Bài 3: Để có những "ngư trường xanh"

6 tháng không phải là quãng thời gian dài, thế nhưng, với những kết quả bước đầu mà Chỉ thị số 18-CT/TU đã đạt được, hoàn toàn có thể khẳng định, đây là chỉ thị đúng và trúng những trọng tâm mà Quảng Ninh đã và đang đặt ra trong mục tiêu bảo vệ, phát triển nguồn lợi thủy sản, gìn giữ hệ sinh thái biển, để có những ngư trường xanh hôm nay, xanh mai sau… Chỉ thị này còn một lần nữa khẳng định quyết tâm “xanh hóa” của Quảng Ninh trên nhiều lĩnh vực, để Quảng Ninh gần hơn với mục tiêu “là nơi đáng đến và đáng sống”.

[links()]

Cả hệ thống chính trị vào cuộc

Quảng Ninh sau khi Chỉ thị số 18-CT/TU ra đời, có thể thấy một không khí rất khẩn trương, quyết liệt trong vấn đề bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Không còn đơn thuần là 1 địa phương, 1 ngành chức năng thực hiện riêng lẻ, mà cả hệ thống chính trị đã cùng vào cuộc. Cách thức triển khai cũng đồng bộ, kết hợp hiệu quả giữa việc tăng cường tuyên truyền thông tin đến người dân và các biện pháp rà soát, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Lực lượng Chi cục Thủy sản kiểm tra đột xuất về tình hình khai thác thủy sản trên biển.

Thống kê của UBND tỉnh, trong 6 tháng qua, các sở, ngành và UBND các huyện, thị xã, thành phố của tỉnh đã trực tiếp tuyên truyền các nội dung về bảo vệ nguồn lợi thủy sản cho 43.724 lượt ngư dân và học sinh; in ấn, cấp phát 2.200 bộ tài liệu; 54.500 tờ rơi, hơn 1.000 áp phích về các quy định bảo vệ nguồn lợi thủy sản; tổ chức 12 lớp tập huấn cho 1.098 lượt người; phối hợp với các đơn vị báo chí đăng trên 75 tin, bài, phóng sự chuyên đề phản ánh các hoạt động kiểm tra, xử lý vi phạm trong khai thác thủy sản; tổ chức cho 11 nghiệp đoàn, tổ đội khai thác thủy sản và 2.326 chủ tàu, 40 hộ kinh doanh ngư cụ ký cam kết không kinh doanh buôn bán ngư cụ cấm, không khai thác thủy sản bằng nghề cấm; tổ chức 5 hội nghị đối thoại và định hướng chuyển đổi nghề cho 534 ngư dân làm nghề lồng bát quái... Những con số này còn cao hơn trong cả giai đoạn 2014 - 2016 của tỉnh.

Nếu như thời gian trước đây, các đơn vị, địa phương có lúc, có nơi, do nhiều nguyên nhân còn lơ là việc xử lý các hành vi vi phạm trong khai thác thủy sản, đặc biệt là trong vấn đề xử lý ngư dân hoạt động nghề cấm, thì nay đã quyết liệt ra quân xử lý tình trạng này. Những khó khăn, vướng mắc trong công tác được báo cáo kịp thời để có giải pháp chấn chỉnh. Qua đó, nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm tra, xử lý.

Cụ thể, trong 6 tháng qua, toàn tỉnh đã xử lý gần 1.000 trường hợp vi phạm, tịch thu 251 bộ kích điện, 23 súng bắn điện và gậy phóng điện, 3.602m dây điện, 26 bộ bình ắc quy, 2.278 lồng bát quái, 135 bộ đồ lặn, 2.565m dây hơi, cao gấp 2,5 lần cùng kỳ năm 2017. Trong đó 40% trường hợp vi phạm sử dụng kích điện, 40% sử dụng lồng bát quái, còn lại là nghề lặn, ván chã, cào…; thu phạt nộp ngân sách nhà nước trên 3 tỷ đồng.

Qua công tác tuần tra, kiểm tra, phát hiện vi phạm, các lực lượng chức năng kết hợp tuyên truyền các quy định của nhà nước trong lĩnh vực khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản, vận động ngư dân chủ động cải thiện ngư cụ hoặc chuyển đổi nghề phù hợp quy định pháp luật.

TX Quảng Yên ra quân thả giống tái tạo nguồn lợi thủy sản tại Bến Giang.

Để tăng cường hiệu quả của hoạt động kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực khai thác thủy sản, ngày 11/8/2017, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 04/2017/QĐ-UBND về quy chế tiếp nhận, xử lý thông tin đường dây nóng bảo vệ nguồn lợi thủy sản tỉnh. Đáng chú ý, thông qua nguồn thông tin này, tỉnh đã tiếp nhận 102 tin báo, là cơ sở để kịp thời xử lý 12 trường hợp hoạt động nghề cấm; thả trở lại môi trường tự nhiên một số động vật biển quý hiếm…

Đối với hoạt động thả giống tái tạo nguồn lợi thủy sản, trong dịp kỷ niệm 59 năm Ngày truyền thống ngành Thủy sản vừa qua, lần đầu tiên 100% huyện, thị xã, thành phố toàn tỉnh, bao gồm cả các địa phương không có biển đều tiến hành hoạt động thả giống thủy sản. Vùng nước tự nhiên để thả giống không chỉ đơn thuần là sông, biển như trước kia mà cả khe suối, hồ đập trữ nước. Điều này cho thấy nhận thức của lãnh đạo các địa phương, từ cấp ủy đến chính quyền, đoàn thể và người dân về trách nhiệm cân bằng hệ sinh thái, khai thác thủy sản có chọn lọc, bảo vệ và tái tạo nguồn lợi thủy sản đã nâng lên, dần đẩy lùi tư tưởng “điền tư ngư công” có từ bao đời nay. Đây mới là nền tảng, cơ sở để bảo vệ và làm giàu nguồn lợi thủy sản. 

Để chính sách đi vào cuộc sống…

Với sự vào cuộc tích cực trên, bước đầu đã tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản của các cấp quản lý. Không chỉ vậy, Chỉ thị số 18-CT/TU còn tạo ra sức lan tỏa mạnh mẽ, được người dân trong tỉnh đồng tình, ủng hộ. Đáng chú ý nhất là đối với ngư dân - những đối tượng ảnh hưởng trực tiếp, từ chỗ kịch liệt phản đối do chưa hiểu rõ chủ trương, chính sách, đến nay, họ đã dần chuyển đổi nhận thức, đồng thuận với chủ trương của tỉnh. Họ cũng chính là đối tượng chủ thể sẽ góp công sức tạo nên những ngư trường xanh, những vùng biển đầy tôm, cá cho mai sau…  

Theo ông Đinh Công Hiển, Trưởng Phòng Thanh tra pháp chế, Chi cục Thủy sản tỉnh: Thời gian gần đây, mặc dù đơn vị đã tăng cường các đợt kiểm tra dài ngày, đột xuất trên biển để xử lý vi phạm về khai thác thủy sản, song số vụ vi phạm bị phát hiện đã giảm đi nhiều so với trước. Riêng các trường hợp sử dụng xiếc điện, nếu như trước đó xảy ra rất phổ biển, thì nay đã được hạn chế đáng kể, trong đó vùng lõi vịnh Hạ Long hầu như không còn.

Người dân huyện Hải Hà thả cá giống hưởng ứng phong trào tái tạo nguồn lợi thủy sản của tỉnh. Ảnh: Thành Thắng (Trung tâm TT&VH Hải Hà)

Theo báo cáo của các địa phương có hoạt động lớn khai thác thủy, hải sản trên biển như: Quảng Yên, Móng Cái, Hải Hà, Đầm Hà, Hạ Long, Cẩm Phả, Tiên Yên, 100% chủ tàu được khảo sát đều biết đến các quy định của pháp luật trong khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, đặc biệt là chủ trương cấm tuyệt đối sử dụng lồng bát quái để khai thác thủy sản từ 1/4/2018. Đặc biệt, tình trạng sử dụng các ngư cụ cấm, ngư cụ khai thác mang tính tận diệt nguồn lợi thủy sản đã từng bước được kiểm soát, không còn phổ biến tràn lan như trước.   

Riêng tại TX Quảng Yên và huyện Hải Hà - 2 địa bàn tập trung nhiều ngư dân trước đây có hành vi sử dụng nghề cấm trong khai thác thủy, hải sản lớn nhất tỉnh, đã có trên 500 ngư dân chủ động cam kết chuyển đổi nghề cũng như đăng ký nghề chuyển đổi.

Bên cạnh đó, trong nhân dân ngày càng xuất hiện hành động, việc làm tích cực nhằm giải cứu, thả về tự nhiên các loài thủy sinh vật quý hiếm. Đơn cử như việc thả các cá thể rùa biển về thiên nhiên; hay hoạt động thả trên 10.000 con giống thủy sản  xuống Vịnh Hạ Long của trên 1.500 ngư dân, tăng ni, phật tử nhân kỷ niệm 59 năm ngày Truyền thống ngành Thủy sản (1/4), nhằm góp phần tái sinh nguồn lợi thủy sản.

Tuy nhiên, những kết quả trên chỉ được tỉnh đánh giá là những kết quả bước đầu. Đồng chí Nguyễn Văn Đọc, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, khẳng định: Chỉ thị số 18-CT/TU đặt lộ trình đến hết năm 2020, và từ nay đến hết lộ trình, tỉnh sẽ còn rất nhiều việc để làm, tiếp tục cần sự vào cuộc tổng lực của cả hệ thống chính trị. Trong đó, công tác tuyên truyền cần phải được quan tâm, triển khai mạnh mẽ hơn nữa, không theo phong trào mà phải thực chất, phù hợp với hoàn cảnh từng địa phương, từng khu vực. Cách tuyên truyền cũng cần được đổi mới hơn, sử dụng những hình thức hiệu quả hơn để không chỉ ngư dân của tỉnh mà cả ngư dân đang hoạt động trên vùng biển của tỉnh đều tiếp cận được.

Về sản xuất giống thủy sản, thời gian tới, tỉnh sẽ tập trung nâng cao hiệu quả sản xuất phục vụ nhu cầu người dân, đặc biệt là giống tôm, nhuyễn thể, cá. Trong đó, Đầm Hà - địa phương có các dự án sản xuất giống thủy sản quy mô lớn là trọng tâm. Song song với việc tăng cường kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm trong hoạt động khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản, tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị, địa phương khẩn trương xây dựng, triển khai các giải pháp nhằm chuyển đổi nghề nghiệp, ngư cụ cho ngư dân. Qua đó, đảm bảo cuộc sống cho bà con, kể cả khi họ tiếp tục khai thác thủy sản hay chuyển sang ngành nghề khác.  

Hồng Nhung - Việt Hoa