Đẩy mạnh chuyển đổi số ở ngành Hải quan

Trong lĩnh vực quản lý nhà nước, Hải quan Quảng Ninh được đánh giá là ngành tiên phong trong hành trình chuyển đổi số toàn diện. Cho đến nay, từ bộ máy điều hành đến những nền tảng công nghệ đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa thủ tục hải quan (TTHQ) được Cục Hải quan Quảng Ninh đầu tư, sử dụng, phục vụ đắc lực tất cả các khâu nghiệp vụ, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Chuyển đổi số vừa là yêu cầu khách quan, vừa là cơ sở vô cùng quan trọng để xây dựng hải quan số và hải quan thông minh. Qua đó, góp phần cụ thể hóa Nghị quyết 09-NQ/TU ngày 5/2/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về chuyển đổi số toàn diện tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Hiện đại hóa thủ tục hải quan

Từ năm 2014, Cục Hải quan Quảng Ninh là một trong những đơn vị đầu tiên triển khai thí điểm hệ thống VNACCS/VCIS. Đến nay, 100% quy trình TTHQ đã được tự động hóa qua hệ thống này.

Đây là hệ thống thông quan tự động do Nhật Bản tài trợ, có kết nối với cơ chế một cửa quốc gia, hỗ trợ người khai hải quan tối đa trong khâu khai báo như tự động bổ sung thuế suất, tỷ giá tính thuế, tự động tính toán trị giá tính thuế, số thuế phải nộp, tự động cảnh báo với những tiêu chí khai chưa chính xác…

Ngoài ra, hệ thống cũng giúp tăng tính chủ động và giảm thời gian thông quan. Do VNACCS tự động kiểm tra, cấp số và phân luồng tờ khai 24/7, nên người khai hải quan có thể khai báo bất cứ đâu, bất cứ khi nào đều nhận được phản hồi ngay. Triển khai VNACCS/VCIS cũng đã hạn chế tối đa việc doanh nghiệp tiếp xúc với cán bộ hải quan, đại diện doanh nghiệp có thể ngồi tại trụ sở để khai báo, hệ thống VNACCS/VCIS sẽ phản hồi kết quả. Nếu được phân vào luồng xanh, doanh nghiệp in kết quả và ra cửa khẩu lấy hàng luôn; khi nào bị phân vào luồng vàng và đỏ thì doanh nghiệp mới phải tới cơ quan hải quan để xử lý.

Sau VNACCS/VCIS, hệ thống giám sát, quản lý hải quan tự động VASSCM cũng giúp doanh nghiệp rút ngắn được thời gian làm thủ tục giao nhận hàng từ 5-7 lần so với trước. Đặc biệt, với mô hình thực hiện thủ tục và quản lý hải quan tập trung, thời gian thông quan cho một lô hàng nhập khẩu ở các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh hiện đã giảm được 7 giờ đồng hồ. Còn đối với hàng xuất khẩu, thời gian thông quan giảm được 2 giờ đồng hồ so với trước.

Bên cạnh các phần mềm TTHQ, Cục Hải quan Quảng Ninh cũng đã triển khai một số phần mềm nhằm quản lý quan hệ đối tác giữa hải quan và doanh nghiệp; cho phép doanh nghiệp có thể truy cập và tương tác trực tiếp với cơ quan hải quan, đánh giá mức độ hài lòng đối với từng nhóm lĩnh vực của cơ quan hải quan, như tinh thần phục vụ, năng lực trình độ, mức độ khó khăn, dễ dàng khi thực hiện các thủ tục hải quan. Đồng thời, thông qua hệ thống phần mềm này, doanh nghiệp cũng có thể kiến nghị với cơ quan hải quan về những khó khăn, vướng mắc cần được tháo gỡ. 

Mới đây nhất, ngày 15/9/2022, Cục Hải quan tỉnh đã đưa máy soi container di động Eagle M60 vào hoạt động tại khu vực Cảng Cái Lân. Đây là thiết bị hiện đại, hoạt động trên nền công nghệ tia X, chu trình vận hành có thể được điều khiển hoàn toàn tự động bằng hệ thống máy tính thông minh, hiện đại. Thông qua hệ thống giám sát, soi chiếu trên thiết bị, công chức hải quan sẽ biết được toàn bộ hàng hóa trong container mà không phải trực tiếp mở container để kiểm tra như trước đây. Nếu như trước đây để kiểm tra một container tối thiểu cũng phải mất trên 1 giờ đồng hồ, thì với thiết bị này, việc kiểm tra chỉ mất tối đa 2 phút là biết được chủng loại, số lượng hàng hóa trong container...

Những hệ thống, phần mềm công nghệ này đã mang lại hiệu quả rất quan trọng cho ngành hải quan Quảng Ninh trong lĩnh vực quản lý nhà nước, hoạt động XNK. Đến hết tháng 10/2022, Cục Hải quan Quảng Ninh thu ngân sách đạt trên 12.800 tỷ đồng (tăng 61% so với cùng kỳ năm 2021 và vượt 28% so với chỉ tiêu Bộ Tài chính giao, vượt 21% so với tỉnh giao). Với tốc độ thu hiện nay, Cục Hải quan Quảng Ninh phấn đấu trong 2 tháng còn lại sẽ cán mốc khoảng 15.000 tỷ đồng.

Tiên phong trong chuyển đổi số

Ngày 18/2/2022, Đảng ủy Cục Hải quan Quảng Ninh đã ban hành Chương trình hành động triển khai Nghị quyết 09-NQ/TU ngày 5/2/2022 của Ban thường vụ Tỉnh ủy về chuyển đổi số toàn diện tỉnh  Quảng Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Chương trình hành động xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp tại Đảng bộ, Cục Hải quan tỉnh trong công tác chuyển đổi số, để cùng vào cuộc tích cực với hệ thống chính trị toàn tỉnh Quảng Ninh trong triển khai chính quyền số, kinh tế số và xã hội số, cùng các lĩnh vực trọng tâm về chuyển đổi số. Trong đó, mục tiêu hình thành, phát triển cửa khẩu số nhằm nâng cấp, phát triển và hiện đại hóa các cửa khẩu gắn với xây dựng và tạo ra nền tảng số ứng dụng thống nhất cho tất cả các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh là một nhiệm vụ quan trọng.

Chương trình hành động cũng thể hiện các nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng yếu, xuyên suốt giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030 của Đảng bộ, Cục Hải quan tỉnh trên cơ sở vừa đảm bảo triển khai các nội dung trọng yếu theo lộ trình của ngành trong Kế hoạch chuyển đổi số lĩnh vực hải quan giai đoạn 2021-2025, đồng thời triển khai các nhiệm vụ chính trị liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của ngành hải quan trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.

Theo đó, Hải quan Quảng Ninh sẽ tham gia tái thiết kế tổng thể hệ thống công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu thực hiện nghiệp vụ hải quan, hướng tới hải quan số và đáp ứng yêu cầu về an toàn thông tin hệ thống. Như vậy, TTHQ thực hiện với doanh nghiệp sẽ trên môi trường số, tức là môi trường không giấy tờ và ở mọi nơi, vào mọi thời điểm, trên nhiều phương tiện. Điều này sẽ giúp đảm bảo quản lý xuyên suốt từ khâu đầu tới khâu cuối đối với hàng hóa và phương tiện XNK, quá cảnh.

Đồng bộ với quy trình nghiệp vụ là 100% chứng từ thuộc hồ sơ hải quan sẽ chuyển sang dạng dữ liệu số; hồ sơ nghiệp vụ kiểm soát hải quan cơ bản chuyển dạng dữ liệu điện tử, tiến tới số hóa. Công tác quản lý thuế, kiểm tra sau thông quan, quản lý rủi ro, phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại cũng đang trong lộ trình chuyển đổi sang môi trường số.

Riêng với lĩnh vực chuyển đổi số phục vụ doanh nghiệp XNK, Cục Hải quan Quảng Ninh sẽ thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số công tác nghiệp vụ, triển khai cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN. Qua đó, 100% thủ tục hành chính công có nhu cầu sử dụng cao được cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 cho người dân, doanh nghiệp và được thực hiện trên nhiều phương tiện truy cập khác nhau. Dịch vụ công trực tuyến được cung cấp 24/7. Việc trả kết quả thủ tục hải quan cũng được thực hiện trên môi trường số.

Không chỉ ứng dụng mạnh mẽ CNTT trong công tác nghiệp vụ, Hải quan Quảng Ninh còn ứng dụng CNTT trong công tác chỉ đạo, điều hành nội bộ đạt được những kết quả đáng khích lệ. Đó là, triển khai hệ thống Edoc Customs cho phép quản lý công văn đi, đến, giúp giảm thiểu một lượng lớn giấy tờ; kê khai thuế, kê khai bảo hiểm xã hội, kê khai hải quan điện tử góp phần quan trọng vào việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hải quan.

Để triển khai thuận lợi lộ trình chuyển đổi số ngành hải quan, Cục Hải quan Quảng Ninh đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tích cực làm việc với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn đơn vị quản lý để hỗ trợ công tác chuyển đổi số. Các đơn vị trao đổi với doanh nghiệp về lợi ích và tính tất yếu của việc chuyển đổi số trong hoạt động quản lý và sản xuất kinh doanh; việc tham gia chương trình chuyển đổi số hoàn toàn miễn phí, được miễn phí tư vấn, hỗ trợ và được cung cấp tài liệu liên quan đến chuyển đổi số trong doanh nghiệp.

Thực hiện chuyển đổi số cũng sẽ giúp đổi mới căn bản, toàn diện, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hải quan, nâng cao năng suất lao động của cán bộ, công chức hải quan; cải thiện môi trường kinh doanh, tạo thuận lợi, giảm chi phí cho người dân, doanh nghiệp trong quá trình làm thủ tục hải quan.