Gỡ khó mua nhà ở xã hội

Nhà ở xã hội là giải pháp được kỳ vọng giải quyết khó khăn về nhà ở cho đối tượng thu nhập thấp. Thực tế hiện nay cho thấy, nhu cầu công nhân, người lao động muốn sở hữu nhà ở xã hội là rất lớn, đặc biệt là ở những tỉnh, thành phố lớn, nơi tập trung nhiều khu kinh tế, khu công nghiệp. Tuy nhu cầu rất lớn nhưng việc người lao động có thể tiếp cận được với các dự án nhà ở xã hội lại rất khó khăn, nguyên nhân bởi các quy định, yêu cầu liên quan đến hồ sơ, điều kiện, thủ tục mua nhà ở xã hội còn nhiều bất cập.

Để một công nhân, người lao động có thể tiếp cận nhà ở xã hội thì hồ sơ phải đáp ứng được rất nhiều tiêu chí, quy định. Trong đó điều kiện về cư trú: Các đối tượng phải có đăng ký thường trú tại tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương nơi có nhà ở xã hội; nếu không có đăng ký thường trú thì phải đăng ký tạm trú từ 1 năm trở lên tại tỉnh/thành phố nơi có nhà ở xã hội. Về điều kiện thu nhập: Các đối tượng phải thuộc diện không cần phải nộp thuế thu nhập thường xuyên theo quy định về thuế thu nhập cá nhân, hay nói cách khác thì đối tượng phải là người có thu nhập hàng tháng từ 11 triệu đồng trở xuống (tức là 132 triệu đồng/năm) nếu không có người phụ thuộc...

Thực tế cho thấy, những quy định, tiêu chí để mua được một căn hộ nhà ở xã hội rất rườm rà, phức tạp, bất cập, điều này dẫn đến một thực trạng nhu cầu người dân cần mua nhà ở xã hội rất lớn nhưng ít người lao động tiếp cận được các dự án nhà ở xã hội đang triển khai. 

Không chỉ khó khăn về thủ tục để đáp ứng hồ sơ mà những công nhân, người lao động có nhu cầu vay vốn từ chính sách của nhà nước để mua nhà ở xã hội cũng gặp không ít khó khăn, trở ngại. Minh chứng là gói tín dụng 120.000 tỷ đồng phát triển nhà ở xã hội với lãi suất giảm từ 1,5-2% so với thị trường được triển khai từ tháng 4/2023, được kỳ vọng góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây một triệu căn nhà ở xã hội đến 2030 của Chính phủ, thế nhưng sau một năm triển khai, kết quả giải ngân thấp, mới giải ngân được chưa tới 1%, tức khoảng 1.144 tỷ đồng. Ngân hàng Nhà nước lý giải nguyên nhân giải ngân chậm bởi quy định đối tượng thụ hưởng còn phức tạp, khiến người dân gặp khó khăn khi vay ưu đãi. Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước sẽ sửa gói tín dụng này theo hướng ưu đãi hơn trong thời gian tới và sẽ công bố sớm lộ trình.

Một tin vui cho những công nhân, người lao động có nhu cầu mua nhà ở xã hội là Quốc hội vừa thông qua Luật Nhà ở 2023, trong đó bổ sung chính sách “nới lỏng” điều kiện đăng ký thuê/mua đã phần nào hiện thực hóa giấc mơ sở hữu nhà ở xã hội của người lao động thu nhập thấp. Theo đó, Luật Nhà ở 2023 đã không còn đề cập đến việc người mua nhà phải đăng ký thường trú hoặc tạm trú từ 1 năm trở lên tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi có nhà ở xã hội. Mặt khác, Chính phủ đang đề xuất nâng điều kiện về thu nhập của người độc thân mua nhà lên bình quân mỗi tháng 15 triệu đồng, tăng 4 triệu đồng so với mức đang áp dụng. Đối với trường hợp người mua đã lập gia đình, thì tổng thu nhập của hai vợ chồng mỗi tháng không quá 30 triệu đồng. Thời hạn xác định thu nhập là trong 1 năm trước liền kề năm được xét mua nhà ở xã hội.

Với Quảng Ninh hiện đang triển khai đầu tư xây dựng 6 dự án nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, công nhân các khu công nghiệp với gần 4.000 căn hộ. Tiêu biểu là Dự án nhà ở xã hội Khu dân cư đồi Ngân hàng thuộc địa phận 2 phường Hồng Hải và Cao Thắng (TP Hạ Long); khu nhà ở công nhân và chuyên gia KCN Đông Mai (TX Quảng Yên)… Lộ trình đến năm 2030, tỉnh đầu tư xây dựng khoảng 25.000 căn nhà ở xã hội. Hiện tỉnh cũng đã quy hoạch 663ha đất dành cho đầu tư nhà ở xã hội; quy hoạch gần 60ha đất để triển khai đầu tư, xây dựng nhà ở công nhân tại các khu công nghiệp. Riêng ngành Than đã chuẩn bị khoảng 10ha đất để xây dựng nhà ở cho công nhân. 

Cũng giống như các tỉnh, thành phố trong nước, các công nhân, người lao động có thu nhập thấp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh cũng gặp phải những vướng mắc trong việc hoàn thành các thủ tục, hồ sơ để có thể sở hữu một căn hộ thuộc dự án nhà ở xã hội. Như Dự án nhà ở xã hội Khu dân cư đồi Ngân hàng thuộc địa phận 2 phường Hồng Hải và Cao Thắng (TP Hạ Long) được đầu tư xây dựng với quy mô trên 25.900m2, tổng mức đầu tư 1.361 tỷ đồng với 790 căn hộ. Đến nay dự án chuẩn bị hoàn thành, tuy nhiên số lượng công nhân, người lao động đã ký hợp đồng mua nhà ở xã hội thuộc dự án cũng chưa nhiều, nguyên nhân được cho là do điều kiện, nguyên tắc tiêu chí xét duyệt đối tượng đủ điều kiện mua nhà ở xã hội còn phức tạp, khó khăn.

Nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp đang được rất nhiều công nhân, người lao động mong chờ sở hữu. Hi vọng thời gian tới những “nút thắt” về thủ tục, tiêu chí sở hữu nhà ở xã hội sẽ sớm được tháo gỡ để người dân dễ dàng tiếp cận, qua đó tạo cơ hội “an cư lạc nghiệp” cho người lao động.