Bộ GD-ĐT: Cấp độ khó, dễ của đề thi được sinh ra ngẫu nhiên, không theo ma trận

Bộ GD-ĐT cho hay ma trận đề thi không có trước như các năm mà được sinh ra một cách ngẫu nhiên trong các chủ đề học. Các cấp độ tư duy nhận biết, hiểu, vận dụng hoàn toàn sinh ra một cách ngẫu nhiên.

Tại buổi họp báo chiều nay, 27/6, Giáo sư Nguyễn Ngọc Hà, Trưởng ban Đề thi Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025 cho hay năm nay là năm đầu tiên Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng đề thi mà không dựa trên ngân hàng đề. Đề thi được xây dựng dựa trên phương pháp chuyên gia là chính và trên việc tham khảo các đề đã được công bố, đã được thử nghiệm về độ khó, mức độ đáp ứng việc dạy và học.

Ma trận đề thi không có trước như các năm, mà được sinh ra một cách hết sức ngẫu nhiên, có thể gộp chủ đề này, có thể gộp chủ đề khác, các cấp độ tư duy nhận biết, hiểu, vận dụng hoàn toàn sinh ra một cách ngẫu nhiên.

Vì sao đề thi khó?

Đề thi tốt nghiệp năm nay được thí sinh đánh giá có nhiều điểm mới trong cách hỏi với nhiều câu hỏi hay và thú vị, nhưng trong đó có nhiều câu hỏi khó, đặc biệt là đề thi môn Toán và môn Tiếng Anh.

Đây cũng là vấn đề trọng tâm được nhiều phóng viên quan tâm đặt câu hỏi tại buổi họp báo.

Thông tin về vấn đề này, Giáo sư Nguyễn Ngọc Hà cho hay công tác đề thi năm nay có nhiều điểm mới sau nhiều năm. Năm nay là kỳ thi đầu tiên thực hiện đánh giá năng lực và đây là yếu tố quan trọng hàng đầu trong công tác đề thi.

Bên cạnh đó, cấu trúc và định dạng đề thay đổi hoàn toàn so với năm trước, đặc biệt là nhóm môn Ngoại ngữ. Việc thay đổi cấu trúc định dạng cũng tương đồng với các yêu cầu mới về đánh giá năng lực.

Theo ông Hà, với học sinh, nếu có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trong học và ôn tập thì các em sẽ cảm nhận có ảnh hưởng nhưng ông cũng cho rằng ảnh hưởng liên quan đến độ khó là vấn đề khác.

“Vấn đề liên quan đến độ khó, có hai điểm. Thứ nhất, đề có một số tính chất mới và tính chất mới này có thể là bỡ ngỡ với học sinh. Thứ hai là đi vào nội dung, về độ khó của đề là một điểm được ban chỉ đạo trao đổi, quán triệt trước khi công tác làm đề diễn ra. Quan điểm chỉ đạo năm nay là năm đầu, mới, nên việc thay đổi trạng thái không đột ngột, trong đó có cả độ khó của đề,” ông Hà nói.

Trưởng Ban Đề thi cho hay để thực nghiệm điều này, năm 2024, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành cấu trúc định dạng đề, công bố đề tham khảo sớm so với mọi năm, nhằm giúp học sinh quen thuộc với cấu trúc định dạng và giáo viên có định hướng ôn tập cho học sinh.

Trước khi hội đồng làm đề làm việc, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thực hiện thử nghiệm đề thi diện rộng rất lớn trên cả ba miền để đánh giá khả năng đáp ứng của các em, nhằm điều chỉnh thích hợp về độ khó trong công tác quản lý thi.

Từ hai điểm này, khi hội đồng làm đề thi, tất cả các số liệu về phổ điểm cũng đã được trao đổi kỹ lưỡng ở các tổ làm đề.

“Như vậy, nói về độ khó và đổi mới định dạng, có hai điểm, điểm thứ nhất là yêu cầu phải bám sát đề tham khảo đã công bố, thứ hai là độ khó phải thực hiện dựa trên kết quả thử nghiệm thực tế ở cả 3 vùng miền trên cả nước. Trước việc vẫn có thông tin độ khó môn Toán, Tiếng Anh hay khác so với đề tham khảo, chúng tôi ghi nhận và sẽ có xem xét cụ thể. Sau công tác chấm thi hoàn thiện sẽ rõ hơn,” ông Hà nói.

Xây dựng đề không dựa trên ngân hàng câu hỏi

Cũng theo Giáo sư Nguyễn Ngọc Hà, năm nay là năm đầu tiên Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng đề thi mà không dựa trên ngân hàng đề thi (xây dựng theo các quy trình khép kín, thử nghiệm, thậm chí chuẩn hoá).

Theo ông Hà, quy trình xây dựng đề thi dựa trên ngân hàng câu hỏi đã được thực hiện trong các năm vừa qua cho chương trình 2006. Nhưng với chương trình 2018, thay vì sử dụng ngân hàng đề thi, Bộ Giáo dục và Đào tạo sử dụng thư viện đề thi, nhưng thư viện đề cũng chỉ có tính chất tham khảo.

Năm nay, đề thi được xây dựng dựa trên phương pháp chuyên gia là chính và trên việc tham khảo cơ bản các đề đã được công bố, đã được thử nghiệm về độ khó, mức độ đáp ứng việc dạy và học.

Đặc biệt, đề năm nay có sự khác biệt rất lớn với các công tác ra đề các năm trước là ma trận đề thi được sinh ngẫu nhiên ngay trong quá trình làm đề, không ai biết trước ma trận.

Thông tin cụ thể hơn, ông Hà cho hay trong các năm trước, đề thi được xây dựng trên ma trận có trước, ví dụ sẽ có một, hai câu ở phần nội dung nào, nhưng năm nay không có ma trận này.

“Trong quá trình làm đề, phần mềm sẽ sinh ra ma trận đề một cách hết sức ngẫu nhiên, có thể gộp chủ đề này, có thể gộp chủ đề khác, cấp độ tư duy nhận biết, hiểu, vận dụng hoàn toàn là sinh ra một cách ngẫu nhiên,” Giáo sư Nguyễn Ngọc Hà nói.

Ông Hà cho rằng cách ra đề này đảm bảo tính khách quan trong quá trình xây dựng câu hỏi đề thi, do không thể đoán biết từ trước các nội dung nào sẽ có trong đề. Thứ hai, đây là cách thức để học sinh phải học thật, thi thật, không học mang tính chất ứng phó, đoán trước các khu vực nội dung quan trọng và tập trung học./.