Các loại thuốc hạ sốt và cách dùng an toàn cho từng đối tượng

Khi cơ thể sốt cao cần phải hạ sốt, có thể dùng thuốc hoặc phương pháp tự nhiên để giảm sốt. Thuốc hạ sốt có thể khác nhau đối với trẻ em và người lớn…

Đối với hầu hết mọi người, nhiệt độ cơ thể bình thường là 37 độ C. Ở người lớn, được coi là sốt khi nhiệt độ từ 37,2 -37,5 độ C trở lên (tùy thuộc vào thời gian trong ngày, vì nhiệt độ cơ thể bình thường sẽ thấp hơn vào buổi sáng và cao hơn vào buổi chiều).

Ở trẻ em, đối với trẻ dưới 3 tuổi nếu đo nhiệt độ trực tràng từ 38 độ C trở lên, đo nhiệt độ ở miệng từ 37,5 độ C trở lên được coi là sốt ở trẻ em.

Các loại thuốc không kê đơn (OTC) giúp hạ sốt bao gồm acetaminophen và thuốc chống viêm không steroid (NSAID).

Các loại thuốc hạ sốt thông thường

Các thuốc hạ sốt thông thường được thể hiện dưới nhiều tên gọi khác nhau (tên hoạt chất hoặc tên thương hiệu), có thể dưới dạng đơn chất (1 hoạt chất) hoặc phối hợp (với nhiều hoạt chất khác).

Dưới đây là một số ví dụ về thuốc hạ sốt:

• Acetaminophen: Tylenol, actamin, panadol…
• Aspirin: Anacin aspirin regimen, bufferin, empirin, excedrin…
• Ibuprofen: Advil, midol, motrin, neoprofen, advil PM…
• Naproxen: Aleve, anaprex, naprosyn, aleve PM…

Acetaminophen có thể được dùng hạ sốt cho cả người lớn và trẻ em, mặc dù liều lượng sẽ khác nhau.

Các thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen, naproxen, aspirin… làm giảm viêm và sốt trong cơ thể. Cả acetaminophen và NSAID đều hoạt động bằng cách ngăn chặn cơ thể sản xuất prostaglandin, một chất giúp kiểm soát cơn đau và nhiệt độ cơ thể.

Tùy thuộc vào độ tuổi, tình trạng bệnh lý mắc phải, các thuốc khác đang dùng (và tác dụng phụ của những loại thuốc này)… mà chọn loại thuốc dùng và liều lượng phù hợp.

Một số tác dụng phụ liên quan đến NSAID là khó tiêu, chóng mặt, buồn ngủ và loét dạ dày (do sử dụng lâu dài hoặc quá mức). Tác dụng phụ liên quan đến acetaminophen bao gồm phản ứng dị ứng (điều này cũng có thể xảy ra với NSAID). Tuy nhiên, không phải ai sử dụng các loại thuốc này cũng sẽ gặp tác dụng phụ.

Thuốc hạ sốt có phải lúc nào cũng cần thiết ?

Thuốc hạ sốt không phải lúc nào cũng cần thiết khi bị sốt. Sốt là cách cơ thể chống lại bệnh tật. Sốt có thể giúp tiêu diệt vi khuẩn và virus và cũng có thể giúp cơ thể sản xuất các tế bào bạch cầu, chống lại nhiễm trùng.

Tuy nhiên, nên điều trị cơn sốt nếu cảm thấy khó chịu hoặc nếu sốt cao hơn 38,5 độ C.

Loại thuốc hạ sốt nào an toàn cho trẻ em?

Các loại thuốc hạ sốt an toàn cho trẻ em bao gồm acetaminophen và ibuprofen. Những thuốc này có thể giúp trẻ dễ chịu hơn khi bị đau đầu, đau nhức cơ thể hoặc sốt khiến trẻ khó chịu.

Lưu ý, cần tránh dùng aspirin nếu con bạn bị sốt. Ở trẻ em, aspirin có liên quan đến các tác dụng phụ như:

• Chảy máu đường ruột
• Hội chứng Reye, một căn bệnh nghiêm trọng, thường gây tử vong ảnh hưởng đến não và gan
• Đau bụng…

Liều lượng dùng theo cân nặng của trẻ (đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng). Về khoảng cách giữa các liều dùng, đối với acetaminophen cứ sau sau 4 – 6 giờ. Đối với ibuprofen cứ sau mỗi 6-8 giờ.

Acetaminophen có ở dạng lỏng, thuốc viên và thuốc đạn (đặt trong trực tràng). Dùng thuốc viên đạn trong trường hợp trẻ bị nôn ói và không thể nuốt thuốc bằng đường uống.

Tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng acetaminophen cho trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi, vì sốt ở trẻ dưới 12 tuần phải được bác sĩ điều trị.

Ibuprofen có sẵn ở dạng lỏng và dạng viên nhai. Dạng lỏng có loại dành cho trẻ sơ sinh và loại dành cho trẻ mới biết đi và trẻ em trên 11 tuổi. Dạng dành cho trẻ sơ sinh đậm đặc hơn. Không sử dụng ibuprofen cho trẻ dưới 6 tháng tuổi.

- Cần làm theo mọi hướng dẫn trên nhãn về liều lượng. Thông thường, liều lượng dựa trên cân nặng của trẻ. Kiểm tra cẩn thận nhãn và sử dụng thiết bị đo chính xác đối với thuốc dạng lỏng (chẳng hạn như ống tiêm hoặc dụng cụ đi kèm với thuốc). Không sử dụng dụng cụ trong nhà bếp để đong thuốc cho trẻ uống.

- Không dùng sản phẩm nhiều thành phần cho trẻ dưới 6 tuổi. Những sản phẩm này có thể kết hợp acetaminophen hoặc ibuprofen với thuốc thông mũi hoặc thuốc giảm ho và thường được dán nhãn là sản phẩm trị cảm lạnh hoặc cúm.

- Mặc dù một số nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho biết có thể thay thế giữa acetaminophen và ibuprofen, nhưng những người khác lại thận trọng vì nó có thể dẫn đến nhiều sai sót về thuốc và tác dụng phụ hơn. Do đó, cần tham khảo ý kiến bác sĩ về vấn đề này.

- Có thể mất từ 30 đến 60 phút để thuốc hạ sốt bắt đầu phát huy tác dụng.

Người lớn dùng thuốc hạ sốt nào?

Người lớn có thể sử dụng thuốc hạ sốt như acetaminophen, aspirin, ibuprofen hoặc naproxen để điều trị sốt. Các loại thuốc hạ sốt này có nhiều công thức khác nhau. Hãy kiểm tra nhãn thuốc để biết được liều lượng và tần suất sử dụng của thuốc hạ sốt, đảm bảo không vượt quá liều tối đa mỗi ngày. Liều lượng này có thể thay đổi tùy theo nhóm tuổi.

Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ về loại thuốc giảm sốt nào phù hợp nhất với bạn tùy theo độ tuổi, tình trạng sức khỏe và các loại thuốc, chất bổ sung hoặc thuốc thảo dược khác mà bạn đang dùng.

Nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú, việc sử dụng acetaminophen để hạ sốt là an toàn nhưng hãy trao đổi với bác sĩ trước khi sử dụng. Không dùng aspirin trong ba tháng cuối của thai kỳ trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

Bạn nên tránh dùng ibuprofen và naproxen khi mang thai trừ khi có chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên, có thể sử dụng ibuprofen hoặc naproxen nếu bạn đang cho con bú.

Không sử dụng acetaminophen quá 10 ngày trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

Mặc dù không phải ai cũng gặp phải tác dụng phụ của thuốc, nhưng nên cân nhắc trước nếu bạn dễ gặp phải một số tác dụng phụ hoặc phản ứng thuốc dưới đây:

Một số tác dụng phụ của acetaminophen là:

• Thiếu máu (số lượng hồng cầu khỏe mạnh thấp)
• Tổn thương thận
• Suy gan
• Phản ứng da…

Một số tác dụng phụ liên quan đến aspirin là:

• Ợ nóng
• Buồn nôn và nôn ói
• Đau bụng…

Một số tác dụng phụ liên quan đến ibuprofen và naproxen bao gồm:

• Tiêu chảy hoặc táo bón
• Chóng mặt
• Buồn ngủ
• Ợ nóng
• Chảy máu nhiều hơn sau chấn thương
• Đau bụng…

NSAID bao gồm aspirin, ibuprofen và naproxen có nguy cơ chảy máu dạ dày nghiêm trọng. Nguy cơ này cao hơn đối với người trên 60 tuổi, đang dùng thuốc làm loãng máu, có tiền sử loét dạ dày hoặc các vấn đề về chảy máu hoặc uống ba ly đồ uống có cồn trở lên mỗi ngày trong khi dùng sản phẩm.

Ngoại trừ aspirin, NSAID (bao gồm ibuprofen và naproxen) làm tăng nguy cơ đau tim, suy tim và đột quỵ.

Cách hạ sốt không dùng thuốc

Một số cách có thể hỗ trợ hạ sốt hiệu quả như:

• Mặc quần áo nhẹ, thoải mái.
• Ở trong một căn phòng mát mẻ.
• Tắm nước ấm (không dùng nước quá nóng hoặc quá lạnh vì điều đó có thể làm tăng nhiệt độ cơ thể).
• Bổ sung nước cho cơ thể (nước lọc, nước trái cây pha loãng hoặc dung dịch điện giải)…
• Uống nhiều nước hơn để ngăn ngừa tình trạng mất nước.

Làm thế nào khi cơn sốt không hạ sau khi dùng thuốc hạ sốt?

Nếu dùng thuốc hạ sốt mà cơn sốt không hạ hoặc hạ ít, nên đi khám.

Ngoài ra, cần đi khám hoặc liên hệ với bác sĩ:

- Đối với trẻ sơ sinh từ 3 tháng tuổi trở xuống: Nhiệt độ trực tràng từ 38 độ C trở lên (việc liên hệ với bác sĩ khi trẻ sơ sinh bị sốt luôn là điều tốt).

- Trẻ 2 tuổi trở xuống: Sốt kéo dài hơn 24 giờ.

- Trên 2 tuổi: Sốt kéo dài hơn 72 giờ.

- Đối với mọi lứa tuổi: Sốt liên tục trên 40 độ C.

Ngoài ra, nên liên hệ với bác sĩ nếu xuất hiện các triệu chứng khác cần được điều trị, chẳng hạn như đau họng, đau tai hoặc ho.

Gọi cấp cứu ngay lập tức khi bị sốt kèm theo bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Khó thở
• Lú lẫn
• Đau khi đi tiểu
• Co giật
• Đau dữ dội
• Cổ cứng
• Sưng tấy…

Điều quan trọng nữa là nên đi khám nếu bạn mắc bệnh mạn tính nghiêm trọng, chẳng hạn như vấn đề về tim hoặc đái tháo đường… khi bị sốt.