Sự tích Hạ Long - Thế giới quen và lạ

Thế giới xung quanh ta thay đổi từng ngày. Từ con người cho đến cảnh vật. Kể cả những sự việc xưa cũ cũng được nhìn nhận lại dưới cái nhìn nhân văn hơn. Viết là sáng tạo, là định hình các thế giới của riêng mình. Tác giả Nguyễn Mai Sơn với tập thơ “Sự tích Hạ Long” (NXB. Văn học; in và nộp lưu chiểu quý III năm 2016) đã làm được điều này. Xen kẽ trong tập thơ là ba thế giới vừa lạ vừa quen. Quen vì nó chính là cuộc sống, là địa danh, các loài cây, loài con ta đã biết. Lạ vì tác giả đã thổi vào chúng một cách nhìn mới, cắt nghĩa mới dựa trên những điều tưởng đã quen. Dù đan xen nhưng ta sẽ tổng hợp lại để thấy được những thế giới trong tập thơ là thế nào trong mắt “người thơ”.

Đầu tiên là thế giới của các địa danh...

Đi theo chuyến hành trình từ Đền thờ vua Lý Anh Tông, người mà: “Khi buôn bán giao thoa/ Vua mới mười ba tuổi/ Theo thương gia đòi hỏi/ Vua lập cảng Vân Đồn/... Dân Vân Đồn hội tụ/ Lập đền trên núi Rồng/ Để muôn thuở nhắc công/ Lý Anh Tông lập cảng” đến Đền Cửa Ông: “Cháu về đền Cửa Ông/ Ngắm tượng Trần Quốc Tảng/... Thấy ngựa bay tít trời”. Qua đền Cửa Ông thẳng đường đến với Núi Bài Thơ: “Núi Bài Thơ xưa gọi núi Truyền Đăng/ Thuở thiếu niên núi chưa cao mấy/ Khi Lê Thánh Tông đề thơ vào đấy/ Núi vươn mình thành núi thanh niên”.

Đến đây thì gần lắm rồi Vịnh Hạ Long, với sự tích bầy rồng xuống chơi chưa biết hạ cánh nơi đâu bởi biển cả thì sâu, rừng thì cây chắn lối. Lúc đó, một chú rồng con nóng vội phun lửa đốt cháy rừng, biển lửa cháy từ Đông Triều về Cẩm Phả, lan đến tận Mông Dương, Kế Bào... Mẹ rồng phải vất vả phun đất, bùn chữa cháy nhưng dập được lửa nào dập được khói. Khói bốc lên trời biết, giở phép thiêng: “Mẹ con rồng nằm yên/ Để hoá thành kiếp đá/ Thế là kể từ đó/ Mẹ rồng hoá Hạ Long/ Đàn con ở phía đông/ Bái Tử Long bên mẹ”. Trong Vịnh Hạ Long thì có Núi Gà Chọi “Hai gà đá trọi nhau/ Triệu triệu năm chưa dứt” và Núi Đũa “Đũa thần rơi xuống Hạ Long/ Cắm sâu đáy biển - hơi cong một đầu”. Nằm bên vịnh là cây Cầu Bãi Cháy trong mắt em: “Như chiếc cung bắn trời/ Dây văng đỏ, vàng tươi/ Giăng nắng thành rẻ quạt”. Rồi đi xa hơn nữa đến đảo Tuần Châu: “Tuần Châu đảo nhỏ gần bờ/ Xưa kia được đón Bác Hồ ra thăm/ Biển xanh Bác tắm cùng dân/ Thủ đô, lãnh tụ... như gần gũi thêm”. Qua Tuần Châu đi Yên Tử: “Em theo bà đi lễ/ Ngắm hàng tùng, rừng trúc/ Cây đại bảy trăm năm/ Khe đá nhẵn đấu chân”. Lên Chùa Đồng: “Chuông khánh đứng gác trông/ Biên viễn miền Đông Bắc”.

...đến thế giới của cảnh vật xung quanh

Từ Ngọn mướp: “Non tơ một ngọn mướp/ Từ nhỏ muốn vươn cao/ Giàn đẹp hay bờ rào/ Tay người trồng xếp đặt”. Đến tiếng Gọi Dơi vào nhà vì mẹ tớ đang bận: “Tớ hứa chủ nhật tới/ Sẽ làm tổ cho dơi/ Để có một bầu trời/ Toàn bạn bè thân thiện”. Rồi cái gì ngoài kia, hoá ra là Cóc cụ: “Canh giữ góc vườn/ Mắt sáng hơn gương/ Tai nghe cực thính”. Cho đến tiếng gà cục tác hay đàn cò bay tất cả vào thơ Nguyễn Mai Sơn đều đẹp. Nó chứa đựng cái nhìn trong trẻo của trẻ con. Đồng thời từ cái trong trẻo ấy dẫn đến một niềm suy nghiệm về cõi sống này: Có buồn, có vui nhưng tất cả đều phải nhân văn. Như trong bài Cau và chim, cuối cùng vẫn là “Để thiên nhiên với con người nương nhau”.

Quay lại là thế giới của những người thân

Là Em bé, trung tâm vui vẻ của mọi người trong gia đình với nết háu ăn: “Em bé bú mẹ/ Háo hức, vụng về/ Sữa dây ra má/ Trông mà ghét ghê!”. Là bà trong lời Bà ru: “Lời ru dạy nết ở ăn/ Mỗi lời ru mở một ngăn tình bà”. Là Cha cả đời vì con: “Hạt cơm cõng nặng sắn khoai/ Nửa đời cha ký gửi ngoài đồng chiêm/ Rọ tôm, lưới cá... thâu đêm/ Sáng ra thuyền tủi chở thêm đói về”. Là Mẹ, bài thơ kết lại tập thơ với nỗi buồn phảng phất: “Con đi cuối đất cùng trời/ Ở đâu gió cũng nhắc lời mẹ răn/ Ở đâu cũng có ánh trăng/ In hình bóng mẹ tảo tần nuôi con”.

Đi qua ba thế giới, có điều tiếc cho tác giả là đôi chỗ ông chưa xác định được đối tượng độc giả của mình. Viết cho trẻ em hay người lớn? Nếu xác định được điều này thì “Sự tích Hạ Long” sẽ hoàn chỉnh và trọn vẹn hơn.

Đinh Phương