Giới chuyên gia đánh giá khả năng sẵn sàng của thế giới đối phó với đại dịch trong tương lai

Giới chuyên gia cho rằng sau 3 năm kể từ khi dịch COVID-19 lần đầu bùng phát, thế giới đã ý thức việc đẩy mạnh công tác chuẩn bị cho đại dịch tiếp theo, song họ cảnh báo vẫn còn nhiều điều cần phải làm để tránh lặp lại những sai lầm trước đây.

Các tổ chức lớn trên thế giới đều đang chú trọng công tác chuẩn bị để sẵn sàng cho trường hợp y tế khẩn cấp tiếp theo. Tuần trước, các nước đại diện của 194 nước thành viên thuộc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã nhất trí thảo luận về dự thảo thỏa thuận toàn cầu nhằm đối phó tốt hơn với đại dịch vào tháng 2/2023.

Trong khi đó, ban điều hành Quỹ đại dịch - do Ngân hàng Thế giới (WB) khởi xướng và được Nhóm Các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) triển khai tháng trước - cho biết họ đang chuẩn bị cho lần gây quỹ đầu tiên với mức cam kết 1,6 tỷ USD.

Liên minh Đổi mới Sẵn sàng cho dịch bệnh (CEPI) cũng lên một kế hoạch 5 năm, trị giá 3,5 tỷ USD với tên gọi "Nhiệm vụ 100 ngày". CEPI đặt mục tiêu phát triển 1 loại vaccine mới chống lại "căn bệnh X" tiềm ẩn trong 100 ngày kể từ khi WHO xác định mối nguy đại dịch. Kế hoạch này bao gồm việc kết nối các viện khác nhau tập trung vào việc chuẩn bị cho đại dịch như BARDA của Mỹ, HERA của Liên minh châu Âu, SCARDA của Nhật Bản,...

Giám đốc điều hành CEPI Richard Hatchett cho rằng việc hợp tác sẽ giúp đẩy nhanh quá trình chuẩn bị năng lực ứng phó chung cho đại dịch tiếp theo, đặc biệt trong áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch bệnh. Một trong số các biện pháp đó là phát triển thuốc chữa trị cho "căn bệnh X".

Vào cuối tháng 8, doanh nhân gốc Canada Geoffrey Cumming đã quyên góp 250 triệu AUD (170 triệu USD) để thành lập một trung tâm ở thành phố Melbourne (Australia) nhằm hướng tới mục tiêu đó. Chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm Sharon Lewin, người sẽ lãnh đạo Trung tâm Điều trị Đại dịch Toàn cầu Cumming, cho biết họ sẽ hướng tới phát triển các công nghệ nền tảng có thể được cập nhật nhanh chóng để sớm phát hiện mầm bệnh mới, tương tự như quá trình phát triển vaccine mRNA kháng virus SARS-CoV-2.

Giới chuyên gia cho rằng một yếu tố quyết định khác trong công cuộc chống dịch là đảm bảo mọi người được tiếp cận các phương pháp xét nghiệm sớm nhất có thể. Tổ chức phi lợi nhuận FIND - liên minh toàn cầu về chẩn đoán, đã làm việc với WHO để cung cấp các bộ xét nghiệm COVID-19 cho các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Tuy nhiên, do CEPI chưa đạt được mục tiêu đề ra trong năm nay nên công tác chẩn đoán và xét nghiệm của FIND bị ảnh hưởng. Giám đốc điều hành FIND William Rodriguez nhận định rằng đến nay, xét về mặt tài nguyên, sự chuẩn bị trên thế giới vẫn chưa được sẵn sàng,

WHO hiện đang cập nhật một danh sách các mầm bệnh có nguy cơ cao nhất dẫn đến đại dịch. Trong đó, virus corona và virus cúm vẫn là những loại virus tiềm ẩn rủi ro bùng phát nhất, ngoài ra còn có virus Ebola và Zika. Giám đốc sáng lập Trung tâm Đại dịch tại Đại học Brown (Mỹ), bà Jennifer Nuzzo cho biết mỗi loại virus này chỉ cần phát triển thêm vài đột biến là đã có thể hoành hành vượt mức hiện tại. Các mối đe dọa tiềm ẩn khác bao gồm virus Marburg và các họ arenavirus và paramyxovirus, cũng như nguy cơ lây nhiễm các bệnh mới từ động vật sang người. Đề cập đến việc triển khai các loại vaccine trong tương lai, bà Nuzzo cho rằng điều đáng lo ngại nhất không phải là phương pháp khoa học, mà là quá trình sản xuất.

Ngoài ra, Giám đốc điều hành CEPI Hatchett nhấn mạnh bài học lớn nhất từ đại dịch COVID-19 là những vấn đề trong phân phối vaccine không đồng đều. Một số tổ chức phi lợi nhuận cho rằng bất kỳ hiệp ước về đại dịch nào cũng nên cam kết tự động từ bỏ các quy tắc sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm cần thiết để bảo vệ sức khỏe, trong khi việc chia sẻ công nghệ và bí quyết chống dịch cũng vô cùng quan trọng.