Bài học từ vựa chè

Hải Hà là vùng sản xuất chè tập trung lớn nhất của tỉnh với hơn 980ha, tạo sinh kế ổn định cho hàng ngàn hộ dân và lao động trên địa bàn. Giai đoạn 2013-2016, vùng chè Hải Hà bước vào khủng hoảng lớn, diện tích sụt giảm, sản phẩm không tiêu thụ được. Nhưng đến nay, sản phẩm chè Hải Hà đã tìm lại được "chỗ đứng" trong lòng người tiêu dùng.

Vùng chè Hải Hà được hồi sinh chính nhờ việc thay đổi nhận thức của người dân về nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ. Trong ảnh: Người dân xã Quảng Long, huyện Hải Hà thu hoạch chè.

Có thể nói, đỉnh điểm của đợt khủng hoảng là cuối năm 2014, khi bạn hàng lớn nhất của vùng chè này - Đài Loan, trả về hơn 100 tấn chè khô do dư lượng thuốc bảo vệ thực vật quá ngưỡng cho phép. Uy tín của vùng chè cũng theo đó bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Theo một lão làng trong nghề thu mua, chế biến chè của Hải Hà thừa nhận, trước kia người dân chỉ chú trọng số lượng mà chưa chú trọng chất lượng, thậm chí là trộn hóa chất, phụ gia vào sản phẩm để chè bóng, đẹp.

Khi bạn hàng lớn nhất quay lưng, đã có thời gian các doanh nghiệp ngừng thu mua, người dân ngừng thu hoạch, sản xuất, tiêu thụ ngưng trệ. Vùng chè sụt giảm diện tích nhanh chóng, từ 980ha xuống còn hơn 718ha, sản phẩm chè tồn kho nhiều. Chính khoảng thời gian khủng hoảng đó đã trở thành bài học xương máu, gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh chính quyền, doanh nghiệp, người dân Hải Hà thay đổi nhận thức. Đó là, muốn tồn tại và phát triển, tạo thu nhập, việc làm từ cây chè truyền thống của địa phương không còn cách nào khác phải thay đổi tư duy sản xuất, lấy chất lượng làm đầu, đa dạng sản phẩm, thị trường. Trong 2 năm (2016-2017), Hải Hà đã tập trung triển khai Đề án tổng thể phát triển vùng chè tập trung chất lượng cao. Huyện cũng đã giải ngân 4,5 tỷ đồng để vận động người dân cải tạo giống chè; sản xuất thâm canh, áp dụng cơ giới, quy trình thực hành nông nghiệp tốt trong các khâu sản xuất, chăm sóc, thu hái chè.

Ông Trần Sĩ Dũng (bên trái), chủ cơ sở sản xuất chè Dũng Nga, xã Quảng Long, huyện Hải Hà, giới thiệu về sản phẩm chè của địa phương.

Đến nay, vùng chè có 35ha được cấp giấy chứng nhận VietGAP và hàng trăm ha sản xuất theo hướng VietGAP. Chỉ riêng năm 2017, toàn huyện cung ứng ra thị trường gần 900 tấn chè khô; trong đó, 30% nội tiêu còn phần lớn được xuất sang thị trường Nga, Trung Đông, Thổ Nhĩ Kỳ... Sản phẩm chè của Hải Hà cũng đã được chương trình OCOP của tỉnh nâng hạng từ 3 sao lên 4 sao, trở thành sản phẩm chủ lực của tỉnh. Hiện toàn huyện có 3 hợp tác xã và 16 tổ hợp tác sản xuất chè với trên 200 hộ tham gia. Ông Trần Sĩ Dũng, chủ cơ sở sản xuất chè Dũng Nga, cho biết: “Thời kỳ khủng hoảng năm 2013-2016 là bài học xương máu cho vùng chè Hải Hà. Người trồng, kinh doanh chè đã dần chuyển đổi về tư duy sản xuất, chú trọng chất lượng thay vì số lượng như trước kia, tuân thủ quy trình, liên kết trong các hộ sản xuất, ràng buộc nhau về chất lượng sản phẩm. Đến nay, chất lượng cây chè được cải thiện rõ rệt, được bạn hàng đánh giá cao. Chúng tôi cũng tích cực học hỏi cách làm từ các vùng chè nổi tiếng trên toàn quốc để hướng tới xây dựng sản phẩm chất lượng cao, an toàn”.

Trần Thanh