Di tích đền thờ vua Lý Anh Tông ở Vân Đồn

Năm 2007, UBND tỉnh có quyết định công nhận đền thờ vua Lý Anh Tông, ở khu 8, thị trấn Cái Rồng, huyện Vân Đồn (tên chữ là Vân hải Linh từ) là di tích lịch sử.

Di tích đền thờ vua Lý Anh Tông ở Vân Đồn.

Theo lịch sử, Vân Hải linh từ thờ vua Lý Anh Tông (tên húy là Lý Thiên Tộ) được xây dựng từ năm Chính Long Bảo Ứng thứ 10 (1172). Hoàng đế Lý Anh Tông sinh  tháng 4 năm 1136 là con trai trưởng của vua Lý Thần Tông. Từ rất trẻ nhà vua đã đến Vân Đồn và khi năm 36 tuổi, ông lại đến lần thứ hai… Lý Anh Tông là một trong những vị vua nhà Lý được truyền tụng là rất linh thiêng; trường hợp xuất hiện đám mây lạ "Bát đế vân du" nổi tiếng tại Đền Đô, Bắc Ninh cách đây khoảng hơn 10 năm là vào đúng ngày giỗ kỵ của ông. Nhà vua lập thương cảng Vân Đồn năm 1149, trước tiên để thương khách 3 nước là Trảo Oa (đảo Java - In đô nê xia), Lộ Lạc (một tiểu vương quốc vùng Thái Lan) và Xiêm La, được phép cư trú, lập thương điếm trên lãnh thổ nước ta. Vua đi thị sát một vùng duyên hải từ đảo Cát Bà đến Móng Cái và dừng lại nghỉ trên khu đảo Cái Rồng. Dân mượn núi rồng mẹ để lập đài đón vua. Quan chức bản châu, bản xã, lão ngư, tiểu chủ đến bái yết, vua yên úy thổ quan, hương lão, thần dân. Mọi người vô cùng cảm tạ ân đức của nhà vua. Tương truyền khi thuyền của vua về kinh đô, dân sở tại đã giữ nguyên thảo am quán đài, nơi vua ngự tiếp thần dân làm kỷ niệm. Thương cảng Vân Đồn sầm uất trong một thời gian dài...

Cách trung tâm trị trấn Cái Rồng không xa, đền vua Lý Anh Tông xây trên bậc thềm triền núi phía tây nam, phía đông có lầu nghênh phong. Khuôn viên của đền, vách núi uốn cong, tay long cao và dài liên tục, tay hổ thấp và ngắn. Đền có thế tọa sơn ỷ dốc đón thủy mạch để trị long khí, lấy dãy đồi xa phía tây thị trấn làm án. Thời gian đã biến đền Vân Hải linh từ thành phế tích. Lý do để đền Lý Anh Tông được tôn tạo lại gần đây có liên quan đến một vị hoàng tử nhà Lý, ông Lý Long Tường. Chuyện là ông Lý Xương Căn, một doanh nhân người Hàn Quốc, hậu duệ đời thứ 25 vua Lý Anh Tông (có tài liệu ghi đời 31), thuộc dòng dõi của Kiến Bình Vương Lý Long Tường. Năm 1226, khi nhà Lý bị nhà Trần soán ngôi, Lý Long Tường đã mang bát hương gia tiên và thanh Thượng phương bảo kiến của Lý Công Uẩn cùng 6.000 gia thôn đi trên 3 hạm đội dừng chân ở Đài Loan rồi đến vương quốc Goryen vùng duyên hải của tây bắc Triều Tiên ngày nay tránh nạn. Khi ông Lý Xương Căn về Cổ Pháp, viếng đền Lý Bát Đế (đền Đô), gặp Giám đốc công ty bất động sản đang kinh doanh trên vùng đảo Cái Bầu, nhớ lời di huấn truyền đời rằng Thái đường cổ pháp (Từ Sơn, Bắc Ninh), Cái Rồng nơi thờ hoàng đế Lý Anh Tông, ông Lý Xương Căn muốn đóng góp tôn tạo lại đền thờ trên cảng Cái Rồng... Và nhờ đó, đền thờ nhà vua đã được phục dựng lại trên nền móng cũ. Công trình khởi công vào tháng 3 năm 1993, hoàn thành năm 1997. Từ khi xây xong đền, nhân dân huyện Vân Đồn đã thường xuyên trông nom, hương khói. Đường vào cổng đền được láng nhựa rộng, hai bên lề lát gạch, trồng cây xanh. Cổng chính đền xây chồng diên, mái thượng đắp ngạc long chầu mặt trời. Thân các xây 4 trụ tròn, chính giữa đắp bảng văn đề 4 chữ "Hải Vân Linh Từ"….