Châu Âu gặp khó khi Nga cắt giảm cung cấp khí đốt

Nga cắt nguồn cung khí đốt luôn là một trong những nỗi lo sợ lớn nhất của châu Âu. Tuần này, lo sợ đó đã thành hiện thực.

Lượng khí đốt Nga cấp cho Đức qua tuyến đường ống Dòng chảy phương Bắc 1 (Nord Stream1) đã giảm tới 60%. Sản lượng khí đốt Nga cấp cho hãng Eni (Italy) cũng giảm 15%. Moskva lý giải nguyên nhân là do quy trình sửa chữa và bảo trì các thiết bị nén khí của tuyến đường ống bị chậm trễ, do thiết bị mắc kẹt tại Canada theo lệnh trừng phạt của chính quyền nước này.

Tuy nhiên, phương Tây không đồng tình với cách giải thích này. Nga có nhiều tuyến đường ống thay thế, có thể dùng để chuyển khí đốt, nhưng đã từ chối làm vậy. Quyết định giảm khí đốt sang châu Âu được đưa ra đúng thời điểm lãnh đạo ba nước Đức, Pháp, Italy tới thăm Kiev. Bộ trưởng Kinh tế Đức cáo buộc Nga đang tìm cách gây bất ổn thị trường, đẩy giá năng lượng leo thang. Ông cho rằng lấy lý do về “trục trặc kĩ thuật” chỉ là cớ để Nga bóp nghẹt kinh tế châu Âu.

Theo ông Fatih Birol, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), việc Gazprom giảm cung cấp khí đốt sang Đức và Italy cho thấy bước đi chiến lược của Nga. Moskva qua đây muốn nhắc nhở rằng châu Âu chưa thể có được cảm giác “an toàn” khi nói đến nguồn cung năng lượng.

Trừ khi Nga nhanh chóng phục hồi sản lượng khí đốt, giới chuyên gia trong ngành lo ngại châu Âu sẽ lâm vào tình cảnh khó khăn trong tích trữ khí đốt cho mùa đông – thời điểm nhu cầu tiêu thụ ở mức cao nhất. Nhưng ngay cả khi Nga nối lại dòng chảy khí đốt, những diễn biến liên tiếp trong tuần qua cho thấy niềm tin của châu Âu về việc Nga sẽ không ngắt van khí đốt với những khách hàng tiêu thụ lớn nhất đã đổ vỡ.

Giá khí đốt tăng mạnh sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Nhưng mức tăng trong tuần qua lên đến 60%, cán mốc 130 euro/MGh, là diễn biến nghiêm trọng. Nó làm gia tăng lo ngại toàn cầu về bùng phát lạm phát, khi ngân hàng trung ương nhiều nước chạy đua tăng lãi suất để kiềm chế giá tiêu dùng tăng, nhưng không được phép kích hoạt suy thoái kinh tế diện rộng.

Nhiều chuyên gia nhận định Nga cắt giảm khí đốt là điều khó tránh khỏi. EU từ cuối tháng 2 vừa qua đã tuyên bố muốn chấm dứt phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng Nga sớm nhất có thể. Lượng khí đốt châu Âu nhập khẩu từ Nga đã giảm gần 50% so với thời điểm trước khi nổ ra xung đột ở Ukraine. EU cũng không ngừng siết chặt trừng phạt Nga, mới nhất là lệnh cấm nhập khẩu dầu thô bằng đường tàu biển.

Laurent Ruseckas, chuyên gia về khí đốt tại hãng tư vấn thị trường IHS Markit, cho rằng dù Moskva có thể sớm nối lại nguồn cung, sẽ luôn tồn tại nguy cơ Nga mạnh tay hành động, cắt giảm sản lượng cung ứng ở mức sâu hơn vào mùa đông này. Theo ông, động thái mới nhằm vào Đức và Italy có thể chỉ là “màn dạo đầu” vào cuối năm nay.

Nếu dòng khí đốt của Nga không sớm quay trở lại, châu Âu khi đó sẽ phải đẩy nhanh tiến độ tìm kiếm các chuyến hàng nhập khẩu khí hóa lỏng (LNG) bằng đường tàu biển để bù đắp nguồn cung thiếu hụt. Nhưng lựa chọn này cũng rất mong manh, như những gì đã diễn ra trong nửa tháng qua. Vụ cháy nổ tại cơ sở LNG tại bang Texas, vốn chiếm khoảng 20% sản lượng LNG của Mỹ, khiến nguồn cung bị ảnh hưởng, do trạm LNG này phải đóng cửa trong ít nhất ba tháng.

Nhận thấy một mùa đông khó khăn ở phía trước, Đức là một trong số ít các nền kinh tế lớn trong EU sớm triển khai sáng kiến tiêu thụ năng lượng hiệu quả, kêu gọi người dân tiết kiệm trong sử dụng năng lượng để có thêm nguồn khí đốt cho dự trữ mùa đông. Italy cũng có thể sẽ phải sớm triển khai kế hoạch khẩn cấp về giảm tiêu thụ khí đốt, trong đó có giải pháp kiểm soát nguồn cung đến các khách hàng tiêu thụ công nghiệp.