'Đốt đuốc' tìm tài năng trẻ sân khấu

Chỉ trong một thời gian ngắn, 3 cuộc thi tài năng trẻ sân khấu quy mô toàn quốc dành cho nghệ sĩ sân khấu Kịch nói, Tuồng, Chèo, Cải lương, Dân ca kịch chuyên nghiệp được Bộ VHTT&DL chủ trì tổ chức. Mặc dù số huy chương trao cho nghệ sĩ khá nhiều nhưng Hội đồng giám khảo lại nhận định chưa thấy ngôi sao nào… lấp lánh?

NSND Giang Mạnh Hà

Chưa có tài năng nổi trội như kỳ vọng

Mới đây nhất, cuộc thi “Tài năng trẻ Diễn viên sân khấu Cải lương và Dân ca kịch chuyên nghiệp toàn quốc 2017” đã khép lại với kết quả lạc quan trong sự ngạc nhiên của không ít người: 15 huy chương vàng và 21 huy chương bạc cho các thí sinh tham dự, bằng nửa số thí sinh dự thi

Tại cuộc thi “Tài năng trẻ diễn viên sân khấu Tuồng, Chèo chuyên nghiệp toàn quốc” có hơn 90 thí sinh đến từ 19 đơn vị sân khấu Tuồng, Chèo. Kết quả có 23 huy chương vàng, 20 huy chương bạc, 2 giải Diễn viên trẻ triển vọng cho các nghệ sĩ xuất sắc và nhiều bằng khen, giấy khen cho nghệ sĩ có nhiều đóng góp tích cực.

Cuộc thi “Tài năng trẻ diễn viên sân khấu Kịch nói chuyên nghiệp toàn quốc” cũng trao 5 huy chương vàng, 11 huy chương bạc và nhiều bằng khen khác cho các nghệ sĩ.

Giải thưởng thì nhiều nhưng có một nghịch lý là Hội đồng giám khảo của các cuộc thi lại cho rằng không có gương mặt tài năng tỏa sáng, dù rằng sắc vóc, dung nhan của diễn viên thì có vẻ vượt trội.

Tổng kết cuộc thi “Tài năng trẻ diễn viên sân khấu Cải lương và Dân ca kịch chuyên nghiệp toàn quốc”, NSND Giang Mạnh Hà, Chủ tịch Hội đồng Giám khảo đã thẳng thắn chỉ ra khá nhiều hạn chế.

Theo NSND Giang Mạnh Hà, “đây là cuộc thi chuyên nghiệp toàn quốc, là sân chơi lớn dành cho các diễn viên trẻ sân khấu chuyên nghiệp, mà lại bộc lộ sự thiếu chuyên nghiệp. Về giọng ca, không ít thí sinh hát chênh, phô dây đàn, ca rớt nhịp, ca non giọng, đuối hơi. Tiếng nói sân khấu, tức lời thoại nghe không tròn vành rõ chữ, nói nhanh, nói vấp làm cho người nghe khó hiểu diễn viên đó nói gì. Động tác vũ đạo chưa thuần thục, đường nét múa còn khô cứng, chọn trang phục chưa hợp lý. Có khá nhiều diễn viên trẻ bị áp lực, tâm lý lo lắng, hồi hộp, căng thẳng, khiến cho vai diễn bị cứng, thiếu chất. Ở cuộc thi lần này, chưa thấy xuất hiện ngôi sao tài năng trẻ bừng sáng lấp lánh như kỳ vọng”.

Trước đó, NSND Hoàng Dũng, Chủ tịch Hội đồng giám khảo cuộc thi “Tài năng trẻ diễn viên Kịch nói chuyên nghiệp toàn quốc” cũng thẳng thắn nhận định có sự chênh lệch khá lớn về thanh, sắc, kỹ năng chuyên môn của các diễn viên trẻ giữa các đơn vị nghệ thuật ở Hà Nội và các địa phương.

Nhiều trích đoạn dự thi chưa được tập luyện kỹ càng, không có bàn tay dàn dựng của đạo diễn. Tiết mục biên tập lại do chắp vá nên diễn viên không thể hiện được một cách chân thực và hợp lý. Nhiều người vì áp lực cuộc thi đã chọn trích đoạn chưa thật phù hợp với năng lực, sở trường nên chưa bộc lộ hết khả năng. Thậm chí, NSND Hoàng Dũng còn chia sẻ rằng có thí sinh dự thi còn không cho thấy khả năng làm diễn viên, chưa nói đến có tài năng…

Vinh danh phải đúng cách

Thực tế, các cuộc thi tài năng trẻ diễn viên sân khấu Kịch nói, Tuồng, Chèo, Cải lương, Dân ca kịch là một trong những hoạt động nhằm giúp các nhà quản lý, các đơn vị nghệ thuật đánh giá toàn diện, chính xác hơn về chất lượng đội ngũ diễn viên trẻ hiện nay và để góp phần xây dựng kế hoạch, chiến lược phát triển lâu dài.

Mặt khác, các cuộc thi này là sân chơi, cơ hội để các diễn viên trẻ chuyên nghiệp cọ xát, thể hiện tài năng, có thêm động lực xây dựng những tác phẩm, hình tượng nhân vật có nội dung và mang tính nghệ thuật cao.

Việc trao giải thưởng trong mỗi cuộc thi lâu nay được mặc định như là cách để động viên các tài năng trẻ. Khi các Huy chương Vàng, Huy chương Bạc vẫn là những thước đo cụ thể để xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT thì các cuộc thi tài năng trẻ nói trên vẫn còn là một trong những đích đến phải chinh phục của những diễn viên có ý định theo đuổi nghề.

Tuy nhiên, nếu các nghệ sĩ trẻ không mấy mặn mà tham gia, không dốc sức đầu tư cho tiết mục dự thi hoặc tiết mục chưa đạt yêu cầu mà vẫn tôn vinh theo tinh thần “chia đều cho đỡ tủi” thì sẽ làm giải thưởng giảm giá trị. Chính người nhận được những giải thưởng, những tôn vinh ấy chưa chắc đã thực sự thỏa mãn và không coi đây là động lực sống với nghề.

Vì vậy, ngoài các cuộc thi, để động viên các tài năng trẻ gắn bó, cống hiến cho nghệ thuật sân khấu, đặc biệt là các bộ môn nghệ thuật sân khấu truyền thống cần nhiều giải pháp mang tính bền vững và lâu dài. Những cơ chế đặc thù trong tìm kiếm, tuyển chọn, đào tạo và hỗ trợ nghệ sĩ trẻ phát huy tài năng là một trong những giải pháp được chờ đợi sẽ mang lại nhiều hiệu quả tích cực cả về trước mắt và lâu dài.

Đề án đào tạo diễn viên, nhạc công cho các đơn vị nghệ thuật Tuồng, Chèo, Cải lương và Dân ca kịch chuyên nghiệp trên cả nước do Cục Nghệ thuật biểu diễn xây dựng và triển khai góp phần khắc phục tình trạng khủng hoảng nhân lực biểu diễn sân khấu.

Mới đây nhất, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng đã quyết định “đặt hàng” Bộ VHTT&DL đào tạo sinh viên một số ngành, chuyên ngành văn hóa đặc thù, khó tuyển sinh nhưng đang thiếu nhân lực, trong đó có nghệ thuật sân khấu.

Tuy nhiên, đây mới chỉ như khúc dạo đầu của một bản nhạc. Theo những người lập Đề án đào tạo của Cục Nghệ thuật biểu diễn thì rất có thể Đề án cũng mới chỉ đáp ứng được một phần yêu cầu cần có.

Chưa kể, làm thế nào để các gương mặt trẻ đã được phát hiện, đào tạo vừa có cơ hội phát huy tài năng, vừa có cơ chế chính sách phù hợp để họ có thể “sống được bằng nghề”, gắn bó với nghề đã trong điều kiện hiện nay thì vẫn là một hành trình nhiều thách thức.

Theo Báo An ninh Thế giới