Cách nào để cam Bản Sen phát triển bền vững?

Là một trong những sản vật nổi tiếng của Vân Đồn, mỗi năm, người trồng cam tại xã Bản Sen có thể thu nhập hàng trăm triệu đồng từ loại cây ăn quả này. Mặc dù vậy, từ chính quyền địa phương cho tới người dân trong xã đều khẳng định, thu nhập từ trồng cam vẫn không ổn định, hoàn toàn phụ thuộc vào thời tiết. Đây cũng là điểm khó khăn chung trong việc phát triển một số loại nông sản địa phương hiện nay trên địa bàn tỉnh.

Gia đình chị Hoàng Thị Mận, thôn Nà Na, xã Bản Sen hiện đang trồng khoảng 800 cây cam. Tính thu hoạch bình quân hàng năm khoảng 6-7 tấn quả; trừ chi phí gia đình chị thu nhập khoảng 100 triệu đồng. Tuy nhiên, vụ cam năm nay, do ảnh hưởng của thiên tai, ước tính gia đình chị thiệt hại khoảng 3 tấn cam. Vừa dẫn chúng tôi thăm vườn cam chỉ còn thưa thớt quả, chị Mận than thở: Chưa có năm nào thời tiết lại khắc nghiệt như năm 2013, bão gió liên miên đã ảnh hưởng lớn tới năng suất của cây cam. Cam non chưa phát triển đã rụng do bão gió nên vụ thu hoạch vào tháng 12 âm lịch năm nay không chỉ gia đình tôi mà các hộ trồng cam của xã đều thiệt hại rất nặng nề. Hơn nữa, số cam rụng lại toàn là cam non nên có muốn bán “đại hạ giá” thì cũng chẳng ai mua. Cả năm trông chờ vào vụ cam Tết nhưng năm nay thì chẳng lời lãi bao nhiêu.

Vườn cam Bản Sen.

Quả như lời khẳng định của chị Mận, qua tìm hiểu tại nhiều hộ trồng cam trong xã chúng tôi đều nhận được tiếng thở dài ngao ngán của người nông dân do thất thu vụ cam năm nay. Trường hợp như tại hộ gia đình chị Phạm Thị Thu có khoảng trên 3ha trồng cam - đây là một trong những hộ gia đình có diện tích trồng cam nhiều nhất trong xã, chính vì vậy vụ cam cuối năm 2013 gia đình chị Thu cũng là một trong những hộ bị thiệt hại nhiều nhất. Chị Thu cho biết: Ở Bản Sen người dân chúng tôi chủ yếu chỉ phát triển nghề trồng cam với lại nghề thuỷ sản thôi. Thế nhưng 2 nghề này đều phụ thuộc hết vào thời tiết. Cứ nói là thu nhập cao nhưng chỉ cần một vài đợt bão gió là nông dân lại khốn đốn, thất thu ngay. Giá như có biện pháp nào để bà con áp dụng để giảm bớt rủi ro trong sản xuất thì hay quá.

Được biết, để nâng cao năng suất cây trồng, hàng năm, xã Bản Sen phối hợp với Trạm Khuyến nông của huyện Vân Đồn triển khai nhiều lớp tập huấn canh tác, áp dụng KHKT cho bà con nông dân tham gia. Tuy nhiên, các lớp học này mới chỉ dừng lại ở việc nâng cao năng suất, chất lượng cây trồng chứ người dân cũng chưa có giải pháp nào áp dụng nhằm giảm bớt rủi ro do thiên tai gây ra.

Theo thống kê của UBND xã Bản Sen, hiện toàn xã đang trồng khoảng trên 200ha với trên 100 hộ trồng cam, tập trung tại các thôn Nà Sắn, Đồng Danh, Bản Sen. Cam cho thu hoạch một năm hai vụ vào tháng 9 và tháng 12 âm lịch hàng năm. Trong đó, chủ yếu thu nhập của người trồng tập trung cho vụ thu hoạch tháng 12 âm lịch - vì đây là  dịp cận Tết, nhu cầu tiêu thụ cao, giá bán cũng cao hơn. Mức giá phổ biến mua tại vườn từ 25.000 - 50.000 đồng/kg tuỳ loại. Ước tính, tổng khối lượng thu hoạch cam của các hộ khoảng trên 100 tấn/năm, thu nhập hàng năm lên tới hàng tỷ đồng. Ông Vũ Bình Thường, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Cam Bản Sen vốn có tiếng từ rất lâu. Cam thu hoạch bao nhiêu là có thương lái đến tận nơi để mua, người trồng không mất công vận chuyển mà giá cam cũng cao, không mấy khi bị ép giá. Hơn nữa, trồng và chăm sóc loại cam này cũng không quá khó khăn, có đất phù hợp là bà con có thể trồng được. Loại cây này được coi là hướng phát triển kinh tế triển vọng của người dân trong xã. Thế nhưng, hiện nay lượng cam thu hoạch hàng năm lại không đều, năm ít năm nhiều. Những năm mà thời tiết nhiều bão gió, sản lượng thu hoạch cam sụt giảm thấy rõ. Điều này ít nhiều gây khó khăn khi địa phương thực hiện mở rộng diện tích trồng cam.

Được biết, năm 2013, xã Bản Sen đã trồng mới khoảng 20ha cam, dự kiến, năm 2014, xã sẽ triển khai cho các hộ dân trồng thêm 20ha nữa. Theo kế hoạch phát triển năm 2014, xã Bản Sen đã xây dựng sẽ đưa giống cam vào chương trình mỗi xã, phường một sản phẩm. Với lợi thế phát triển giống cam bản địa đã được khẳng định, thiết nghĩ, chính quyền địa phương cũng như các đơn vị khuyến nông của tỉnh cần xem xét sớm đưa ra giải pháp hiệu quả để giống cam đặc sản này được phát triển bền vững, giúp người dân xã đảo Bản Sen phát triển kinh tế.

Hồng Nhung