Giải pháp bảo vệ môi trường ở ngành Than

Sự phát triển của ngành công nghiệp khai khoáng, chủ yếu là khai thác than trong những năm qua đã làm gia tăng sức ép về môi trường trên địa bàn tỉnh. Để đảm bảo hài hoà giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường (BVMT), ngành Than đang tập trung triển khai nhiều giải pháp cải tạo, BVMT, nhằm hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

[links()]

Hệ thống đập khu vực đổ thải H10 Mông Dương được đầu tư xây dựng nhằm khắc phục tình trạng sạt lở xuống khu dân cư.

Quảng Ninh có vùng khai thác, chế biến tiêu thụ than với phạm vi rộng, trải dài qua các địa phương: Đông Triều, Uông Bí, Hoành Bồ, Hạ Long và Cẩm Phả, gồm 24 mỏ lộ thiên và 49 mỏ hầm lò. Tuy nhiên, trong quá trình khai thác than - khoáng sản đã và đang trực tiếp làm thay đổi môi trường xung quanh, phá vỡ cân bằng của tự nhiên, gây ô nhiễm môi trường.

Đặc biệt, những biến đổi địa hình và cảnh quan diễn ra chủ yếu ở khu vực khai thác lộ thiên, tạo nên những quả đồi nhân tạo tại các bãi đổ thải như ở: Cọc Sáu cao 280m, nam Đèo Nai 200m, đông Cao Sơn 250m, đông bắc Bàng Nâu 150m và Núi Béo 240m... Các bãi thải thường có sườn dốc tới 350m; nhiều moong khai thác lộ thiên tạo thành địa hình âm có độ sâu từ 50-150m dưới mực nước biển trung bình (các mỏ Cọc Sáu, Hà Tu, Núi Béo...); đất đai khu vực khai thác mỏ thường bị bóc đi lớp đất màu, dễ bị xói mòn, nên không thuận lợi cho việc tái phủ xanh rừng...

Bên cạnh đó, nước thải công nghiệp của ngành Than thải ra gây ô nhiễm nguồn nước mặt, ảnh hưởng đến hệ thống sông suối, hồ vùng ven biển. Đối với nguồn nước ngầm, do đào moong và khai thác đã làm suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm các tầng chứa nước ngọt như ở một số hồ thuỷ lợi vùng Đông Triều bị chua hoá, ảnh hưởng đến chất lượng nước phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Trạm xử lý tập trung ở Công ty CP Than Hà Tu trước khi xả ra môi trường.

Mặt khác, môi trường không khí các khu vực khai thác khoáng sản đang bị ô nhiễm do bụi, khí độc, khí nổ và tiếng ồn, đặc biệt tại khu vực Cẩm Phả, Uông Bí, Mạo Khê và các phường Hà Khánh, Hà Lầm, Hà Trung, Hà Tu, Hà Phong (TP Hạ Long). Hàm lượng bụi tại các khu vực khai thác, chế biến than đều vượt tiêu chuẩn cho phép từ 1,2-5,2 lần; tại khu dân cư lân cận vượt tiêu chuẩn cho phép 3,3 lần. Nhìn chung, các nguồn gây ô nhiễm môi trường từ các hoạt động khai thác than đã và đang trở thành những vấn đề bức xúc, ảnh hưởng đến sức khoẻ con người.

Để khắc phục tình trạng trên, trong những năm gần đây, trung bình một năm Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) đã chi hàng trăm tỷ đồng để triển khai xây dựng nhiều công trình nhằm khắc phục những ảnh hưởng của hoạt động khai thác than đối với môi trường. Theo đó, để giảm thiểu tình trạng sạt lở các bãi thải trong mùa mưa bão, ngành Than đã triển khai hàng loạt dự án cải tạo các bãi thải lớn, có nguy cơ sạt lở cao, như bãi thải: Vỉa 7-8 Hà Tu, Chính Bắc, nam Lộ Phong, nam Đèo Nai...

Một trong những vấn đề cũng được ngành Than đặc biệt quan tâm trong công tác BVMT là việc xây dựng và đưa vào vận hành các trạm xử lý nước thải mỏ. Hiện toàn tỉnh có 57 trạm xử lý nước thải mỏ. Trong đó, tại khu vực miền Tây có 13 trạm xử lý nước thải, khu vực Cẩm Phả, Hạ Long có 44 trạm xử lý nước thải có công suất từ 15m3/h đến 2.400m3/h/trạm, đáp ứng yêu cầu xử lý nước thải mỏ đạt tiêu chuẩn cho các đơn vị ngành Than.

Nhằm hạn chế việc phát sinh bụi, tiếng ồn, giảm thiểu ảnh hưởng của quá trình vận chuyển than, góp phần cải thiện môi trường, cảnh quan các khu đô thị, dân cư trên địa bàn tỉnh, TKV cũng đã đầu tư xây dựng 21 tuyến đường vận chuyển chuyên dụng với tổng chiều dài 131km. Vì vậy, từ năm 2008, toàn Tập đoàn đã chấm dứt vận chuyển than trên các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ.

Song song với đó, các đơn vị trong Tập đoàn đã đầu tư trên 90 hệ thống phun sương dập bụi, lắp đặt lưới chắn bụi, kiên cố hoá các khu vực sàng tuyển, kho bãi; xây dựng 2 trạm rửa xe ô tô (Núi Béo, Cọc Sáu), 3 trạm rửa toa xe (Tuyển than Cửa Ông, Tuyển than Nam Cầu Trắng); thực hiện tưới nước chống bụi, phủ bạt trên các phương tiện vận chuyển và kho đống, hạn chế phát sinh bụi, ồn, góp phần cải thiện môi trường cảnh quan. Các nhà máy chế biến khoáng sản, nhiệt điện, xi măng được đầu tư dây chuyền xử lý khí thải đồng bộ cùng dây chuyền công nghệ, được kiểm soát tự động, đảm bảo tiêu chuẩn khí thải trước khi xả ra môi trường.

Tìm hiểu ở Công ty CP Than Hà Tu chúng tôi được biết công tác BVMT được đơn vị rất chú trọng: Để hạn chế, quản lý lượng rác thải, bụi phát sinh trong quá trình sản xuất than gây ô nhiễm môi trường, Công ty đã đề ra các quy định và thực hiện nghiêm túc quy trình xử lý các loại chất thải này. Cụ thể, đất đá thải được vận chuyển và đổ vào các bãi thải theo quy định, các chất thải rắn khác (bao gồm cả rác thải nguy hại, thông thường và rác thải sinh hoạt) được thu gom theo từng loại có kho chứa riêng và ký hợp đồng với các đơn vị hữu trách xử lý theo chuyên ngành. Nước thải từ moong khai thác được bơm lên hồ chứa rồi về trạm xử lý tập trung xử lý đạt yêu cầu (QCVN) trước khi xả ra môi trường (suối Lộ Phong), một phần được bơm tuần hoàn tái sản xuất. Đặc biệt, công tác cải tạo, phục hồi môi trường các bãi thải cũng được Công ty chú trọng.

Hiện nay Công ty CP Than Hà Tu có 5 bãi thải với diện tích trên 2,6 triệu m2, gồm: Bãi thải Chính Bắc, Nam Lộ Phong, Nam Vỉa Trụ, bãi thải Vỉa 7 và 8, bãi thải trong Trụ Tây. Trong đó bãi thải Nam Lộ Phong, Vỉa 7-8 và một phần bãi thải Chính Bắc đã được trồng cây cải tạo, phục hồi môi trường với diện tích trên 100ha. Nhờ vậy đã góp phần rất lớn đảm bảo công tác phòng chống sạt lở mỗi khi mưa bão, tiết kiệm tài nguyên, tạo cảnh quan, bảo vệ và phục hồi môi trường. Với việc chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, TKV đã từng bước khắc phục được ô nhiễm môi trường do quá trình khai thác khoáng sản trước đây để lại và xử lý, ngăn ngừa ô nhiễm môi trường mới phát sinh, vì vậy chất lượng môi trường, cảnh quan các khu vực có hoạt động sản xuất của Tập đoàn và các khu vực dân cư, đô thị lân cận đã được cải thiện.

Thu Trang