'Bí mật chuyến tàu xanh' - tội ác trên tàu lửa

Nhắc đến Agatha Christie, nhiều độc giả nhớ đến loạt tiểu thuyết về thám tử người Bỉ Hercule Poirot, nổi bật nhất là Án mạng trên chuyến tàu tốc hành Phương Đông được chuyển thể thành phim nhiều lần. Tuy nhiên, đó không phải lần duy nhất tác giả xây dựng một vụ án trên tàu hỏa. Bí mật chuyến tàu xanh (The Mystery Of The Blue Train) cũng là một trong những tác phẩm nổi tiếng của bà có bối cảnh trên tàu, là quyển thứ sáu Hercule Poirot giữ vai trò trọng tâm.

Tác phẩm xuất bản lần đầu vào năm 1928, phát hành ở Việt Nam năm nay. Câu chuyện xoay quanh vụ sát hại liên quan viên hồng ngọc trên Chuyến Tàu Xanh. Nạn nhân là Ruth Kettering - một phụ nữ giàu có nhưng cuộc đời đầy rắc rối tình cảm và rạn nứt gia đình. Trước khi lên tàu từ Paris đến bờ biển phía Nam nước Pháp, cô nhận viên ngọc từ cha - tỷ phú Rufus Van Aldin - và trở thành đối tượng bị những kẻ dòm ngó tài sản để mắt. Khi đến Nice, nhân viên tàu phát hiện Kettering bị giết trong toa của mình, còn đá quý biến mất một cách bí ẩn. Quyết làm sáng tỏ cái chết của con gái, ông Van Aldin tìm đến Hercule Poirot vì tin chỉ có tài năng của thám tử này mới có thể giải quyết vụ án.

Dù cùng lấy bối cảnh chuyến tàu đinh mệnh, tiểu thuyết này mang đến trải nghiệm khác biệt cho độc giả so với Án mạng trên chuyến tàu tốc hành Phương Đông. Cốt truyện là sự kết hợp giữa phong cách trinh thám cổ điển, truy tìm bí ẩn đan xen các yếu tố tội phạm. Nội dung được mở rộng theo nhiều hướng và có thêm một chút yếu tố hành động và trộm cắp.

Một điểm nổi bật của Bí mật chuyến tàu xanh là khả năng giữ chân người đọc nhờ vào chuỗi manh mối. Agatha Christie nổi tiếng với cách xây dựng nhân vật phức tạp. Trong tác phẩm, bà mô tả Ruth Kettering thuộc dạng người "có quá nhiều lý do để bị sát hại" cả về tính cách lẫn xuất thân. Cô vừa có tâm lý bất ổn, rắc rối đời tư vừa mang theo tài sản quý giá. Do đó, số nghi phạm của vụ án không hề ít.

Từ những trang đầu, tác giả gợi mở hàng loạt chi tiết tạo cảm giác mọi nhân vật đều có lý do trở thành hung thủ. Không ai hoàn toàn vô tội trong thế giới của Christie, tất cả đều mang một chút bí ẩn khiến người đọc luôn suy nghĩ. Mỗi khi mọi chuyện có vẻ như đi vào quỹ đạo, tác giả lại đưa ra tình tiết mới kích thích bạn đọc, khiến họ đặt mình vào vị trí của Hercule Poirot để suy nghĩ. Cách gợi ý của Christie cũng được xem là khá "công bằng" với độc giả vì những dữ kiện quan trọng được bà giới thiệu từ đầu.

Một lần nữa, Agatha Christie cho thấy bút pháp tinh tế khi mô tả tâm lý con người. Với thám tử Poirot, điều ông tìm kiếm là động cơ gây án, không phải bề mặt sự việc. Ngoài điều tra các manh mối hữu hình, Poirot cố lật mở bí mật sâu kín của các nhân vật khác, từ người thân cận với nạn nhân đến những hành khách xa lạ.

Mỗi hành động, lời nói của các nhân vật đều tạo cảm giác họ có điều gì đó muốn giấu kín. Chính sự nghi ngờ tạo nên bầu không khí hồi hộp bao trùm câu chuyện. Ngược lại, Poirot thường tung ra nhiều mồi nhử về tâm lý, có những hành động tưởng chừng ngờ nghệch nhưng thực chất là bẫy cho kẻ khác.

Theo Agatha Christie Limited, Bí mật chuyến tàu xanh là một trong những tác phẩm thử thách nhất với tác giả. Trước đó, việc mẹ bà qua đời và chồng ngoại tình đã ảnh hưởng lớn đến Christie. Khi ấy, nhà văn phải sáng tác trong trạng thái u uất, túng thiếu. Trong tự truyện, Christie nói bà luôn ghét tiểu thuyết này bởi áp lực khi viết nó. Sự thiếu chung thủy trong hôn nhân và nỗi đau mất người thân cũng là hai chủ đề xuất hiện nhiều trong câu chuyện.

Agatha Christie (1890-1976) có hơn 80 tác phẩm trong sự nghiệp. Bà viết tiểu thuyết trinh thám đầu tiên - The Mysterious Affair at Styles, từ lời thách thức của chị gái. Nhân vật chính là thám tử Hercule Poirot, sau này xuất hiện trong 30 tiểu thuyết và 50 truyện ngắn của Christie. Bản thảo ban đầu bị sáu nhà xuất bản từ chối, mất 5 năm để ra mắt độc giả - năm 1920. Sau đó, bà thành công với loạt tác phẩm.

Theo Sách kỷ lục Guinness thế giới, Christie là nhà văn có tác phẩm trinh thám bán chạy nhất mọi thời, đứng thứ hai nếu tính các thể loại khác, sau William Shakespeare. Ước tính tác phẩm của bà có khoảng hai tỷ bản in bằng tiếng Anh, một tỷ ấn bản dịch sang 103 ngôn ngữ khác. Năm 2008, UNESCO công nhận Christie là tác giả được dịch nhiều nhất thế giới.