Cấy mạ ném ở Bình Liêu

Trong mấy năm gần đây, nhiều xã ở Bình Liêu đã chuyển đổi phương pháp trồng lúa, từ cấy đơn thuần, nông dân phải khom lưng suốt ngày trên đồng ruộng, nay bà con thẳng lưng, dùng tay ném mạ. Phương pháp cấy lúa này hiện rất phổ biến ở bà con dân tộc thiểu số các xã vùng cao huyện Bình Liêu. Hiệu quả của việc cấy mạ ném thấy ngay trong ngày: Công việc đồng áng nhanh hơn nhiều so với trước; giảm tới 80% nhân lực, sức lực/công đoạn cấy lúa. Trước đây, cấy 1ha, cần tới 14 người, thời gian 3 ngày; nay bằng phương pháp cấy mạ ném, chỉ cần 6 người làm trong 1 ngày.

Cấy mạ ném giúp người dân thôn Pắc Liềng có thêm thời gian đầu tư phát triển các nghề khác.

Chúng tôi đến thôn Pắc Liềng (xã Tình Húc), nơi khởi đầu phương pháp cấy mạ ném ở huyện Bình Liêu. Hiện 100% các hộ trồng lúa ở thôn cấy bằng phương pháp này. Pắc Liềng chủ yếu là người dân tộc Dao, Sán Chỉ, sống tập trung thành các nhóm nhỏ, nhà ở rất xa đồng ruộng, nên việc cấy trồng lúa rất mất công đi lại. Từ khi áp dụng phương pháp cấy lúa bằng mạ ném, bà con được thảnh thơi hơn. Dụng cụ để cấy mạ ném cần vài chục đến 100 chiếc khay bằng nhựa (60x40cm/khay) tuỳ theo ruộng nhà mình rộng hay hẹp. Mạ được ươm luôn trên khay, người làm chỉ cần chú ý chọn bùn trước khi đổ vào khay, bùn có độ dẻo vừa phải, không loãng hoặc đặc quá sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của cây mạ. Sau đó là công đoạn ngâm thóc 2 ngày, ủ 1 đêm. Sau khi hạt thóc nảy mầm sẽ đem rắc vào khay cho thật đều, thưa hạt. Khoảng gần 2 tuần mạ lên 3 lá thì mang ra ruộng ném. Từ khay ươm, nông dân sẽ tính được số mạ cần mang ra đồng cấy chính xác (mỗi sào lúa cần 28 khay mạ), không phải mang đi mang lại mất công. Việc vận chuyển mạ bằng khay ra đồng cũng nhẹ hơn, vì mạ đựng trong khay ít bùn đất, 1 người có thể bằng 6 người trước đây. Với cách cấy thông thường trước đây, với 1 sào lúa làm trong ngày cần có 7 người gánh, 5 người cấy, 3 người bừa (bằng trâu) mới xong. Nay bằng phương pháp cấy mạ ném chỉ cần 3 người làm tất cả các công việc trên. Theo đánh giá thực tế của nông dân, cấy mạ ném, tỷ lệ thóc nảy mầm cao, năng suất lúa tăng từ 5-10% so với cấy lúa bằng phương pháp truyền thống. Trước đây, khi nhổ cây mạ từ ruộng ươm, rồi vận chuyển một quãng đường dài đến ruộng cấy, cây mạ rất dễ bị đứt rễ, dập nát; nay vận chuyển cả khay mạ đã khắc phục được hạn chế này, cây lúa sinh trưởng tốt hơn.

Hiện phương pháp cấy mạ ném đã được áp dụng ở hầu hết thôn, bản huyện Bình Liêu, đã có nhiều hộ xoá được nghèo nhờ áp dụng phương pháp này. Riêng ở xã Tình Húc, tỷ lệ hộ nghèo năm 2013 (khi phương pháp cấy mạ ném bắt đầu được áp dụng ở xã) là 21,44%, nhưng đến nay chỉ còn 14,56%. Cấy mạ ném, nông dân có nhiều thời gian hơn để đầu tư vào công việc khác, như quản lý, bảo vệ, chăm sóc, khai thác rừng, nuôi ong lấy mật v.v..

Ông Lò Phúc Vân là người nuôi nhiều ong ở Pắc Liềng (xã Tình Húc), cho biết: Người dân ở đây có truyền thống nuôi ong rừng địa phương. Mùa ong làm mật từ tháng 3 đến tháng 6 cũng là mùa lúa. Nếu người nông dân quá bận với đồng ruộng sẽ không có thời gian chăm sóc đàn ong.

Để phát triển thương hiệu sản phẩm “Mật ong Bình Liêu”, năm nay Bình Liêu có kế hoạch khảo sát, phân tích giá trị mật ong từng khu vực trong huyện để tìm được vùng nuôi ong cho chất lượng mật ong tốt nhất. Quy mô dự kiến khoảng 2.000 hộ ở 50 thôn, bản tham gia, sản lượng mật ong khoảng 120.000 lít/năm. Từ phương pháp cấy mạ ném, nông dân các xã vùng cao đã có nhiều thời gian hơn để chăm sóc đàn ong, đẩy nhanh công cuộc xoá nghèo.

Anh Vũ