Chật vật mưu sinh thời Covid-19

Móng Cái là thành phố cửa khẩu biên giới với các hoạt động thương mại, du lịch, dịch vụ sôi động. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 khiến cho mọi mặt đời sống kinh tế của thành phố “ảm đạm”. Hàng nghìn lao động không có việc làm, hoặc phải chuyển đổi nghề. Nhiều cư dân biên giới phải bươn chải đủ công việc để đảm bảo thu nhập trang trải cho cuộc sống gia đình.

Mấy tháng nay, do không có việc làm, vợ chồng anh Vi Việt Thắng (thôn 6, xã Hải Tiến, TP Móng Cái) hằng ngày ra bãi triều kiếm thêm thu nhập từ việc đánh bắt hà, ngao, vạng.

Nhọc nhằn muôn kế mưu sinh

Mấy tháng nay, khu vực bãi triều rừng ngập mặn hai bên đường dẫn vào núi Tổ chim (phường Hải Hòa, TP Móng Cái) đã trở nên đông đúc hơn, bởi đã có thêm hàng trăm người dân đến khu vực bãi triều này khai thác thủy sản, kiếm thêm thu nhập. Nói như những "ngư dân bán chuyên nghiệp" này thì khu vực bãi triều trong thời Covid-19 đã trở thành “cứu cánh” cho cư dân biên giới những ngày thất nghiệp. Một số người nói vui là đi “kiếm nhắm” nhưng phần lớn trong số họ việc bắt ngao, vạng, hà và đào giun biển… đã mang lại nguồn thu nhập, ít nhiều thêm thắt để trang trải cuộc sống gia đình.

Mỗi ngày, sau khi làm xong ca, chị Hương và chị Bình (khu 3, phường Hải Hòa, TP Móng Cái) vẫn tranh thủ xuống biển để kiếm thêm thu nhập, trang trải cuộc sống gia đình.

Là công nhân Công ty CP Môi trường và Công trình đô thị Móng Cái, mặc dù đã ngoài 50 tuổi, nhưng ngay từ sáng sớm, sau khi đã xong ca làm đêm thu gom, dọn dẹp rác thải tại khu vực chợ 1, các chị Nguyễn Thị Hương và Phạm Thị Bình (khu 3, phường Hải Hòa) lại nhanh chóng có mặt tại khu vực bãi triều để kiếm thêm thu nhập.

Giữa cái nắng oi ả, tay xách mai, lưng đeo giỏ, chị Bình cho biết: Là công nhân của công ty môi trường đã nhiều năm nay, nhưng lương bình quân chỉ được hơn 4 triệu đồng/tháng. Chồng tôi làm nghề xây dựng, nhưng mấy tháng trước, do công việc nặng nhọc, nên bị sút lưng phải chạy chữa khắp nơi. Chồng đau ốm, tình hình dịch bệnh khiến cho công việc của tôi cũng không ổn định, thu nhập giảm sút, khiến cuộc sống gia đình rất khó khăn. Để có thêm tiền trang trải cuộc sống, hằng ngày, sau ca làm việc, tôi lại tranh thủ xuống bãi để kiếm thêm thu nhập. Từ sáng sớm đến giờ, cặm cụi mãi tôi cũng đánh được gần 1kg ruột hà và ít ngao, vạng các loại. Nếu bán được thì tôi cũng có khoảng 100.000 đồng. Còn nếu không bán thì gia đình có thức ăn, đỡ một phần chi phí.

Cặm cụi cả buổi sáng, mỗi người cũng có thu nhập khoảng 100.000 đồng.

Cũng giống như chị Bình, là cư dân biên giới nên chồng và con trai chị Nguyễn Thị Hương trước đây sinh sống chủ yếu bằng nghề xách hàng thuê theo chính sách của Nhà nước. Tuy nhiên, từ khi thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19, mặc dù đã tìm đủ mọi cách, nhưng chồng con chị Hương vẫn thất nghiệp, không có việc làm. Mọi chi phí cho sinh hoạt gia đình đã phải cắt giảm tới mức tối đa, nhưng cả gia đình 5 người hiện tại chỉ trông chờ vào hơn 4 triệu đồng tiền lương mỗi tháng, khiến cho cuộc sống gia đình gặp rất nhiều khó khăn. 3 tháng nay, chỉ trừ những ngày nước lớn, hễ cứ hết ca làm việc, chị Hương lại tranh thủ ra bãi để kiếm thêm thu nhập.

Khu vực bãi triều hai bên đường vào núi Tổ chim (phường Hải Hòa) là nơi kiếm sống của hàng trăm người dân một số xã, phường của TP Móng Cái.

Từ khi Cửa khẩu quốc tế Móng Cái dừng các hoạt động du lịch, dịch vụ, cuộc sống của gia đình anh Vi Việt Thắng (thôn 6, xã Hải Tiến) chồng chất khó khăn. Hai vợ chồng cùng thất nghiệp, hằng ngày phải xoay xở mọi công việc để có thu nhập lo cho 2 con nhỏ ăn học. Anh Thắng cho biết: Trước đây, chúng tôi bán hàng lưu niệm cho khách du lịch tại khu vực cửa khẩu, nhưng tình hình dịch bệnh đã khiến cả hai vợ chồng rơi vào tình cảnh thất nghiệp. Cuộc sống mỗi ngày một thêm chật vật. Có việc gì hai vợ chồng cũng làm, miễn là có thêm thu nhập để trang trải cuộc sống. Hằng ngày ra biển, chúng tôi cố gắng cũng kiếm được hơn 200.000 đồng.

Làm nghề chạy xe ôm tại khu vực Bến xe khách Móng Cái đã hơn 20 năm nay, nhưng đây là lần đầu tiên anh Hoàng Văn Khanh cùng các thành viên trong tổ xe ôm rơi vào tình cảnh "ế ẩm".

Không chỉ những cư dân tham gia vào các hoạt động thương mại biên giới bị thất nghiệp, cuộc sống khó khăn, hoạt động du lịch, nhất là các doanh nghiệp lữ hành tạm ngừng hoạt động khiến cho hàng loạt hướng dẫn viên du lịch rơi vào tình cảnh điêu đứng. Chị Nguyễn Thị Hồng (khu Nam Thọ, phường Trà Cổ) trước đây làm hướng dẫn viên du lịch cho một công ty lữ hành tại Hà Nội có chi nhánh tại TP Móng Cái. Không có tour du lịch, không có việc làm, chị Hồng đã đi tìm việc khắp nơi, nhưng không được. Hiện chị Hồng đã sắm một chiếc xe đẩy chuyên bán hàng hoa quả dọc khu du lịch Trà Cổ. Tuy nhiên, khách du lịch chủ yếu là vào dịp cuối tuần, nên nguồn thu nhập từ nghề bán hoa quả dạo cũng vô cùng bấp bênh.

Làm nghề chạy xe ôm tại khu vực Bến xe khách Móng Cái đã hơn 20 năm nay nhưng chưa bao giờ anh Hoàng Văn Khanh và các thành viên trong tổ xe ôm của mình lại rơi vào tình cảnh “đói khách” như thời gian gần đây. Anh Khanh cho biết: Quê tôi ở Nghĩa Hưng, Nam Định, hai vợ chồng ra Móng Cái sinh sống được hơn 20 năm nay. Trước đây, vợ tôi bán hàng thêu cho các ki-ốt trong chợ, tôi chạy xe ôm cũng có nguồn thu nhập đáng kể. Nay chợ đóng cửa, lượng xe khách trong bến giảm trầm trọng, trong khi người thất nghiệp làm nghề lái xe ôm ngày một nhiều, có những hôm tôi chỉ đón được 3 khách đi đoạn đường ngắn, trừ chi phí, thu nhập chưa được 50.000 đồng.

Nhiều người không có việc làm đã chuyển sang bán hàng rong tại các quán ăn.

Anh Phạm Hưng, trú tại tổ 1, khu 2, phường Ka Long trước đây làm kế toán tổng hợp cho một số công ty, chủ hộ kinh doanh hoạt động XNK thủy sản qua biên giới. Hằng ngày, với chiếc máy tính, điện thoại, anh tính toán sổ sách, đơn hàng cho cùng một lúc vài công ty và hộ kinh doanh với thu nhập hàng chục triệu đồng mỗi tháng. Dịch bệnh đã khiến công việc của anh đảo lộn. Doanh nghiệp không xuất được hàng, anh Hưng trở thành người thất nghiệp. Xoay xở đủ thứ nghề từ bán giày dép, kinh doanh thực phẩm, đi giao bia cho các quán, nhưng theo anh Hưng: Người bán thì nhiều trong khi các quán ăn, nhà hàng không có khách, khiến cho công việc giao bia cũng chẳng mang lại bao nhiêu thu nhập.

Bà Gái chuyên bán gà thịt tại chợ 4 (TP Móng Cái) than phiền về tình trạng "ế ẩm" do không có người mua hàng.

Mòn mỏi chờ hỗ trợ

TP Móng Cái có 8 xã, phường biên giới với hàng nghìn hộ dân thuộc diện cư dân biên giới được hưởng chính sách ưu đãi theo Nghị định số 14/2018/NĐ-CP ngày 23/1/2018 của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, toàn bộ người dân thuộc 8 xã, phường này mỗi tháng được qua lại biên giới mua bán, trao đổi hàng hóa 4 lượt, mỗi lượt giá trị hàng hóa không quá 2 triệu đồng.

Ông Lê Văn Khanh, Phó Chủ tịch UBND phường Hải Hòa, cho biết: Phường Hải Hòa có 9 khu với dân số hơn 16.200 người. Tất cả người dân có hộ khẩu trên địa bàn đều được cấp thẻ thông hành sang Trung Quốc lao động, giao thương hàng hóa. Năm 2019, Công an phường đã cấp hơn 7.000 sổ thông hành cho người dân qua lại cửa khẩu để sang Trung Quốc làm ăn, như: Xây dựng, bốc vác, bán hàng tại các chợ và xách hàng hóa thuê... với ngày công khoảng 500.000 đồng/ngày, đây là nguồn thu nhập đáng kể. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, người dân không qua lại biên giới làm ăn, ảnh hưởng rất lớn tới đời sống kinh tế. Đa số người dân địa phương hiện nay đã quay trở về các nghề truyền thống như đi biển, nuôi trồng thủy sản, sản xuất nông nghiệp.

Theo thượng tá Tạ Viết Phong, Chính trị viên Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Móng Cái, trước đây, bình quân mỗi ngày ước tính có khoảng 2.500 lượt người Trung Quốc sang buôn bán tại 3 chợ trên địa bàn Móng Cái và khoảng 5.000 lượt người Việt Nam, chủ yếu là cư dân biên giới qua lại Cửa khẩu quốc tế Móng Cái sang lao động tại Trung Quốc. Dịch Covid-19 đã ảnh hưởng rất lớn tới mọi mặt đời sống của người dân. Theo ước tính, tại 3 chợ trung tâm trên địa bàn thành phố có khoảng 700 hộ tiểu thương kinh doanh. Mỗi gian hàng kinh doanh của các tiểu thương Trung Quốc thuê ít nhất 1-2 lao động người Việt Nam bán hàng, giải quyết một lượng lớn việc làm cho người dân địa phương. Trên địa bàn phường Trần Phú có vài trăm hộ dân cho người Trung Quốc thuê địa điểm bán hàng với giá hàng chục triệu đồng/tháng. Đặc biệt, mỗi ngày có khoảng 5.000 lượt cư dân thuộc 8 xã, phường biên giới của TP Móng Cái sang lao động bên Trung Quốc với thu nhập khoảng 500.000 đồng/ngày.

Từ một kế toán tổng hợp, do không có việc làm, anh Phạm Hưng (tổ 1, khu 2, phường Ka Long) hàng ngày đi giao bia thuê để có thêm thu nhập.

Để chia sẻ những khó khăn, bảo đảm cuộc sống của nhân dân, ngày 9/4/2020, Chính phủ ban hành Nghị quyết 42/NQ-CP về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19. Đây là gói giải pháp được cho là chưa có tiền lệ, Chính phủ chi tiền trực tiếp cho người dân, người lao động bị giảm sâu thu nhập vì đại dịch. Sự hỗ trợ kịp thời, đúng lúc, đúng đối tượng lúc này của Nhà nước sẽ đem lại cho những người đang gặp cảnh khó khăn một điểm tựa để tiếp tục duy trì cuộc sống, đồng thời có ý nghĩa vô cùng lớn trong việc đảm bảo an sinh, góp phần giữ vững ổn định xã hội. Điều mà nhiều người mong muốn đó là gói hỗ trợ an sinh xã hội nhanh chóng đến tay người dân.

Tuy nhiên, hiện nay việc hỗ trợ đối với nhóm đối tượng là lao động tự do rất khó rà soát và xác định. Ông Phạm Văn Trình, Trưởng Ban công tác Mặt trận khu Thượng Trung, phường Ninh Dương, TP Móng Cái, cho biết: Là cán bộ trực tiếp tại cơ sở, việc rà soát các đối tượng thuộc diện được hỗ trợ chúng tôi đã làm rất kỹ. Tuy nhiên, theo các quy định được ban hành thì thực sự khó thực hiện. Đơn cử như ở khu chúng tôi có hàng trăm lao động tự do bị thất nghiệp, ảnh hưởng sâu bởi dịch bệnh, nhưng rà soát, nộp hồ sơ về phường thì chỉ một vài trường hợp được hỗ trợ.

Ông Phạm Văn Trình, Trưởng Ban công tác Mặt trận khu Thượng Trung, phường Ninh Dương cũng xoay xở đủ nghề để có thêm thu nhập trong mùa dịch bệnh.

Còn tại phường Hải Hòa, theo ông Lê Văn Khanh, Phó Chủ tịch UBND phường, qua rà soát số lao động tự do bị ảnh hưởng do dịch Covid-19 tại địa phương rất lớn. Đã có hơn 1.120 hồ sơ gửi về phường, nhưng qua rà soát theo các quy định của cấp trên thì chỉ có 26 hồ sơ đủ điều kiện được nhận hỗ trợ. Phường đã trình lên thành phố nhưng đến nay chưa có quyết định hỗ trợ.

Triển khai công tác hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch Covid-19 theo chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh, TP Móng Cái đã thành lập Ban chỉ đạo, Tổ công tác và Hội đồng xét duyệt danh sách người dân trên địa bàn thành phố thuộc diện được hỗ trợ. Đến nay, đã chi trả cho 3.758/3.758 đối tượng thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo, gia đình chính sách, hộ tiểu thương, với số tiền trên 5,1 tỷ đồng. Còn đối với nhóm đối tượng là lao động tự do, phần lớn vẫn đang chờ xét duyệt hồ sơ.

Hữu Việt

[links()]