Kỷ niệm 20 năm thành lập Sở KH&CN 8/7 (2003-2023)- Báo điện tử Khẳng định vai trò động lực thúc đẩy phát triển KT-XH

Trải qua 20 năm xây dựng và trưởng thành, Sở KH&CN Quảng Ninh luôn khẳng định vai trò quan trọng trên tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh, đồng thời tạo ra những lợi thế to lớn để địa phương bước vào kỷ nguyên hội nhập và phát triển. 

Những dấu ấn

Cách đây 64 năm, Ủy ban Khoa học Nhà nước được thành lập theo Sắc lệnh số 016-SL ngày 4/3/1959 của Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Theo đó, Hội phổ biến khoa học các địa phương cũng được hình thành. Trải qua nhiều lần sáp nhập, phân tách và đổi tên theo chức năng, nhiệm vụ của từng thời kỳ, ngày 8/7/2003, Sở Khoa học - Công nghệ và Môi trường Quảng Ninh được đổi tên thành Sở KH&CN. Lúc này, chức năng, nhiệm vụ của sở được mở rộng hơn, giúp UBND tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước trên nhiều phương diện KH&CN một cách chuyên sâu và đồng bộ với tổ chức, bộ máy, gồm: Ban giám đốc, 5 phòng chuyên môn, 2 trung tâm và Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng.

Sau khi được kiện toàn, Sở KH&CN đã trình BTV Tỉnh uỷ Đề án phát triển KH&CN trên địa bàn tỉnh đến năm 2010. Đồng thời, tổ chức xây dựng Quy hoạch phát triển KH&CN tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2006-2010, định hướng đến năm 2020.

Giai đoạn 2003-2007, Sở KH&CN đã tổ chức cho các đơn vị thực hiện 99 nhiệm vụ KH&CN, bước đầu mang lại hiệu quả thiết thực. Trên lĩnh vực nông lâm ngư nghiệp, bằng việc dẫn nhập, khảo nghiệm và tuyển chọn các giống lúa mới của Sở KH&CN, tỉnh đã chủ động sản xuất được các giống lúa thuần chủng, các giống lúa lai 2 dòng, 3 dòng, trong đó có 8 giống lúa được công nhận là giống lúa quốc gia và trở thành giống chủ lực của các tỉnh phía Bắc. Trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, nhiều đề tài nghiên cứu, dự án điều tra cơ bản, các giải pháp xử lý nước thải, chất thải... đã được ứng dụng rộng rãi nhằm đảm bảo định hướng phát triển bền vững của tỉnh, nhất là đảm bảo hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với bảo vệ di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long.

Đi đôi với đầu tư nghiên cứu khoa học và phát triển kinh tế, lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn cũng được coi trọng. Sau nhiều năm nghiên cứu, sưu tầm và biên soạn, bộ sách Địa chí Quảng Ninh đã chính thức ra mắt độc giả. Đây là công trình khoa học lớn với hệ thống tư liệu được khảo nghiệm, đánh giá toàn diện về lịch sử hình thành và phát triển của Quảng Ninh.

Giai đoạn 2008-2012, có 130 đề tài, dự án KH&CN cấp tỉnh được triển khai. Sở KH&CN cũng phê duyệt gần 70 đề tài, dự án cho các địa phương và các ngành, đồng thời tổ chức triển khai các dự án ứng dụng, chuyển giao tiến bộ KH&CN thuộc chương trình cấp Nhà nước, qua đó góp phần thúc đẩy sản xuất, hình thành một số ngành nghề mới, góp phần xóa đói giảm nghèo và nâng cao đời sống xã hội.

Khẳng định vai trò then chốt của KH&CN

Để tạo đột phá trong lĩnh vực KH&CN, Sở KH&CN đã chủ động tham mưu cho Tỉnh ủy xây dựng và ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TU (ngày 5/5/2012) về phát triển KH&CN giai đoạn 2011-2015, định hướng đến năm 2020. Đây được coi là quyết sách chiến lược mang lại bước tiến vượt bậc cho KH&CN Quảng Ninh.

Trong giai đoạn 2011-2016, toàn tỉnh đã triển khai 206 nhiệm vụ KH&CN, 69,6% trong số đó được áp dụng, nhân rộng trong thực tiễn. Nhiều dự án gắn với chương trình xây dựng thương hiệu nông sản và xây dựng NTM để hình thành vùng nguyên liệu, vùng sản xuất tập trung. Một số sản phẩm đã trở thành hàng hóa được thị trường đón nhận như: Rau an toàn Quảng Yên, na dai Đông Triều, miến dong Bình Liêu... Trong lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ, tỉnh tập trung ưu tiên nguồn lực đầu tư triển khai thực hiện Đề án xây dựng chính quyền điện tử gắn với xây dựng các trung tâm hành chính công và cải cách thủ tục hành chính. Theo đó, đã thành lập Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh và các trung tâm hành chính công cấp huyện.

Đặc biệt, Quảng Ninh đã xây dựng Quy hoạch phát triển KH&CN tỉnh đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, qua đó hoạch định những bước đi, lộ trình bài bản để có những bứt phá mới trong lĩnh vực KH&CN.

Để thực hiện các nhiệm vụ KH&CN, bộ máy của Sở KH&CN cũng được kiện toàn lại với Ban giám đốc, thanh tra, văn phòng sở, 3 phòng chức năng, 2 trung tâm, 1 chi cục và tiếp tục vận hành Quỹ phát triển KH&CN tỉnh. Giai đoạn 2019-2023, có 96 nhiệm vụ cấp tỉnh, 33 nhiệm vụ cấp cơ sở được triển khai và chuyển giao kịp thời, giúp các tổ chức, doanh nghiệp ứng dụng và làm chủ quy trình kỹ thuật sản xuất, đảm bảo an toàn lao động. Các nông sản tiếp tục được hỗ trợ xây dựng, phát triển thương hiệu, gắn với truy xuất nguồn gốc, giúp tăng giá bán bình quân 15-20%.

Nhằm tăng cường quản lý hoạt động KH&CN trên địa bàn, Sở KH&CN tập trung thực hiện đồng bộ giải pháp như: Hướng dẫn hàng trăm lượt doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp và sở hữu trí tuệ; kết nối, tư vấn hỗ trợ khai thác, phát triển các sáng chế phục vụ sản xuất; hướng dẫn, sửa đổi, gia hạn giấy phép, thẩm định cấp giấy phép tiến hành công việc bức xạ cho các đơn vị. Từ năm 2019 đến nay, Sở đã thẩm định và cấp giấy chứng nhận cho 11 doanh nghiệp KH&CN, nâng tổng số doanh nghiệp KH&CN trên địa bàn tỉnh thành 24 doanh nghiệp, đứng thứ 4 toàn quốc.

Cùng với việc đầu tư cho KH&CN, hoạt động thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo cũng lan tỏa rộng rãi đến mọi tầng lớp nhân dân, doanh nghiệp và nhất là lực lượng thanh niên, sinh viên. Từ phong trào sáng tạo khởi nghiệp của tuổi trẻ cả nước do Chính phủ phát động, tuổi trẻ Quảng Ninh không ngừng đổi mới tư duy, phương pháp để tạo ra những ý tưởng mới, những mô hình khởi nghiệp hiệu quả và phù hợp với thị trường.

Sự phát triển của KH&CN những năm qua đã đóng góp tích cực vào sự phát triển của tỉnh. Chất lượng tăng trưởng được cải thiện đáng kể; quy mô, tiềm lực của nền kinh tế tăng lên rõ rệt; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực theo hướng bền vững; dịch vụ, du lịch ngày càng trở thành ngành kinh tế mũi nhọn; công nghiệp phát triển theo hướng bền vững; nâng cao trình độ công nghệ, tỷ trọng đóng góp của công nghiệp chế biến, chế tạo. Nhiều năm liên tiếp Quảng Ninh đạt mức tăng trưởng 2 con số, cũng như giành vị trí quán quân về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) và Chỉ số cải cách hành chính (Par Index). Nhiều chỉ số khác cũng nằm trong top đứng đầu cả nước.

Giám đốc Sở KH&CN Phạm Xuân Đài cho biết: Thời gian tới, đơn vị tiếp tục bám sát chiến lược phát triển KH&CN của Chính phủ, nghị quyết của BCH Đảng bộ tỉnh về phát triển KH&CN để tham mưu với tỉnh những giải pháp trọng tâm, trọng điểm, nhằm áp dụng các tiến bộ về KH&CN đưa các ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh phát triển có bước đột phá, trọng tâm là công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ du lịch, thương mại biên giới và phát triển mạnh mẽ kinh tế của tỉnh.

Nhìn lại kết quả 20 năm qua có thể thấy KH&CN đã thực sự là động lực quan trọng để thúc đẩy phát triển KT-XH; đã cụ thể hóa chủ trương “đi tắt, đón đầu về KH&CN”, đã làm sáng tỏ quan điểm coi doanh nghiệp, người dân là trung tâm đổi mới, sáng tạo và ứng dụng KH&CN. 20 năm qua, Sở KH&CN Quảng Ninh đã đạt được nhiều thành tích đầy tự hào, được nhận Huân chương Lao động hạng Nhì, Huân chương Lao động hạng Ba, nhận cờ thi đua của Chính phủ, cùng nhiều bằng khen của Bộ KH&CN và của tỉnh.