Du lịch tham quan mỏ than: Tiềm năng đang được "đánh thức"

Thời gian qua, ngành du lịch Quảng Ninh và đại diện nhiều công ty du lịch lữ hành trong cả nước đã tổ chức nhiều chuyến tham quan khảo sát du lịch tại các mỏ than của tỉnh. Qua các chuyến đi, các doanh nghiệp du lịch đều đánh giá cao loại hình du lịch tham quan mỏ than, cũng như việc xây dựng sản phẩm và khai thác các tour du lịch này.

Du khách chụp ảnh lưu niệm tại Khu lưu niệm Bác Hồ dừng chân nói chuyện với cán bộ, công nhân mỏ than Đèo Nai (30-3-1959).

Tiềm năng, lợi thế lớn

Nói đến Quảng Ninh, người ta nghĩ ngay đến quê hương của ngành sản xuất than. Hiện nay, vùng mỏ Quảng Ninh đang sở hữu hàng chục mỏ than lớn nhỏ có lịch sử từ những năm cuối thế kỷ 19. Nơi đây còn gắn liền với các chiến tích đấu tranh anh dũng của biết bao thế hệ công nhân mỏ Việt Nam. Nhiều di tích đã được cơ quan chuyên môn, ngành than thẩm định, một số di tích khác được các doanh nghiệp trong ngành xúc tiến lập hồ sơ trình Nhà nước công nhận bằng di tích cấp quốc gia, cấp tỉnh. Trong đó phải kể đến một số di tích như: Di tích điểm khai thác than đầu tiên của nước ta tại núi Yên Lĩnh (còn gọi là Yên Lãng), ở TX Đông Triều; di tích nơi bắt đầu nổ ra cuộc Tổng bãi công của thợ mỏ 1936 tại Cẩm Phả; di tích lịch sử Vũng Đục (TP Cẩm Phả)... Và tiếp theo đó là các di tích kháng chiến chống Mỹ, như di tích Trận địa pháo cao xạ 37 ly của Tự vệ Xí nghiệp Tuyển than Hòn Gai (Công ty Tuyển than Hòn Gai); di tích Trận địa pháo cao xạ 37 ly của Tự vệ Bến Cửa Ông (Công ty Tuyển than Cửa Ông)... Nếu như những di tích liên quan đến vùng than được liên kết lại với nhau, sẽ tạo nên một tuyến du lịch tham quan không chỉ hấp dẫn, bổ ích mà còn có ý nghĩa trong việc bồi dưỡng truyền thống cách mạng cho các thế hệ trẻ thêm yêu quê hương, tiếp nối truyền thống bất khuất của lớp thợ mỏ cha anh trước đây...

Tham quan khai trường sản xuất Công ty Than Cao Sơn.

Cùng với các di tích lịch sử, quang cảnh của các khai trường khai thác than lộ thiên, những moong than rộng lớn, khung cảnh sản xuất nhộn nhịp trên công trường đến các phân xưởng sản xuất... sẽ là nguồn tài nguyên để kết nối, xây dựng những sản phẩm du lịch tham quan mỏ thu hút khách. Du khách thử tưởng tượng, chúng ta tham quan khai trường khai thác than bằng những chiếc xe đặc chủng. Phóng tầm mắt từ trên cao khai trường như một bức tranh với những khoảng màu sáng tối, trắng đen đan xen hoà hợp, điểm thêm đâu đó màu vàng của những chiếc máy xúc, những đoàn xe “khủng” nối đuôi nhau đưa than từ các vỉa ra nơi tập kết. Tiếp đến là tham quan nhà sàng than, quy trình chế biến than và được hoà mình vào đời sống người thợ mỏ như tham quan bếp ăn, thưởng thức những bữa ăn ca của người công nhân mỏ v.v.. Tất cả chắc chắn sẽ là những trải nghiệm bổ ích và thú vị với du khách.

Và ngắm nhìn những chiếc ô tô “khủng” trên mỏ.

Đang được “đánh thức”

Nhận thấy rõ tiềm năng và lợi thế của mỏ than trong việc xây dựng, phát triển thành những sản phẩm du lịch đặc thù hấp dẫn du khách, cách đây khoảng chục năm, ngành Du lịch Quảng Ninh cũng đã xúc tiến dự án tour tham quan công trường khai thác than và từ đó đến nay cũng đã có nhiều doanh nghiệp lữ hành tham quan, khảo sát tại một số mỏ than như: Hà Lầm, Hà Tu, Vàng Danh, Cao Sơn, Đèo Nai... Song công tác phối hợp giữa các đơn vị tổ chức du lịch và các công ty than chưa thật hiệu quả. Bởi đặc thù của khu mỏ, nhất là các mỏ đang hoạt động sản xuất thì còn tồn tại khá nhiều những khó khăn nếu đưa du lịch vào khai thác. Chẳng hạn như phải bố trí hệ thống phương tiện di chuyển là những xe đặc thù, điểm trình diễn tham quan, vị trí ngắm các khai trường, khu vực dành cho du khách trải nghiệm phải thật sự an toàn...

Một điểm ngắm moong than đẹp trên mỏ Đèo Nai.

Ông Dương Xuân Tráng, Phó Chủ tịch CLB Lữ hành UNESCO Hà Nội, Giám đốc phụ trách xây dựng sản phẩm du lịch của Công ty DL Mai Việt Hà Nội cho biết, vừa qua CLB của ông gồm gần 40 hội viên đại diện cho trên 30 công ty lữ hành trên toàn quốc đã có chuyến famtrip khảo sát TP Cẩm Phả để xây dựng sản phẩm du lịch tham quan mỏ than. Sau khi khảo sát thực tế trên mỏ than Đèo Nai, ông Tráng cũng như thành viên trong đoàn đánh giá rất cao tiềm năng và sự độc đáo của du lịch mỏ than Quảng Ninh. Ông Tráng cho rằng, việc đưa khai thác than vào du lịch sẽ làm cho du khách cảm thấy gần gũi hơn khi đến với Quảng Ninh. Bởi từ lâu, nhiều người biết đến vùng than Quảng Ninh nhưng chưa thể hình dung được công việc và đời sống của người thợ mỏ. Đến đây, họ thực sự ngạc nhiên khi được tận mắt chứng kiến những moong than khổng lồ, những “siêu xe khủng” vận chuyển than trên các mỏ. Các công ty lữ hành du lịch mong muốn nhận được sự hỗ trợ của ngành than, ngành du lịch trong việc xây dựng sản phẩm du lịch, kết nối các tour du lịch đưa khách đến tham quan mỏ than trong tương lai.

Tuy nhiên, để xây dựng thành một sản phẩm du lịch thực sự để du khách trải nghiệm, theo ông Phó Chủ tịch CLB Lữ hành UNESCO Hà Nội Dương Xuân Tráng thì sản phẩm du lịch tham quan mỏ than cũng phải cụ thể, rõ ràng hơn. Ví dụ các công ty than phải đầu tư xây dựng thêm các bảo tàng nhỏ, là nơi giới thiệu về quá trình lịch sử, quy trình sản xuất, máy móc, thiết bị khai thác của mỏ than qua các thời kỳ... để du khách hiểu rõ hơn về nghề khai thác than trước khi trải nghiệm thực tế. Thêm nữa, vị trí các điểm ngắm khai trường sản xuất, cảnh đẹp trên cao cũng phải được đầu tư xây dựng hàng rào, đảm bảo an toàn cho du khách... Nếu đáp ứng được những điều này, du lịch tham quan mỏ than hứa hẹn sẽ là một sản phẩm du lịch đặc trưng, hấp dẫn du khách, chỉ riêng có ở Quảng Ninh.

Thu Nguyên