Chùa Ba Vàng

Nói đến chùa chiền ở thị xã Uông Bí, người ta thường nghĩ tới trước hết là hệ thống các chùa tháp Yên Tử. Tuy nhiên, Uông Bí còn có những ngôi chùa khác mà không phải ai cũng biết. Một trong số đó là chùa Ba Vàng. Chùa Ba Vàng là tên gọi dân dã còn tên chính của chùa là chùa Bảo Quang.

Bên dưới lá cờ thần là nền cũ của chùa Ba Vàng và ngôi chùa tạm mới dựng cách đây mấy năm, phía sau là đỉnh núi Ba Vàng (tên xưa là Thành Đẳng Sơn).

Chùa Ba Vàng nằm trên núi Ba Vàng, thuộc phường Thanh Sơn, cách khu du lịch sinh thái Lựng Xanh khoảng 1 km. Chính nguồn nước từ núi Ba Vàng chảy ra đã tạo nên Lựng Xanh- một điểm du lịch hấp dẫn của Uông Bí cùng với các danh thắng Yên Tử, Hang Son. Theo văn bia còn lại của chùa thì núi Ba Vàng xưa kia gọi là Thành Đẳng Sơn. Chùa Ba Vàng toạ lạc trên một khu đất bằng phẳng, rộng chừng trên dưới 1.000 m2. Những dấu tích kiến trúc gạch ngói vùi lấp bên dưới nền chùa hiện nay lộ ra cho thấy chùa đã được xây dựng ít nhất vào thế kỷ 17- 18, quy mô khá rộng. Có lẽ do thời gian, mưa nắng và cả biến động của lịch sử mà chùa dần dần đã bị đổ nát và dẫn tới hoang phế. Cảm hoài về ngôi chùa, cách đây gần chục năm, một số Phật tử trong vùng và khách thập phương đã cùng nhau công đức, dựng nên ngôi chùa như ngày nay. Chùa mới gồm có 3 gian bái đường, 1 gian hậu cung, gồm có các ban thờ Phật, thờ Mẫu và Đức Ông- nghĩa là đủ đặc trưng cơ bản của các ngôi chùa của Bắc Bộ.

Hiện vật đáng chú ý nhất của chùa Ba Vàng còn sót lại tới hôm nay là một số di vật bằng đá, bao gồm 1 bia đá cao 0,52 m, rộng 0,38 m, dày 0,12 m, 2 con rùa đá và 1 cây hương bằng đá cao 1,2 m, 4 mặt, mỗi mặt rộng 0,22 m. Do thời gian, các chữ Hán trên bia đá và cây hương đá đã mòn, rất khó đọc. Tuy nhiên, qua cách trình bày, có thể thấy đây là bia ghi tên tuổi của một nhà sư từng trụ trì nơi đây và xá lị của ông đã được đặt trong một tháp mộ nào đó của chùa. Riêng cây hương bằng đá, phần lớn chữ ở mặt bia đã bị phai mờ, chỉ còn lại một số chữ lớn giáp đầu bia ghi các chữ: Thành Đẳng Sơn, Bảo Quang tự, Thiên đài trụ. Nghĩa là trụ đài đá chùa Bảo Quang, núi Thành Đẳng Sơn. Theo phỏng đoán của các nhà chuyên môn, cây hương đá này là vật chứng ghi lại sự công đức của một cá nhân hay một tập thể (làng, xã) nào đó trước đây. Ngoài ra, trong số những di vật còn sót lại có thể kể thêm 32 tảng kê chân cột bằng đá xanh, hình vuông, phần tiếp xúc chân cột hình tròn, đường kính khoảng hơn 0,3 m. Tuy nhiên, nếu có một cuộc điều tra khai quật khảo cổ, biết đâu dưới chân chùa chẳng có thêm những hiện vật giá trị nữa đang bị vùi lấp.

Thời gian qua, mặc dù là một ngôi chùa mới được khôi phục lại nhưng khá nhiều Phật tử và du khách đến với Yên Tử đã ghé thăm chùa Ba Vàng. Để đáp ứng nhu cầu đó, ngay trước Tết, một con đường rộng trên dưới chục mét đã được mở, nối chùa Ba Vàng với Lựng Xanh và khu dân cư thuộc phường Thanh Sơn. Quả thực, có đứng ở chùa mới thấy hết địa thế đắc đạo mà người xưa đã lựa chọn để xây ngôi chùa này. Từ vị trí hậu cung của chùa, chiếu ra phía sau là đỉnh cao nhất của núi Ba Vàng, hai bên tả hữu là hai dãy núi tựa thế tay ngai; phía trước là những ngọn đồi thấp lúp xúp, giống như bức bình phong, Và xa xa là dòng sông Bạch Đằng lịch sử đục màu phù sa. Hình dung toàn cảnh nó giống như một bức tranh thuỷ mặc hoàn hảo.

Được biết, UBND thị xã Uông Bí đang có kế hoạch trình với tỉnh cho phép tôn tạo, mở rộng lại chùa Ba Vàng thành một nơi sinh hoạt tín ngưỡng khang trang hơn, góp phần tôn tạo thêm cảnh quan của khu du lịch Lựng Xanh, đáp ứng lòng mong mỏi của đông đảo Phật tử, du khách gần xa.