"Giác quan thứ sáu" là chìa khóa vàng cho sức khỏe tinh thần

Hầu hết chúng ta đều đã biết đến 5 giác quan quen thuộc trên cơ thể gồm xúc giác, thị giác, thính giác, khứu giác và vị giác nhưng không phải ai cũng biết rằng chúng ta còn có một giác quan bổ sung được gọi với thuật ngữ Interoception (sự tương tác), hiểu đơn giản là "sự nhận thức về trạng thái bên trong của cơ thể", mà chúng ta vẫn hay gọi là "Giác quan thứ sáu".

Giác quan thứ sáu hoạt động như thế nào?

Đó là những cảm giác về trạng thái bên trong chính con người của chúng ta, giúp mỗi người cảm nhận và giải thích các tín hiệu bên trong, từ đó điều chỉnh các chức năng quan trọng trong cơ thể như đói, khát, nhiệt độ cơ thể và nhịp tim. Chúng ta thường không để ý nhiều đến nó, nhưng nó lại có ý nghĩa cực kỳ quan trọng bởi vì đó là sự đảm bảo rằng mọi cơ quan và hệ thống trong cơ thể đang hoạt động với hiệu quả tốt nhất.

Giác quan thứ sáu thực hiện điều này bằng cách cảnh báo cho chúng ta khi nào cơ thể đang mất cân bằng, chẳng hạn như bắt chúng chúng ta lấy đồ uống khi cảm thấy khát hoặc yêu cầu chúng ta cởi áo khoác khi cảm thấy quá nóng. Sự tương tác này đồng thời cũng có ý nghĩa rất quan trọng đối với sức khỏe tinh thần của chúng ta, điều này là bởi nó góp phần vào nhiều quá trình tâm lý của con người - gồm cả việc ra quyết định, khả năng xã hội và tình cảm.

Sự tương tác nhận thức - nếu bị gián đoạn còn ảnh hưởng đến nhiều tình trạng khác của sức khỏe tâm thần, gồm trầm cảm, lo âu và rối loạn ăn uống. Hoặc những dấu hiệu bất ổn của cơ thể như giấc ngủ bị xáo trộn hoặc mệt mỏi đều có thể giải thích được từ điều này, đủ hiểu rằng sự tương tác quan trọng như thế nào với các khía cạnh sức khỏe của chúng ta. Tuy nhiên, đến nay chúng ta vẫn biết rất ít về sự khác nhau giữa đàn ông và phụ nữ về mức độ cảm nhận chính xác các tín hiệu bên trong cơ thể của họ.

"Giác quan thứ 6" của nam và nữ có sự khác biệt

Nhiều nghiên cứu cho đến nay đã tìm hiểu về việc xem những người chuyển giới (cả nam và nữ) - là những người có dạng giới tính phù hợp với giới tính sinh học của họ, liệu rằng cảm nhận và giải thích các tín hiệu tương tác từ tim, phổi và dạ dày của họ khác nhau hay không? Và những kết quả cũng cho thấy sự khác nhau giữa họ. Việc tìm hiểu xem có sự khác biệt hay không rất quan trọng vì nó sẽ giúp chúng ta nâng cao những hiểu biết về sự khác biệt trong sức khỏe tinh thần và thể chất trong những cơ thể người khác nhau.

Để có một bức tranh rõ ràng hơn, các nhà khoa học đã kết hợp dữ liệu từ 93 nghiên cứu xem xét sự tương tác ở nam giới và phụ nữ, trong đó tập trung vào các nghiên cứu cách mọi người cảm nhận các tín hiệu tim, phổi và dạ dày trong một loạt các nhiệm vụ khác nhau.

Chẳng hạn một số nghiên cứu trong đó người tham gia đếm nhịp tim của họ, trong khi những người khác được yêu cầu tham gia xác định xem liệu có tín hiệu đèn nhấp nháy khi dạ dày của họ co lại hay không hoặc kiểm tra xem họ có thể phát hiện ra sự khác biệt trong hơi thở khi thở vào một thiết bị gây khó khăn hơn so với khi họ thở bình thường.

Kết quả cho thấy trên thực tế, sự tương tác này giữa nam và nữ là có sự khác biệt. Trong đó phụ nữ kém chính xác hơn một mức đáng kể so với nam giới trong các nhiệm vụ tập trung vào tim, và mức độ nào đó ở phổi. Những sự khác biệt này không được chi phối bởi sự các yếu tố khác như sự cố gắng của người tham gia khi thực hiện nhiệm vụ, hay sự khác nhau về sinh lý (trọng lượng cơ thể, huyết áp...)

Sự khác biệt rõ rệt nhất ở các hoạt động nhịp tim nhưng không rõ ràng ở các hoạt động khác, điều này có thể là do các nghiên cứu xem xét nhận thức về phổi và dạ dày chiếm một tỷ lệ nhỏ hơn. Sẽ còn quá vội để khẳng định xem liệu đàn ông và phụ nữ có thực sự khác biệt trong nhận thức về những trạng thái này hay không.

Mở ra những hướng điều trị tốt hơn cho sức khỏe tinh thần

Những phát hiện trên đây vô cùng quan trọng để hiểu tại sao nhiều vấn đề về sức khỏe tinh thần, chẳng hạn như lo lắng và trầm cảm, lại phổ biến ở phụ nữ hơn là nam giới từ tuổi dậy thì trở đi. Những lý thuyết về di truyền, hormone, tính cách và việc tiếp xúc với căng thẳng hoặc nghịch cảnh thời thơ ấu đã được đưa ra để giải thích điều này. Ngoài ra, quan hệ tình dục cũng đóng một vai trò quan trọng với sức khỏe, và có thể sự khác biệt trong quan hê tình dục giữa nam và nữ trong vấn đề này có thể giải thích một phần lý do tại sao nhiều phụ nữ bị lo âu và trầm cảm hơn nam giới.

Những khó khăn về khả năng tương tác có thể ảnh hưởng đến rất nhiều lĩnh vực, từ chức năng cảm xúc, xã hội và nhận thức, đây đều là những yếu tố nguy cơ đối với nhiều tình trạng sức khỏe tâm thần. Những hiểu biết đúng đắn về sự khác biệt trong cách đàn ông và phụ nữ cảm nhận các tín hiệu tương tác cũng vô cùng quan trọng để điều trị bệnh tâm thần.

Những nghiên cứu mới cho thấy việc cải thiện khả năng tương tác sẽ kéo theo sự cải thiện sức khỏe tinh thần, ngoài ra các nghiên cứu cũng phát hiện rằng nam giới có thể sử dụng các tín hiệu tương tác, chẳng hạn như từ trái tim - nhiều hơn phụ nữ khi xử lý cảm xúc của họ, còn phụ nữ chú ý đến các tín hiệu tương tác nhiều hơn nam giới.

Điều này cũng cho thấy các phương pháp điều trị với mục tiêu cải thiện khả năng tương tác có thể hoạt động tốt hơn đối với một số người, các kỹ thuật khác nhau sẽ có kết quả khác nhau đối với từng người, những nghiên cứu trong tương lai sẽ cần kiểm tra nó. Hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến việc "nhận thức về trạng thái bên trong của cơ thể" để chúng ta phát triển các phương pháp điều trình tốt hơn cho các vấn đề về sức khỏe tinh thần.