Hiệu quả từ mô hình quản lý hải quan tập trung

Qua 5 năm triển khai đề án "Mô hình thực hiện thủ tục và quản lý hải quan tập trung tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái" đã làm tăng tính minh bạch trong thực hiện thủ tục hải quan, thúc đẩy hoạt động XNK qua địa bàn TP Móng Cái.

TP Móng Cái là nơi có hoạt động XNK hàng hóa, XNC của người và phương tiện vận tải diễn ra sôi động, đồng thời là địa bàn có hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, ma túy diễn ra phức tạp, tiềm ẩn nhiều rủi ro trong công tác quản lý nhà nước về hải quan. Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái (Hải quan Móng Cái) thực hiện nhiệm vụ quản lý hải quan trên toàn địa bàn TP Móng Cái. Đây là địa bàn rộng thuộc KKT cửa khẩu Móng Cái với đường biên giới trên bộ kéo dài hơn 72km, tiếp giáp với nước bạn Trung Quốc, có cửa khẩu Quốc tế Móng Cái (gồm khu vực cầu Bắc Luân I và cầu Bắc Luân II), Lối mở cầu phao Km3+4, cửa khẩu phụ Ka Long; cảng cạn ICD tại Km3+4; nhiều địa điểm tập kết, kiểm tra hàng hóa XNK; tập trung, điểm xuất hàng, địa điểm kiểm tra hàng hóa; 22 kho ngoại quan, 4 cửa hàng miễn thuế, 17 doanh nghiệp có hoạt động gia công, SXXK tại các KCN Hải Yên, Hải Hà...

Với quyết tâm tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động XNK của doanh nghiệp, Cục Hải quan tỉnh đã chủ động đề xuất và được UBND tỉnh, Tổng cục Hải quan đồng ý giao nghiên cứu xây dựng và triển khai đề án "Mô hình thực hiện thủ tục và quản lý hải quan tập trung tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái" (gọi tắt là mô hình quản lý hải quan tập trung).

Tháng 4/2018, đề án được triển khai gồm 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 (2018-2020), triển khai thực hiện thủ tục hải quan tập trung (tiếp nhận hồ sơ hải quan, thông quan hàng hóa tập trung) tại trụ sở Chi cục Hải quan cửa khẩu Móng Cái. Việc kiểm tra thực tế hàng hóa và quản lý hải quan đối với hàng hóa XNK tại các địa điểm kiểm tra hàng XNK tập trung và các địa điểm kiểm tra hàng xuất khẩu. Giai đoạn 2 (từ năm 2020) tiếp tục thực hiện triển khai thực hiện thủ tục hải quan và quản lý hải quan tập trung. Ngoài các khu vực cửa khẩu, lối mở, việc kiểm tra thực tế hàng hóa và quản lý hải quan đối với hàng hóa XNK được thực hiện tại một địa điểm tập trung.

Qua 5 năm triển khai, mô hình quản lý hải quan tập trung đã mang lại những hiệu quả rõ rệt cho công tác quản lý của cơ quan Hải quan, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong hoạt động XNK. Việc tiếp nhận, kiểm tra chi tiết hồ sơ được thực hiện tập trung tại Đội Thủ tục hàng hóa XNK đã tạo ra sự chuyên môn hóa cao, quản lý tập trung, chuyên sâu - chuyên trách, thống nhất một đầu mối làm cho tính minh bạch trong thực hiện thủ tục hải quan được nâng cao. Doanh nghiệp dễ dàng, thuận tiện khi được tiếp cận thông tin, văn bản quy phạm pháp luật và sự hướng dẫn, hỗ trợ (kể cả hỗ trợ từ xa, hỗ trợ tại chỗ) của cơ quan hải quan trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan…

Công tác kiểm tra, giám sát hàng hóa được chuyên môn hóa tại Đội Kiểm tra giám sát hải quan sau khi tách bộ phận thủ tục hải quan về Đội Thủ tục hàng hóa XNK. Cùng với sự hỗ trợ của hệ thống công nghệ thông tin, trang thiết bị kiểm tra giám sát, thời gian thông quan, giải phóng hàng đã được rút ngắn, đặc biệt đối với tờ khai luồng xanh, doanh nghiệp chỉ phải xuất trình hàng hóa tại cửa khẩu, lối mở, điểm xuất hàng cho cán bộ, công chức thực hiện kiểm tra, giám sát…

Theo đó, Hải quan Móng Cái đã đảm bảo thông quan thông suốt khối lượng hàng hóa có quy mô kim ngạch lên đến gần 20 tỷ USD trong 5 năm (2018-2022); số thu ngân sách liên tục tăng, năm sau cao hơn năm trước và năm 2022 đạt 1.645 tỷ đồng (tăng hơn 117% so với số thu trên 757 tỷ đồng năm 2018).

Đồng thời, mô hình đã tạo điều kiện để tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, giảm tối đa thủ tục, giấy tờ, áp dụng hiệu quả Hệ thống xử lý dữ liệu hải quan điện tử. Do có sự liên kết chặt chẽ trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, nguồn thông tin về hoạt động XNK hàng hóa được quản lý tập trung trên cùng một Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan giúp cho công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại được thực hiện thuận lợi và hiệu quả hơn; trên cơ sở công việc được sắp xếp theo hướng chuyên sâu, chuyên trách giúp nâng cao năng lực đội ngũ công chức trên cơ sở nguồn nhân lực hiện có đồng thời sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả các nguồn lực tài chính, tài sản Nhà nước.