Giữ lửa nghề kim hoàn thủ công

Trải qua thời gian, nghề kim hoàn với cách chế tác thủ công tinh tế từ đôi bàn tay người thợ đang dần nhường chỗ cho ngành kim hoàn hiện đại. Tuy vậy, tại thành phố Hạ Long, có một gia đình nhiều thế hệ vẫn đang gìn giữ nghề kim hoàn truyền thống bằng cách thổi hồn vào những sản phẩm kim hoàn thủ công đầy công phu.

Ông Chiến đang hoàn thiện các công đoạn chế tác một chiếc nhẫn vàng.

Đó là gia đình ông Nguyễn Văn Chiến với thương hiệu cửa hàng vàng Chiến Hoa tại phố Kim Hoàn (TP Hạ Long). Ông Chiến là người quê gốc ở Huế - vùng đất tổ nghề kim hoàn Việt Nam. Ngay từ năm 15 tuổi, ông đã được cha truyền dạy cho nghề kim hoàn truyền thống của gia đình. Chính vì là nghề cha truyền con nối nên ngay từ nhỏ, ông Chiến được lĩnh hội rất nhiều những kỹ thuật khó của nghề kim hoàn. Với sự khéo léo, thông minh cộng với đức tính cần cù và ham học hỏi, sau 5 năm theo học, ông đã có thể thành thợ và thực hiện được những sản phẩm kim hoàn thủ công tinh xảo.

Năm 1992, ông Chiến ra Quảng Ninh lập nghiệp, đem theo nghề kim hoàn từ Huế ra đất mỏ. Lúc đó nghề kim hoàn còn chưa được biết đến nhiều ở Quảng Ninh. Và ông cũng chính là người đã truyền nghề cho khá nhiều học trò tại Quảng Ninh khi ấy. Sau này, các học trò của ông đã trở thành những người thợ kim hoàn lành nghề và tiếp tục mở thêm nhiều cửa hàng vàng bạc, góp phần phát triển nghề kim hoàn ở Quảng Ninh.

Ông Chiến nhớ lại: Tôi là một trong những người làm nghề kim hoàn vàng tây đầu tiên ở Quảng Ninh. Lúc mới ra đây gia đình có thuê một ki-ốt để mở cửa hàng. Thời đó, cuộc sống còn khó khăn nên vàng rất quý và giá trị. Tôi vẫn còn nhớ hồi đầu khách đến đặt làm một sợi dây chuyền là khách đợi từ sáng đến tối để lấy chứ họ chưa dám tin tưởng mình.

Dưới bàn tay tài hoa của ông Chiến, chiếc nhẫn vàng đang dần trở thành món đồ tinh tế.

Đối với bất cứ nghề thủ công nào cũng đòi hỏi người thợ phải có đôi tay tài hoa, khéo léo, sự kiên trì cùng với khối óc sáng tạo nhưng riêng với nghề kim hoàn thủ công lại đòi hỏi thêm người thợ phải sống có đức và luôn đặt chữ tín lên hàng đầu. Đối với ông Chiến - người đã gắn bó với nghề gần như cả cuộc đời, đó luôn là một công việc thú vị khi được tự tay mình tạo ra những tác phẩm có giá trị thẩm mỹ, làm đẹp cho mọi người và cho cuộc sống.

Trải qua hơn 50 năm làm nghề, từ những ngày tập làm những sản phẩm đơn giản cho đến bây giờ khi đã thành công nhờ nghề kim hoàn truyền thống của gia đình, điều khiến ông tự hào nhất không chỉ là truyền nghề cho các lớp học trò mà còn truyền được nghề cho hai người con trai của mình là anh Nguyễn Văn Ngọc Duy và Nguyễn Văn Ngọc Tiến.

Anh Duy đã làm quen với nghề từ năm lớp 7 và đến nay đã có gần 25 năm kinh nghiệm. Anh đang tiếp quản cửa hàng của gia đình tại phố Kim Hoàn. Anh Duy cho biết: Ở Huế quê mình nghề này là nghề gia truyền, con gái đi học may còn con trai học nghề vàng. Bạn bè cứ theo nhau đi thôi. Làm nhiều thành ra cũng đam mê với nghề.

Ông Chiến trao đổi với 2 con trai về một số kỹ thuật của nghề.

Còn anh Tiến lựa chọn lối đi riêng, tập trung vào các sản phẩm thủ công tinh xảo với mẫu mã tự thiết kế và độ khó cao. Phía sau mỗi bộ trang sức, những sản phẩm lấp lánh là cả sự công phu, mài giũa và sự vất vả của người thợ để thổi hồn vào từng sản phẩm. Có những món đồ anh Tiến chỉ làm mất 2-3 ngày nhưng cũng có những sản phẩm tinh xảo hơn, yêu cầu độ chính xác cực kì cao, ví dụ như chiếc gọng kính, mặt dây chuyền, anh phải làm mất cả tuần đến 10 ngày mới xong một sản phẩm.

"Điều khiến mình vui nhất khi làm nghề này là nhìn thấy những sản phẩm mình làm đến tay khách hàng, họ thấy hài lòng, ngợi khen và trân trọng nó. Đó chính là những nguồn động viên lớn với những người thợ kim hoàn.”- Anh Tiến chia sẻ.

Anh Tiến đang tạo tác chiếc gọng kính với nhiều công đoạn công phu.

Nghề chế tác kim hoàn truyền thống đã trải qua hàng ngàn năm với rất nhiều thăng trầm và đang đứng trước nguy cơ bị mai một. Hiện nay những gì thuộc về thủ công và truyền thống đang dần được thay thế bằng máy móc và các thiết bị hiện đại. Nhưng những sản phẩm kim hoàn thủ công thể hiện sự tài hoa của người nghệ nhân thì vẫn không gì thay thế được. Những người thợ kim hoàn như cha con ông Chiến chính là những người đang thổi hồn vào mỗi sản phẩm để giữ lấy nghề, giữ lấy những giá trị hồn cốt tinh hoa và kéo những giá trị truyền thống này lại gần hơn với hiện đại, với các thế hệ sau này.

Xuân Hòa