Cú sốc của Nhất Trung

“Ma da”, “Quỷ nhập tràng” và “Tìm xác” lần lượt ra mắt chỉ trong khoảng thời gian ngắn, đạt doanh thu khả quan. Song kịch bản, nội dung các dự án này đều gây tranh cãi gay gắt.

Từng được coi là thể loại kén khách, không được nhiều khán giả mặn mà đón nhận, dòng chảy phim kinh dị Việt giờ đây lại chứng kiến hiện tượng “tái sinh” đầy kỳ lạ. Liên tục trong 2 năm đổ lại, hàng loạt dự án trình làng và mang về những khoản doanh thu đáng mơ ước. Đến mức, nhiều người yêu phim bình luận đây là “thời phim kinh dị Việt lên ngôi”.

Đáng chú ý, từ những hiện tượng bí ẩn, lời nguyền dân gian hay thậm chí cả thuyết ngũ hành, tâm linh nay không đơn thuần gói gọn trong chất liệu kể chuyện, mà được đẩy lên thành các vũ trụ điện ảnh, cho thấy tham vọng dài hơi từ phía đội ngũ sản xuất. Sau “vũ trụ linh dị dân gian” do Võ Thanh Hòa khởi xướng, gần đây nhất, “vũ trụ linh dị ngũ hành” được Nhất Trung phát triển cũng thu hút sự quan tâm của không ít khán giả.

Tiềm năng nhưng lắm tranh cãi

Lần lượt từ Ma da, Quỷ nhập tràng và mới đây là Tìm xác: Ma không đầu, ê-kíp sản xuất hướng tới xây dựng loạt phim kinh dị tâm linh dựa trên những câu chuyện gắn liền với đời sống bản địa. Ba tác phẩm với ba màu sắc tưởng như riêng biệt, lại có chung tham vọng: định hình bản sắc phim nội địa thông qua yếu tố tâm linh thuần Việt.

Ý tưởng này thực chất khá thú vị và độc đáo, cho thấy góc nhìn sáng tạo của Nhất Trung khi tiên phong hiện thực hóa vũ trụ phim xoay quanh yếu tố ngũ hành, vốn là hệ thống triết học quan trọng trong văn hóa phương Đông.

Khởi đầu bằng Ma da, trình làng vào trung tuần tháng 8/2024, tác phẩm được giới thiệu là đại diện cho nguyên tố Thủy - thể hiện ở bối cảnh sông nước. Ma da vốn là truyền thuyết kinh dị nổi tiếng, với nhiều dị bản ở mỗi quốc gia. Còn tại Việt Nam, nó được mô tả là linh hồn người chết đuối mang oán hận, rình rập dưới sông hồ và tìm cách dụ dỗ, dìm nạn nhân chết đuối.

Sang tới Quỷ nhập tràng (3/2025), ê-kíp quảng bá phim đại diện cho nguyên tố Kim. Nó thể hiện bằng chi tiết chiếc vòng cổ kim loại xuất hiện trong cỗ quan tài, đóng vai trò là vật “dẫn truyền” những lời nguyền ma quái, khi hễ ai đeo lên người đều gặp phải cái chết quỷ dị.

Với Ma da, khi cả bối cảnh, phản diện lẫn bi kịch trung tâm đều xoay quanh yếu tố sông nước, khiến việc phim gắn liền với nguyên tố Thủy trở nên hợp tình hợp lý. Thì sang tới Quỷ nhập tràng, việc giới thiệu tác phẩm mang yếu tố Kim được cho là kém tự nhiên. Thực tế, tính chất này trong phim hiện lên khá mờ nhạt, gán ghép có phần khiên cưỡng.

Gần đây nhất, với Tìm xác: Ma không đầu, dù được giới thiệu là thuộc vũ trụ linh dị ngũ hành, đứa con tinh thần của Bùi Văn Hải lại chưa thể chỉ ra bất kỳ yếu tố liên quan trong nội dung. Có ý kiến cho rằng tác phẩm đại diện tính Mộc, khi phần lớn bối cảnh diễn ra trong rừng. Lại cũng có nhận định phim biểu tượng cho thuộc tính Thổ, khi những bí ẩn, tội ác được chôn vùi sâu dưới lớp đất.

Chính sự mập mờ này khiến không ít người xem đặt ra nghi vấn về việc khai thác yếu tố ngũ hành trong vũ trụ phim do Nhất Trung sản xuất. Ngoại trừ Ma da, cả hai tác phẩm còn lại đều đang cho thấy sự xa rời chất liệu chủ đạo, có xu hướng lạm dụng chúng làm “mồi câu quảng bá”, thay vì là màu sắc đặc biệt được khai thác một cách chỉn chu.

Mang tham vọng lớn khi tái hiện kho tàng truyền thuyết dân gian Việt Nam dưới lăng kính ngũ hành, tạo nên thế giới siêu nhiên đậm màu tâm linh bản địa, nhưng khi đi vào thực tế, chúng chỉ mới được thể hiện một cách yếu ớt. Chất liệu ngũ hành, vốn cần thẩm thấu trong từng kết cấu và màu sắc câu chuyện, thì thực tế mới chỉ lướt qua trong đôi lời giới thiệu, thiếu đi sự hiện diện xuyên suốt trong cả một tác phẩm.

Nhìn rộng hơn, từ Ma da, Quỷ nhập tràng và Tìm xác: Ma không đầu, thay vì gối lên nhau thành chỉnh thể hoàn thiện, tạo nên sắc thái riêng biệt của vũ trụ phim, chúng lại xuất hiện rời rạc, chưa cho thấy bất kỳ phát hiện đặc biệt nào góp phần thúc đẩy đường dây câu chuyện chung.

Chính vì vậy, khi đặt cạnh những vụ trụ kinh dị tên tuổi trên thế giới, như The Conjuring, Insidious, Cloverfield hay The Purge, vũ trụ linh dị ngũ hành mới chỉ như một bản danh sách tổng hợp những dự án lẻ, thiếu mất “key” - tức chìa khóa mở ra hướng đi đặc sắc, giúp phân biệt nó với các vũ trụ khác trên thị trường.

Tín hiệu quay lưng của khán giả

Hôm 25/4, Tìm xác: Ma không đầu bất ngờ thông báo rời rạp trước sự ngỡ ngàng của khán giả. Đạo diễn Bùi Văn Hải cho biết vì nhiều lý do khách quan, ê-kíp quyết định rút phim khỏi rạp, dự kiến chiếu lại vào tháng 6 sắp tới. Động thái đột ngột này tiếp tục làm dấy lên nhiều bàn luận từ giới quan sát lẫn khán giả yêu phim.

Hiện tại, thống kê từ Box Office Vietnam ghi nhận Tìm xác: Ma không đầu đạt doanh thu 41 tỷ đồng, sau hơn 1 tuần ra mắt. Ở tuần mở màn, tính cả các suất chiếu đặc biệt, bộ phim thu về gần 30 tỷ đồng. Bước sang tuần thứ 2, sức nóng phim giảm rõ rệt, một phần do hiệu ứng truyền thông kém dẫn đến mức độ thảo luận không cao. Mặt khác, đứa con tinh thần của Hải Bùi vấp phản ứng trái chiều, khi không ít ý kiến nhận xét chất lượng phim “thảm họa”.

Không những kịch bản, lối dẫn chuyện bị chê, thông điệp tác phẩm cũng bị chỉ trích vì có phần lệch lạc, phản cảm. Trước những phản hồi tiêu cực, cha đẻ Tìm xác: Ma không đầu cho biết cảm thấy buồn khi thông điệp mình muốn truyền tải bị hiểu khác đi. Chia sẻ với Tri thức - Znews, anh nhận trách nhiệm về mình, cho rằng vì bản thân kể chuyện thiếu mạch lạc nên mới dẫn tới hiểu lầm đáng tiếc như vậy.

Trên mạng xã hội, nhiều ý kiến cho rằng quyết định mang phim rút rạp của ê-kíp Tìm xác: Ma không đầu một phần vì “né” bão chỉ trích của công chúng.

Về mặt chiến lược, quyết định rời rạp của Tìm xác: Ma không đầu được cho là hợp lý khi sắp tới, phim khó bám trụ trước sức nóng của bộ đôi Lật mặt 8 - Thám tử Kiên.

Thực tế ở tuần thứ 2 công chiếu, dù vẫn rộng đường ngoài phòng vé khi ít đối thủ cạnh tranh, tác phẩm của Hải Bùi vẫn để lộ dấu hiệu đuối sức, tốc độ kiếm tiền lao dốc không phanh. Nếu tiếp tục trụ rạp, phim ít khả năng vượt qua cột mốc 50 tỷ đồng.

Thành tích này không tệ so với mặt bằng chung phim kinh dị Việt, song lại là một cú trượt dốc gây sốc khi đặt lên bàn cân với hai dự án tiền nhiệm thuộc vũ trụ linh dị ngũ hành. Cụ thể, Ma da từng thu về 127 tỷ đồng, trong khi Quỷ nhập tràng dắt túi 150 tỷ - dẫn đầu danh sách phim kinh dị Việt ăn khách nhất.

Cú trượt về doanh thu của Tìm xác: Ma không đầu là tín hiệu thức tỉnh các nhà làm phim kinh dị Việt, khi cho thấy dấu hiệu quay lưng của khán giả trước các dự án kém chất lượng.

Trước đó, Ma da hay Quỷ nhập tràng đều nhận phản hồi tiêu cực về kịch bản, nội dung, nhưng vẫn thắng đậm ngoài phòng vé nhờ hưởng lợi từ cơn sốt kinh dị bùng lên mạnh mẽ tại nước ta. Song, khi làn sóng này có dấu hiệu thoái trào, các phim kinh dị cũng trở nên bão hòa, ít đột phá về ý tưởng, kịch bản, sự quay lưng của khán giả là điều khó tránh khỏi.

Sự hụt hơi về doanh thu của hai tác phẩm liên tiếp Tìm xác: Ma không đầu và ngay trước đó là Âm dương lộ cho thấy khán giả đã khắt khe hơn trước thực trạng phim kinh dị nội địa ồ ạt ra rạp, mà không có sự đầu tư chỉn chu về chất lượng, kịch bản.