn, thách thức này được ví như những mũi gai trên lối đi mới.

Cần thoát khỏi "cái bóng thầm lặng"

Với ngành điều, khách hàng biết đến Bình Phước là địa phương nhập điều thô về gia công và xuất khẩu hơn là biết về thương hiệu hạt điều Bình Phước. Đây là lý do khiến nhiều người kinh doanh trong lĩnh vực này cũng như nông hộ trồng điều trăn trở. Trong đó, Phước Long được DN kinh doanh trong ngành điều gọi với tên "chợ điều" hay "công xưởng chế biến điều". Bởi đây là nơi tập hợp nhiều DN có hệ thống dây chuyền chế biến điều với công suất lớn. Lượng điều nguyên liệu tại địa phương không cung cấp đủ phục vụ sản xuất, chế biến, vì vậy các cơ sở, DN phải nhập điều từ các nước trên thế giới mới đáp ứng nhu cầu.

Sản lượng điều hằng năm được nhập về chế biến cùng lượng điều tại địa phương sau khi gia công chế biến được xuất khẩu thô cho các địa phương, các nước khác để họ chế biến sâu. Tình trạng này được giới kinh doanh điều gọi là "chảy máu" hạt điều Bình Phước. Nhiều năm trở lại đây, một số DN đã ý thức được điều này và chuyển hướng kinh doanh sang sản xuất, chế biến sâu hạt điều Bình Phước. Họ tìm lối đi riêng nhằm khẳng định thương hiệu DN cũng như thương hiệu cho hạt điều Bình Phước để bước trên đại lộ.

"Khác biệt hay là chết" là câu nói để tìm sự tồn tại trong thị trường điều khắc nghiệt khi chọn ngã rẽ mới để đưa hạt điều Bình Phước ra thị trường lớn của ông chủ trẻ Công ty TNHH Vinahe. Hay anh Vũ Mạnh Tùng, Giám đốc Công ty TNHH Hạt điều vàng, xã Bù Nho, huyện Phú Riềng cho rằng: Nếu chúng ta xuất khẩu điều thô thì chỉ chấp nhận làm một khâu đầu vào trong quá trình chế biến chuyên sâu của các đối tác, chỉ là cái bóng thầm lặng trên thị trường. Vì vậy, tôi đã xác định xây dựng giá trị thương hiệu theo cách khác, bằng chính sản phẩm hạt điều nguyên liệu ở Bình Phước. Đối với 1 tấn nguyên liệu thô, nếu bán thô thì chỉ bán cho một vài khách hàng và chấp nhận chỉ là khâu nguyên liệu đầu vào cho sản phẩm của họ. Nhưng khi 1 tấn sản phẩm đó, công ty tôi chế biến hàng triệu sản phẩm chuyên sâu đưa đến tay 1 triệu người tiêu dùng thì sẽ có 1 triệu khách hàng trên thế giới biết đến Bình Phước, biết đến hạt điều Bình Phước. Đây là cách quảng bá hình ảnh sản phẩm, con người Bình Phước một cách tốt nhất.

Nhờ chọn lối đi riêng này nên trong 2 năm nay dù ảnh hưởng dịch Covid-19 nhưng với hướng kinh doanh đúng đắn, Công ty TNHH Hạt điều vàng vẫn bán được trên 200 ngàn sản phẩm mỗi năm cho mỗi thị trường như: Mỹ, Úc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc...

Những năm thập niên 80 trở đi, cây điều được xem là cây trồng xóa nghèo, nhưng nhiều năm trở lại đây cây điều được "khoác lên mình" nhiệm vụ mới là cây trồng và ngành kinh tế chủ lực phát triển kinh tế của tỉnh.

Làm được điều này sẽ tạo ra rất nhiều giá trị lợi ích, trong đó, lợi ích trước mắt tỉnh có ngành kinh tế chủ lực ổn định, tạo ra và giữ được thương hiệu điều của địa phương; lợi ích thứ 2 về mặt sản xuất sẽ bình ổn nguyên liệu, đây là yếu tố rất quan trọng, vì đối với các mặt hàng kinh doanh thì việc bình ổn về nguyên liệu là yếu tố tiên quyết để thành công.

Để đi đến các thị trường, ngoài đảm bảo yếu tố sản xuất, chất lượng sản phẩm phải đạt được các tiêu chí của từng thị trường. Và Công ty TNHH Hạt điều vàng có chiến lược tìm hiểu về văn hóa của từng thị trường như người Nhật thiên về vị tự nhiên, người Mỹ thiên về lượng calo trong sản phẩm, Trung Quốc thích các loại sản phẩm có gia vị... Để có được điều này thì việc nghiên cứu thị hiếu văn hóa ẩm thực của từng thị trường được công ty rất đầu tư trước khi đưa sản phẩm vào một thị trường nào đó. Điều này giúp công ty đứng vững trên thị trường và cho ra nhiều sản phẩm chuyên sâu.

Thành công của Công ty TNHH Vinahe ở Phước Long, Công ty TNHH Hạt điều vàng ở huyện Phú Riềng và Hợp tác xã TM-DV Nông nghiệp Như Hoàng ở huyện Bù Đăng được ví như những bông hoa, trái ngọt trên lối đi mới.