Bộ Y tế lý giải về việc thiếu nhiều loại vaccine trên quy mô toàn quốc

Phó giáo sư Dương Thị Hồng cho hay hiện nay ghi nhận tình trạng thiếu vaccine trên quy mô toàn quốc vì nhiều nguyên nhân khác nhau.

Phát biểu tại buổi Gặp mặt báo chí cung cấp thông tin do Bộ Y tế tổ chức chiều 15/12, Phó giáo sư Dương Thị Hồng - Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cho biết khi nhận được vaccine 5 trong 1 trong thời gian tới, Viện sẽ yêu cầu các cơ sở y tế, điểm tiêm trong hệ thống Tiêm chủng Mở rộng nỗ lực tiêm chủng để bù lại thiếu hụt thời gian qua...

Bà Hồng cũng cho hay hiện ghi nhận tình trạng thiếu vaccine trên quy mô toàn quốc. Để sớm bảo vệ trẻ, phòng bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, Bộ Y tế đã nỗ lực để vận động các nguồn tài trợ vaccine, đặc biệt là vaccine 5 trong 1.

Phân bổ căn cứ theo nhu cầu

Phó giáo sư Hồng cho biết đến tháng 8, Bộ Y tế mới được cấp kinh phí để mua vaccine trong Chương trình Tiêm chủng Mở rộng. Thực tiễn, Bộ Y tế đã có kế hoạch cung ứng vaccine từ năm 2022 nên số vaccine được gối đầu sang năm 2023. Hiện nay, tại nhiều nơi đang thiếu vaccine 5 trong 1 từ tháng 2 và thiếu vaccine DPT tiêm nhắc lại phòng bạch hầu-ho gà-uốn ván (thời điểm 18-24 tháng). Hầu hết vaccine còn lại được cung ứng đến tháng 10.

“Dù thời gian qua có hiện tượng thiếu vaccine nhưng số tiêm chủng đầy đủ trên quy mô toàn quốc vẫn đạt 66%, với tỷ lệ tiêm vaccine 5 trong 1 đạt 52%. Dù số lượng vaccine cung ứng còn hạn chế, tỷ lệ bà mẹ tiêm chủng dịch vụ với vaccine có thành phần tương tự vaccine 5 trong 1 trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng cao nên độ bao phủ vẫn đạt,” Phó giáo sư Dương Thị Hồng nhấn mạnh.

Sáng 14/12, Bộ Y tế đã tổ chức tiếp nhận, thông báo kế hoạch tổ chức tiêm chủng 490.600 liều vaccine DPT-VGB-Hib (SII) do Chính phủ Australia viện trợ.

Tối 15/12, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương sẽ nhận số vaccine này tại Sân bay Nội Bài và thực hiện kế hoạch phân bổ cho 63 tỉnh, thành phố tổ chức tiêm chủng vaccine 5 trong 1 từ tháng 12/2023, dự kiến số vaccine này đủ sử dụng từ 1-2 tháng tới.

Phó giáo sư Dương Thị Hồng cho hay về nguyên tắc phân bổ căn cứ nhu cầu theo đề xuất và thực tiễn triển khai của 63 tỉnh/thành phố, Bộ Y tế đã xây dựng kế hoạch phân bổ vắc xin theo nhu cầu và hướng dẫn các địa phương triển khai theo thứ tự ưu tiên.

Thứ nhất, ưu tiên vaccine được phân bổ để tiêm chủng trẻ chưa được tiêm mũi 1 vaccine 5 trong 1. Ưu tiên trước cho trẻ có nhóm tuổi nhỏ nhất từ 2 tháng tuổi trước rồi mới đến những trẻ có tháng tuổi lớn hơn bao gồm cả những trẻ trên 12 tháng tuổi.

Thứ hai, là tiêm trả mũi 2, mũi 3 cho những trẻ chưa được tiêm đủ 3 mũi vaccine 5 trong 1 bao gồm cả trẻ trên 12 tháng tuổi.

Với số lượng vaccine được chính phủ Australia hỗ trợ, các địa phương sẽ triển khai theo thứ tự ưu tiên nêu trên và Chương trình Tiêm chủng mở rộng sẽ cấp vaccine phù hợp với số đối tượng trẻ tại các tỉnh/thành phố. Vaccine sẽ được cung ứng tới 63 tỉnh/thành phố đặc biệt cho các tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa.

Nhiều nguyên nhân dẫn tới thiếu hụt vaccine

Về nguyên nhân thiếu hụt vaccine, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương lý giải trong giai đoạn năm 2016-2022, Chương trình tiêm mở rộng được bố trí kinh phí mua vaccine từ nguồn Chương trình mục tiêu Y tế-Dân số giai đoạn 2016-2020 theo Quyết định số 1125/QĐ-TTg ngày 31/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, ngoài nguồn mua vaccine theo hình thức hoạt động của Dự án, vaccine được hỗ trợ từ Tổ chức GAVI và các tổ chức nước ngoài khác viện trợ.

Trong những năm gần đây, sự hỗ trợ nguồn lực từ GAVI và các tổ chức quốc tế có sự chuyển dịch cách thức hỗ trợ do Việt Nam nằm ngoài danh sách các nước có thu nhập thấp, kinh tế kém phát triển, một số loại vaccine viện trợ cần phải đối ứng sau khi tiếp nhận.

Năm 2023, thực hiện Luật Ngân sách, các địa phương phải thực hiện các thủ tục mua sắm vaccine từ ngân sách của địa phương, tuy nhiên gặp khó khăn trong việc bố trí, phê duyệt kinh phí, vướng mắc thủ tục đấu thầu, phê duyệt giá cũng như kinh nghiệm triển khai... Trước yêu cầu thực tiễn, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị quyết số 98/NQ-CP ngày 10/7/2023, Quyết định số 931/QĐ-TTg ngày 05/8/2023 giao kinh phí để Bộ Y tế thực hiện mua tập trung các loại vaccine, trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định số 104/2016/NĐ-CP ngày 01 tháng 7 năm 2016, hiện tại Nghị định sẽ sửa đổi theo hướng bố trí kinh phí của Trung ương để mua vắc xin.

Song song với các giải pháp về pháp lý (trình Chính phủ Nghị định sửa đổi Nghị định 104/2016/NĐ-CP), thực hiện nghiêm quy định của Pháp luật về mua sắm, đầu thầu vaccine, Bộ Y tế đã quyết liệt chỉ đạo các đơn vị, địa phương, phối hợp Bộ, ban ngành liên quan, đẩy mạnh hợp tác, đề xuất hỗ trợ, viện trợ với các Tổ chức Quốc tế trong và ngoài nước để cung ứng vaccine trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng.

Ngày 15/12/2023, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đã thực hiện tiếp nhận, bàn giao 490.600 liều vaccine 5 trong 1 do Chính phủ Australia viện trợ, Bộ Y tế đã chỉ đạo các đơn vị liên quan thực hiện các thủ tục tiếp nhận, kiểm định vaccine, phân bổ cho 63 tỉnh/thành phố tổ chức tiêm chủng.

Đối với vaccine có khả năng sản xuất trong nước (10 loại vaccine), Bộ Y tế đã rà soát các quy định của pháp luật và thực hiện mua theo hình thức đặt hàng (quy trình gồm 9 bước). Bộ Y tế đã thẩm định, gửi Bộ Tài chính xem xét, phê duyệt phương án giá tối đa, trên cơ sở đó Bộ Y tế sẽ phê duyệt phương án giá cụ thể. Bộ Y tế đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để giải quyết, dự kiến hoàn thành trong tháng 12/2023.

Chương trình Tiêm chủng mở rộng do Nhà nước chi trả toàn bộ được triển khai trên toàn quốc từ năm 1985 nhằm cung cấp dịch vụ tiêm chủng miễn phí cho trẻ em dưới 1 tuổi. Số loại vaccine tăng dần theo thời gian, từ 6 vaccine thiết yếu năm 1985 tới nay đã có 10 loại bệnh truyền nhiễm phổ biến, nguy hiểm được sử dụng vaccine miễn phí cho trẻ em và phụ nữ có thai được triển khai trong Tiêm chủng Mở rộng trên toàn quốc bao gồm vaccine phòng bệnh lao, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, viêm phổi/viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib, bại liệt, sởi, rubella và viêm não Nhật Bản.

Ngoài hình thức tiêm chủng sử dụng vaccine là tiêm chủng bắt buộc (tiêm chủng mở rộng và tiêm chủng chống dịch) do ngân sách Nhà nước chi trả, người dân có thể tiếp cận với nhiều loại vaccine tiêm chủng dịch vụ do cá nhân, tổ chức tự chi trả./.