Khai thác tốt các FTA để chiếm lĩnh thị trường mới, nâng tính cạnh tranh cho gạo Việt Nam

Bộ Công Thương cho biết, Bộ sẽ phối hợp với Bộ Ngoại giao, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn khai tác tốt cơ chế ưu đãi của các FTA mà nước ta là thành viên để chủ động đàm phán với các đối tác nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, chiếm lĩnh các thị trường mới, tiềm năng và nâng cao tính cạnh tranh cho ngành hàng gạo Việt Nam.

Theo dõi thông tin, phát triển thị trường

Trong tuần qua, giá gạo thơm của Việt Nam được đàm phán ở mức khoảng 580 - 630 USD/tấn.
Các thương nhân cho biết gạo thơm Việt Nam đã có thời điểm được chào bán với giá lên đến 700 USD/tấn. Trong khi đó, gạo 5% tấm của Thái Lan được chào ở mức giá từ 650 - 655 USD/tấn và loại gạo tương tự gạo của Việt Nam được chào ở mức 620 - 630 USD/tấn.

Các nhà xuất khẩu châu Á đã tăng giá chào bán gạo khoảng 20% kể từ khi Ấn Độ ban hành lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng không phải giống basmati vào tháng trước.

Theo Bộ Công Thương, 7 tháng qua, cả nước đã xuất khẩu 4,83 triệu tấn gạo, còn khoảng 2,67 triệu tấn cho xuất khẩu trong 5 tháng còn lại của năm 2023.

Để tiếp tục triển khai thực hiện những nhiệm vụ được giao tại Công điện số 610/CĐ-TTg và Chỉ thị số 24/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc đảm bảo vững chắc an ninh lương thực quốc gia và thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu gạo bền vững trong giai đoạn hiện nay, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ban hành Chỉ thị số 07/CT-BCT ngày 15/8/2023 về tăng cường công tác thông tin thị trường, xúc tiến thương mại, phát triển thị trường xuất khẩu gạo và bình ổn thị trường trong nước trong giai đoạn hiện nay.

Theo đại diện Bộ Công Thương, Bộ cũng sẽ khẩn trương rà soát, hoàn thiện Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 107/2018/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý cho cơ chế xuất khẩu gạo, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và thuận lợi cho các thương nhân xuất khẩu gạo.

Cùng với đó, tiếp tục theo dõi sát tình hình thị trường thương mại gạo thế giới, động thái của các nước sản xuất, xuất khẩu lớn và kịp thời thông tin tới các bộ, ngành, Hiệp hội Lương thực Việt Nam, thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo để chủ động, điều tiết hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu gạo, bảo đảm phù hợp, hiệu quả.

Bộ cũng sẽ chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai các chương trình, hoạt động giao thương, quảng bá sản phẩm, xúc tiến thương mại gạo phù hợp với tình hình mới để nâng cao giá trị sản phẩm gạo của Việt Nam.

Đồng thời, phối hợp với Bộ Ngoại giao, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khai tác tốt cơ chế ưu đãi của các FTA mà nước ta là thành viên để chủ động đàm phán với các đối tác nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, chiếm lĩnh các thị trường mới, tiềm năng và nâng cao tính cạnh tranh cho ngành hàng gạo Việt Nam.

Đặc biệt, Bộ Công Thương cũng sẽ hướng dẫn, hỗ trợ thương nhân kinh doanh, xuất khẩu gạo nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh; khả năng đàm phán, ký kết, thực hiện hợp đồng xuất khẩu và xử lý có hiệu quả tranh chấp thương mại quốc tế.

Cùng với đó, tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, kết hợp linh hoạt, hiệu quả giữa các hình thức thương mại truyền thống và trực tuyến nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác về thương mại gạo với các thị trường truyền thống (như Philippines, Indonesia, khu vực Châu Phi, Trung Quốc) và khai thác các thị trường ngách với chủng loại gạo thơm, gạo chất lượng cao mà ta đã thâm nhập được trong các năm vừa qua (như EU, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, khu vực Bắc Mỹ…).

Phối hợp với Hiệp hội Lương thực Việt Nam tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của thương nhân về những quy định của các cơ chế hợp tác đa phương và song phương mà nước ta đã ký kết để tận dụng tối đa lượng hạn ngạch thuế quan dành cho Việt Nam.

Tận dụng FTA, tăng thị phần xuất khẩu

Theo ông Nguyễn Cảnh Cường, Tham tán Công sứ, Thương vụ Việt Nam tại Vương quốc Anh, với cộng đồng hơn 5,5 triệu người gốc Á, nhu cầu tiêu dùng gạo tại Anh rất lớn trong khi quốc gia này hoàn toàn không trồng lúa, toàn bộ nhu cầu tiêu dùng đều phải nhập khẩu. Năm 2021, Anh nhập gần 652.000 tấn gạo, trị giá gần 575 triệu USD. Năm 2022, nhập khẩu gạo tăng 4,1% lên hơn 678.000 tấn, trong khi giá trị nhập khẩu tăng 7% lên hơn 603 triệu USD.

Vương quốc Anh đã nhập khẩu 3.399 tấn gạo từ Việt Nam năm 2022, tăng 24,5% so năm 2021, giá trị xuất khẩu đạt hơn 3,7 triệu USD, tăng 34% so năm 2021. Việt Nam hiện là nước xuất khẩu gạo lớn thứ 14 vào Anh, tuy nhiên thị phần khiêm tốn (0,6%). Trong số các nước Đông Nam Á xuất khẩu gạo nhiều sang Anh năm 2022, Việt Nam có đơn giá bình quân cao nhất (1.093 USD/tấn), trong khi đơn giá bình quân gạo Thái Lan, Campuchia và Myanmar lần lượt là 916, 915 và 435 USD/tấn.

Trong khi đó, Ấn Độ được biết đến là nhà xuất khẩu gạo lớn nhất tại thị trường Anh chiếm tới gần 27% tổng lượng gạo nhập khẩu của nước này. Theo đó, việc đột ngột dừng xuất khẩu sẽ tạo ra thiếu hụt nguồn cung khoảng 75.000 tấn gạo tại Anh trong nửa cuối năm 2023. Cho nên, việc Ấn Độ ngừng xuất khẩu sẽ khiến các nhà nhập khẩu gạo của Anh sẽ chuyển sang mua gạo Việt Nam và Thái Lan. Đây là thời cơ để Việt Nam vươn lên vị trí cao hơn trong danh sách bạn hàng của các công ty nhập khẩu gạo của Anh.

Theo đại diện Thương vụ Việt Nam tại Vương quốc Anh, loại gạo được sử dụng nhiều nhất ở Anh hiện nay là gạo Bastima với các thương hiệu dẫn đầu như: Tilda Pure Basmati Rice (Gluten Free), Laila Basmati Rice, Ben’s Original Long Grain Rice, Grower’s Havest Long Grain Rice, Thai Jasmine Rice, Easy Cook Long Grain.

Gạo Việt Nam ở Anh chủ yếu được bán cho cộng đồng người Việt Nam và một phần cộng đồng người Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Philippines với giá bán lẻ ở các siêu thị với mức giá 58.000-72.000 đồng/kg. Các thương hiệu gạo Việt Nam phổ biến tại Anh hiện có là gạo tám thơm, gạo tấm, gạo nếp, ST25 (gạo ông Cua).

Theo Statista, thị trường gạo ở Anh dự kiến ​​sẽ tăng trưởng khối lượng 2,1% vào năm 2024. Trong nửa cuối năm 2023, thị trường Anh dự báo thiếu hụt nguồn cung khoảng 75.000 tấn gạo. Tuy nhiên, hiện Chính phủ Anh chưa có phản ứng chính sách đối với thương mại gạo sau khi Ấn Độ ban hành lệnh cấm xuất khẩu gạo thường.

“Nếu tích cực tiếp thị một cách chuyên nghiệp, bao gồm việc quảng bá trên các phương tiện truyền thông sở tại bằng tiếng Anh, các nhà xuất khẩu gạo Việt Nam chắc chắn sẽ tăng thị phần tại Anh, trong đó có phân khúc thị trường là các nhà hàng phục vụ khách du lịch châu Á, vốn chiếm một lượng không nhỏ trong tổng số hàng chục triệu khách du lịch đến Anh mỗi năm”, ông Nguyễn Cảnh Cường, Tham tán Công sứ, Thương vụ Việt Nam tại Vương quốc Anh cho hay.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Cảnh Cường lưu ý, trong bối cảnh đứt gãy nguồn cung và gạo Việt Nam với chất lượng tốt và lợi thế cạnh tranh nhờ Hiệp định UKVFTA, các nhà xuất khẩu cần tận dụng cơ hội "vàng" để yêu cầu các nhà phân phối gạo tại Anh sử dụng thương hiệu gạo Việt Nam, thay vì thương hiệu của nhà phân phối, giúp nâng cao nhận thức của người tiêu dùng Anh về gạo Việt Nam.

Trong nhiều năm qua, mặc dù là nhà xuất khẩu gạo lớn trên thế giới, gạo Việt Nam xuất sang Anh cũng như nhiều nước khác thường được bán dưới thương hiệu của các nhà phân phối, khiến người tiêu dùng không nhận biết được nguồn gốc gạo từ Việt Nam. Vì vậy, việc xây dựng thương hiệu là giải pháp lâu dài để gạo Việt Nam duy trì thị phần tại Anh cũng như nhiều quốc gia khác một khi chất lượng gạo Việt Nam đã chinh phục được người tiêu dùng.

Tới đây, để tiếp tục hỗ trợ các ngành hàng xuất khẩu tiềm năng, nhất là đối với mặt hàng gạo, Thương vụ Việt Nam tại Vương quốc Anh cũng đang chuẩn bị tham gia Hội chợ Speciality Fine Food Fair London vào tháng 11-12/9/2023 để quảng bá đặc sản Việt Nam trong đó có gạo ST25. Đây là cơ hội đúng thời điểm để gạo ST25 của Việt Nam được quảng bá tới các nhà phân phối, các khách sạn và nhà hàng cao cấp tại Anh.